YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Hayatımızın bir parçası haline gelmiş, her sene yeni gelen özellikleriyle, bilgisayar, fotoğraf makinesi gibi gün içerisinde kullandığımız elektronik cihazların çoğunu bir ekmek dilimi boyutlarına indiren akıllı telefonlar, haberleşmeyi kolaylaştırmak için kullanılan bir araç olmaktan çok, artık insanların kullanmasının zorunlu olduğu bir çağa geçmiş bulunmaktayız.
Gelişen teknolojinin yanında gereksinimler de artmaya devam ediyor. Hayatımızda olmazsa olmazlar içinde yer alan akıllı telefonların şarj sorunu, teknolojinin getirdiği sorunlardan biridir. Çünkü akıllı telefonların en büyük sıkıntısı, batarya ömrüdür.
Bununla beraber, telefon modellerine bağlı olarak batarya depolama alanını temsil eden Amper ölçütü artsa da,(genelde mAh, miliamper) CPU’ların gelişmesi ve ekran özelliğinin daha kaliteli bir hale gelmesiyle, tersine batarya ömrü azalıyor.
Şimdi asıl sorulması gereken, biz sürekli olarak prize ulaşmak zorunda mıyız?
Elbette değiliz. Bu durumdan sizi kurtaracak teknolojik bir ürün mevcut. İsim olarak power bank (güç bankası) diye bilinen bu aygıt, cep telefonlarınızın arkasında bulunan bataryalardan hiçbir farkı olmayan bir cihaz konumunda.
Power Bank taşınabilir şarj cihazı‘nın amacı, şehir elektrik şebekesinden ayrı bir şekilde, yanınızda taşıyabileceğiniz cihazınızı, mobil olarak (hareket halindeyken bile) şarj edebilmenizi sağlamak.
Bu ürün ile sadece akıllı cep telefonlarınızı değil, belirli ölçeklerde bilgisayarınızı bile şarj edebileceğinizi söylemek gerekir.
Power Bank Nasıl Çalışır?
Power Bank cihazının içindeki batarya enerji depolanmış bir hazneye sahiptir. Telefonunuzu power bank cihazına bağladığınızda kendi enerjisini sizin telefonunuza aktarma yapar. Böylece telefonunuzu şarj etmiş olur. Power Bank cihaz bataryası ne kadar fazlaysa, o kadar çok telefonunuzu şarj edebilir.
Enerjiyi Nereden Alır?
Power Bank cihazının telefonlardan hiçbir farkı yoktur, telefon nasıl şarj ediliyorsa, Power Bank de o şekilde şarj edilir. Kısacası yanınızda birden çok şarj edilmiş telefon varmış gibi hissediyorsunuz. Yapmanız gereken Power Bank ile telefon arasında enerji aktarımı yaparak, telefonu çalışır halde tutmak.
Teknik Özelliği Nedir?
Power Bank‘lerin bir yüzünde USB girişi bulunur ve telefonunuzu bu USB üzerinden Micro USB ya da hangi uç gerekiyorsa, bağlayarak şarj edersiniz. Bu USB uçlarının çıkış voltajı 5 Volt olarak genelde sabittir. Ancak amperi yani çıkış akımı farklıdır. Eğer telefon bataryası 1300 mAh ise (telefonunuzun marka modelini internette aratıp bataryasının kaç mAh olduğunu öğrenebilirsiniz) 1 Amper power bank USB çıkışı, daha fazla ise 2 Amper, 2.1Amper çıkış ideal olacaktır. ( 1A= 1000 mAh)
Örnek vermek gerekirse, bir Galaxy Fame (Samsung Galaxy Fame S6810) kendi bataryası 1300mAh. Bu telefonu Power Bank 2.1 Amperlik çıkışından şarj etmeye çalışılırsa, daha hızlı şarj eder ama cihazınıza zarar vermesi sözkonusu olabilir. Buna bağlı olarak batarya ömrünü de kısaltabileceğini belirtmek gerekir. Mümkün olduğunca dikkatli kullanmakta yarar var.
Power Bank Kullanımı
Power Bank’ler her zaman prize ulaşamayacak ve bataryadan müzdarip kişilerin hayatını kurtarır türden. Örnek vermek gerekirse kişisel olarak kullandığım Samsung Galaxy S4 2600 mAh‘lik bir iç bataryaya sahip. Dolayısıyla sahip olduğum 20 A’lik bataryamın telefonumu (20A/2.6A kere) 7-8 kere şarj etmesini beklemeliyim. Her ne kadar bu bazen durumdan duruma göre değişse de üç aşağı beş yukarı alacağınız performans bu şekilde olacaktır.
Cihaz özellikleri konusunu 3 alt başlık halinde incelemek gerekiyor.
a) Kapasite
b) Şarj Etme Hızı ve Şarj Süresi
c) Marka Tercihi
a) Kapasite
Kapasiteyi dikkate alırken mutlaka, Power Bank’i nerede, ne zaman, ne sıklıkla ve tek şarjla kaç sefer kullanacağınızı iyi düşünün. 3-5 günlük doğa gezisine çıktığınızda şarjınız bitmesin mi istiyorsunuz? Yoksa gün içerisinde, tam performans kullanıp, gün içerisinde 1-1.5 sefer mi kullanmak istiyorsunuz? Bir de günlük kullanım için tercih edecekseniz, Power Bank’inizi şarj etmeyi ne zamandan ne zamana yapacaksınız?
Unutmayın! Kullanım ihtiyacınızdan fazlasını depolayabilen Power Bank, size ek bir ağırlık ve yer sorunu oluşturabilir.
Şu anda piyasadaki telefonların geneli, ortalama 2500 mAh pil kapasitesine sahip. 2500 mAh pile sahip bir telefon için almak istediğiniz Power Bank kapasitesinin, tek seferde telefonu kaç kez tam kapasite şarj edebileceğini şu hesaba göre yapabilirsiniz:
1) Pili 2500 mAh kapasiteli telefonunuzu normal bir şekilde kullanırsanız ne kadar sürede şarjınız %100 bitiyor? Bizim Örneğimiz için bu süre 8 saat olsun.
2) Telefonunuzun kaç saat arayla prizden şarj ediyorsunuz? Örneğin sabah 06:00’de şarjdan çıkarıp, diğer sabah 23:00 de şarja taktınız. Yani 17 saat telefonunuzu şarja takmıyorsunuz.
3) Almak istediğiniz Power Bank kapasitesi diyelim ki 13000 mAh olsun
4) Telefon pilinizin kullanım ile beraber %80 enerji depolama verimliliğine düştüğünü ele alalım.
2500 x 0,80 = 2000 mAh
5) Alacağınız Power Bank sahip olduğu verimliliğini ise ısınma ve enerji aktarımı sırasındaki kayıplarla beraber %80 verimlilikle enerjiyi dönüştürüp aktardığını düşünelim.
15000 x 0,80 = 12000
Hesap Şu Şekilde:
Gerçek Kapasite x P.B. Verimliliği x Telefon Pil Verimliliği / Telefon Pil Kapasitesi = Toplam Şarj Süresi
Bu formüle göre:
15000 x 0,80 x 0,80 / 2500 = 3,84 kez (± 0,5-1 kez)
Sizin %80 verimlilikle 2000 mAh’lık %100 verimlilikteki bir pilin kapasitesine düşmüş olan piliniz, 17 saatlik prizden şarj olmadığı süre boyunca, telefonunuzu en geç % 5 şarj kapasitesine düşmüşken şarja takarsanız, sabah şarjdan çıkardıktan sonraki %100’den %5’e düşmesine kadar geçen süreyi çıkartırsanız (7.6 saat) geriye kalan 9.4 saatlik sürede sadece 1,3 kere şarj etmeniz gerekecek. Hadi biz bunu 2’ye çıkaralım. Garanti olsun.
Sizin Aldığınız Power Bank, pili 2000 mAh kapasiteye düşmüş olan telefonunuzun pilini 3,84 kere şarj edebiliyor. Ama yaptığımız hesaba göre, günde 2 kere Power Bank ile şarj etmek yeterli. Bu da yaklaşık %80 verimlilik gösteren yaklaşık 7800 mAh kapasiteye sahip bir Power Bank alsaydınız tam denk gelecekti.
Bu durumda, doğal olarak yanınızda gerekenden neredeyse 2 kat fazla ağırlık taşıyacaksınız günlük kullanımınız için. 13000 mAh alır, 2 günde bir şarj ederim derseniz o da sizin tercihiniz tabi. Ama unutmayın! Power Bank te enerjiyi havadan almadığına göre onu şarj etmek te bir problem oluşturabilir. Kapasite ne kadar artarsa, Power Bank’i tar şarj etmek için gerekli süre de paralel olarak artmakta.
Bunu da belirtmekte fayda var. Bu yaptığım hesap telefon hiç enerji harcamadığı, kapalı durumdayken olan hesabı. Çalışır durumdayken enerji tüketildiği için %100 şarj için gereken enerji artacak, örneğin; telefon kapalıyken 2000 mAh olan gereksinim, telefon açık ve kullanılıyorken 3000 mAh’a çıkabilir. Unutmayın! Telefonunuz açık ve kullanıyorken bu şekilde şarj ederseniz, pilden gelen ve cihaz içine dağılan enerjiyi Power Bank veya Prizden şarjlar ile sürekli hale getireceğinizden, bir ihtimal de olsa, cihazınızın pil ömrünü kısalmasını hızlandırabilirsiniz.
Kullanmış olduğumuz cihazlardaki pil teknolojisi henüz tam gelişmediğinden, geneli, Li-Ion (Lityum İyon) veya geliştirilmiş hali olan Li-Polymer (Lityum Polimer) piller olarak ta bilinen katı hal pilleri olduklarından, her kullanımla birlikte, pil içerisindeki enerji depolamayı sağlayan birimleri, pil içerisinde kullanılan malzemelerin kristalleşmesi ve/veya deforme olması sebebiyle, bir senenin sonunda piliniz, kullanımınız nedeniyle veya zamanla, neredeyse yarı kapasitesine düşüyor. Bunu göz önünde bulundurun.
b) Şarj Etme ve Şarj Süresi
Power Bank’imizin dikkate alınması gereken bir diğer durumu ise şarj etme hızı ve şarj süresi.
Size bu durumu örnek vererek açıklayacağım.
Günümüzde, tercih edilen telefonların yüzdelik bir dilimini Apple markalı telefonlar oluşturuyor. Ben de, diğer markaların çok fazla olan modelleri üzerinden durumu anlatamayacağımdan Apple üzerinden anlatsam herhalde daha doğru olur.
Elimizde Apple iPhone 5S telefonu var. Ve bu telefon 1570 mAh pil kapasitesine sahip. Ve biz bu telefonu 4000 mAh Kapasiteli bir Power Bank ile şarj edeceğine kesin gözüyle bakıyoruz, ama bu gerçekten doğru olmayabilir.
Cihazların harcadığı gücü (P) Watt ile ifade ediyoruz. Watt’ı ifade etmek için ise Amperaj (I) ve Voltaj (V) çarparak ifade ediyoruz. Yani:
P= I x V
Ve ayrıca 1A = 1000mA (A: Amper, mA: Mili Amper)
Lityum İyon (Li-Ion) piller 3.2-4.2V (3.7V’de en kararlı) çalışırken USB cihazlar 5V’ta çalışırlar.
Bu durum:
1) Power Bank sadece 4Ah x 3.7V = 14.8 Wh iletebilmekte.
2) Power Bank sadece 5V luk bir USB cihazını 14.8 Wh / 5V = 2.96Ah veya 2960Ah şarj edecek.
Bu durumda, telefonunuzun Lityum İyon pile sahip olduğunu ve bu durumun düzeltilebileceğini düşünebilirsiniz ama işin rengi biraz daha farklı.
Pil şarjı sırasında güç dönüştürme işlemi, ısınma gibi sebeplerden dolayı %100 verimlilikle gerçekleşmiyor.
Zaten Power Bank’in kendisinin de voltajı düşebilmekte. Eğer USB çıkış portuna iki kablolamayla gidiyorsa (3.7V x 2 = 7.4V) telefonunuzu 5V’luk çıkışa sahip bir USB portuyla şarj edebileceksiniz.
Fakat Power Bank’ten pile kadar olan güç aktarımı zaten iki adımlı gerçekleşiyor.
Power Bank –> USB –> Telefon –> Telefon Pili
Bu durumda kayıp her adımda teorik olarak %80 olduğundan, güç pile ulaştığında (0.80 x 0.80 = 0.64) %64’e kadar zayıflamış oluyor.
Yani bu kayıpları da hesaba katarsak, örneğin iPhone 5S’in 1570 mAh’lık pilini şarj etmek için:
1.57A x 4.2V (Lityum İyon Pilin Şarj Olma Voltajı) = 6.594 Watt
İki adımda gerçekleşen kayıplarla (%64) birlikte bize lazım olan asıl güç:
6.594W x 1/(0.64) = 10.3W
10.3W / 3.7V = 2784 mAh’lık bir Power Bank bizim iPhone 5S’imizi %100 şarj eder.
Fakat işin gerçek yüzüne bakarsak, bu yapılan hesap, telefonda güç harcanmadığı zaman, yani telefon kapalıyken olan durumda 4000 mAh yetip te artıyor fakat telefon açıkken şarj etmeyi yapacaksanız 4000 mAh kapasiteli bir Power Bank sizin iPhone 5S’inizi tam olarak şarj etmeye bile yetmeyebilir. Bunu göz önünde bulundurun mutlaka.
Bir diğer önemli nokta ise şarj hızı (Charge Rate [“C”]).
Power Bank’lerde sunulan yüksek şarj hızları, bizim için önemli olan şarj edebilmeyi arttırdığı bilinen bir gerçek. Mesela, 1C’de 1 saatte şarj olabilen bir pil, teorik olarak 2C’de 30 dk’da şarj olması gerekir. Ama bu durum kullandığımız telefonlar için ne kadar doğru?
Genellikle, üreticiler, telefonlarının çoğunun şarj olabilme hızını 0.5C’den 1C’ye kadar olan sağlıklı pil ömrü aralığında tutuyorlar. Yani bu durum cihazların tam şarj süresi için 1-2 saatlik bir süreye denk geliyor. Örneğin; Lityum İyon pillerde 1C ve üstündeki hızlar kullanım ömrünü azaltabiliyor. Bu da ucuz şarj aletlerinin niye kullanılamayacağını, güvenilemeyeceğini açıklıyor.
Peki telefon, hızlı veya yavaş şarj olma durumunu niye tekrar düzenliyor, duruma göre yavaş, duruma göre hızlı şarj oluyor? Nedeni aslında basit. Bu düzenleme hem telefon hem de Power Bank için olmazsa olmaz. Çünkü, güç aktarımı dengesiz bir şekilde yapılırsa, hem telefona hem de Power Bank’e zarar gelebilir.
Diyelim ki, siz öncesinde verdiğim örnekteki gibi 4000 mAh Power Bank’ten 1A USB şarj portuyla güç aktaracaksınız. USB portu zaten 5V sağlıyordu, bu durumda bize 1A x 5V = 10W gibi bir güç gerekecek.
Bu durumda, güç kayıpları (%64) ile birlikte iPhone 5S’imize gereken güç 1.57A x 4.2V /0.64 =10.3 W. Neredeyse 1A.
3200 mAh’ sahip Samsung Note 3 gibi daha büyük pil kapasitelerine sahip cihazlarda ise, bahsettiğim gibi, Note 3 için 0.5C ile şarj edildiğinde (3.2A x 4.2V x 0.5C) / 0.64 = 10.5W, 1A’in birazcık üstünde.
Gördüğünüz üzere, çoğu cihaz 1A’da şarja gereksinim duyuyor. Bu ince dengeyi sağlamak ise Power Bank üreticileri için çok önemli olan bir olay. Yani, Power Bank’i alırken ipler halâ sizin elinizde, mutlaka özelliklere dikkat edin.
c) Marka Tercihi
Kalitesiz veya bilinmeyen markalardaki Power Bank’lerini kullanmak pilinize ciddi zarar verebilir. 25-30 TL’ye satılan Power Bank’leri kullanayım derken telefonunuzu garanti dışı bırakabilecek hasarlardan kaçının. Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan da olmayın.
Peki, Markalı Power Bank ile Markasız, yani bizim kalitesiz “Çin Malı” diye kötülediğimiz Power Bank arasındaki fark ne?
Buraya birçok farkı yazabilirim ama ilk olarak şunu bilmelisiniz: Bizim Çin Malı diye kalitesini kötülediğimiz cihazlar, ürünler, ülkemizdeki insanların alım gücünün Amerika, Avrupa ve Asya ülkelerindeki insanların alım gücünden genel olarak az olduğu için, ülkeye ürün/cihaz ithal eden kişilerin, firmaların ülkemizdeki insanların alım gücüyle paralel kalitedeki cihaz ve ürün tercihleri sebebiyle oluyor. Basit bir kaç örnek vereyim: Asus Zenfone 6’nın Intel işlemcisi sadece Hindistan ile bize özel olarak düşük hızlı işlemciye sahip olanları gönderilmişti, bir diğer örnek ise, Samsung firmasının ülkemizde satışa sunduğu “amiral” diye adlandırılan üst sınıf telefonlarında bile, özellikleri düşürülmüş olan versiyonlarını satışa sunuyorlardı geçtiğimiz son yıllara kadar.
Asıl konuya dönersek; markalı ve markasız Power Bank arasındaki fark sadece marka bilinirliği ile alakalı değil.
Cihazın güvenliği ve garanti durumunu ele aldıktan sonra, Markalı Power Bank’ler için üreticileri, bize vaat edilen özellikleri konusunda sözlerini tutuyorlar, örneğin; gerçek kapasite, şarj etme hızı, parça kalitesi vb. Buna rağmen bile, telefon bu Markalı Power Bank kullanımında hasar görebilir. Markasızlarda ise, durumu varın siz düşünün.
Gelişen teknolojinin yanında gereksinimler de artmaya devam ediyor. Hayatımızda olmazsa olmazlar içinde yer alan akıllı telefonların şarj sorunu, teknolojinin getirdiği sorunlardan biridir. Çünkü akıllı telefonların en büyük sıkıntısı, batarya ömrüdür.
Bununla beraber, telefon modellerine bağlı olarak batarya depolama alanını temsil eden Amper ölçütü artsa da,(genelde mAh, miliamper) CPU’ların gelişmesi ve ekran özelliğinin daha kaliteli bir hale gelmesiyle, tersine batarya ömrü azalıyor.
Şimdi asıl sorulması gereken, biz sürekli olarak prize ulaşmak zorunda mıyız?
Elbette değiliz. Bu durumdan sizi kurtaracak teknolojik bir ürün mevcut. İsim olarak power bank (güç bankası) diye bilinen bu aygıt, cep telefonlarınızın arkasında bulunan bataryalardan hiçbir farkı olmayan bir cihaz konumunda.
Power Bank taşınabilir şarj cihazı‘nın amacı, şehir elektrik şebekesinden ayrı bir şekilde, yanınızda taşıyabileceğiniz cihazınızı, mobil olarak (hareket halindeyken bile) şarj edebilmenizi sağlamak.
Bu ürün ile sadece akıllı cep telefonlarınızı değil, belirli ölçeklerde bilgisayarınızı bile şarj edebileceğinizi söylemek gerekir.
Power Bank Nasıl Çalışır?
Power Bank cihazının içindeki batarya enerji depolanmış bir hazneye sahiptir. Telefonunuzu power bank cihazına bağladığınızda kendi enerjisini sizin telefonunuza aktarma yapar. Böylece telefonunuzu şarj etmiş olur. Power Bank cihaz bataryası ne kadar fazlaysa, o kadar çok telefonunuzu şarj edebilir.
Enerjiyi Nereden Alır?
Power Bank cihazının telefonlardan hiçbir farkı yoktur, telefon nasıl şarj ediliyorsa, Power Bank de o şekilde şarj edilir. Kısacası yanınızda birden çok şarj edilmiş telefon varmış gibi hissediyorsunuz. Yapmanız gereken Power Bank ile telefon arasında enerji aktarımı yaparak, telefonu çalışır halde tutmak.
Teknik Özelliği Nedir?
Power Bank‘lerin bir yüzünde USB girişi bulunur ve telefonunuzu bu USB üzerinden Micro USB ya da hangi uç gerekiyorsa, bağlayarak şarj edersiniz. Bu USB uçlarının çıkış voltajı 5 Volt olarak genelde sabittir. Ancak amperi yani çıkış akımı farklıdır. Eğer telefon bataryası 1300 mAh ise (telefonunuzun marka modelini internette aratıp bataryasının kaç mAh olduğunu öğrenebilirsiniz) 1 Amper power bank USB çıkışı, daha fazla ise 2 Amper, 2.1Amper çıkış ideal olacaktır. ( 1A= 1000 mAh)
Örnek vermek gerekirse, bir Galaxy Fame (Samsung Galaxy Fame S6810) kendi bataryası 1300mAh. Bu telefonu Power Bank 2.1 Amperlik çıkışından şarj etmeye çalışılırsa, daha hızlı şarj eder ama cihazınıza zarar vermesi sözkonusu olabilir. Buna bağlı olarak batarya ömrünü de kısaltabileceğini belirtmek gerekir. Mümkün olduğunca dikkatli kullanmakta yarar var.
Power Bank Kullanımı
Power Bank’ler her zaman prize ulaşamayacak ve bataryadan müzdarip kişilerin hayatını kurtarır türden. Örnek vermek gerekirse kişisel olarak kullandığım Samsung Galaxy S4 2600 mAh‘lik bir iç bataryaya sahip. Dolayısıyla sahip olduğum 20 A’lik bataryamın telefonumu (20A/2.6A kere) 7-8 kere şarj etmesini beklemeliyim. Her ne kadar bu bazen durumdan duruma göre değişse de üç aşağı beş yukarı alacağınız performans bu şekilde olacaktır.
Cihaz özellikleri konusunu 3 alt başlık halinde incelemek gerekiyor.
a) Kapasite
b) Şarj Etme Hızı ve Şarj Süresi
c) Marka Tercihi
a) Kapasite
Kapasiteyi dikkate alırken mutlaka, Power Bank’i nerede, ne zaman, ne sıklıkla ve tek şarjla kaç sefer kullanacağınızı iyi düşünün. 3-5 günlük doğa gezisine çıktığınızda şarjınız bitmesin mi istiyorsunuz? Yoksa gün içerisinde, tam performans kullanıp, gün içerisinde 1-1.5 sefer mi kullanmak istiyorsunuz? Bir de günlük kullanım için tercih edecekseniz, Power Bank’inizi şarj etmeyi ne zamandan ne zamana yapacaksınız?
Unutmayın! Kullanım ihtiyacınızdan fazlasını depolayabilen Power Bank, size ek bir ağırlık ve yer sorunu oluşturabilir.
Şu anda piyasadaki telefonların geneli, ortalama 2500 mAh pil kapasitesine sahip. 2500 mAh pile sahip bir telefon için almak istediğiniz Power Bank kapasitesinin, tek seferde telefonu kaç kez tam kapasite şarj edebileceğini şu hesaba göre yapabilirsiniz:
1) Pili 2500 mAh kapasiteli telefonunuzu normal bir şekilde kullanırsanız ne kadar sürede şarjınız %100 bitiyor? Bizim Örneğimiz için bu süre 8 saat olsun.
2) Telefonunuzun kaç saat arayla prizden şarj ediyorsunuz? Örneğin sabah 06:00’de şarjdan çıkarıp, diğer sabah 23:00 de şarja taktınız. Yani 17 saat telefonunuzu şarja takmıyorsunuz.
3) Almak istediğiniz Power Bank kapasitesi diyelim ki 13000 mAh olsun
4) Telefon pilinizin kullanım ile beraber %80 enerji depolama verimliliğine düştüğünü ele alalım.
2500 x 0,80 = 2000 mAh
5) Alacağınız Power Bank sahip olduğu verimliliğini ise ısınma ve enerji aktarımı sırasındaki kayıplarla beraber %80 verimlilikle enerjiyi dönüştürüp aktardığını düşünelim.
15000 x 0,80 = 12000
Hesap Şu Şekilde:
Gerçek Kapasite x P.B. Verimliliği x Telefon Pil Verimliliği / Telefon Pil Kapasitesi = Toplam Şarj Süresi
Bu formüle göre:
15000 x 0,80 x 0,80 / 2500 = 3,84 kez (± 0,5-1 kez)
Sizin %80 verimlilikle 2000 mAh’lık %100 verimlilikteki bir pilin kapasitesine düşmüş olan piliniz, 17 saatlik prizden şarj olmadığı süre boyunca, telefonunuzu en geç % 5 şarj kapasitesine düşmüşken şarja takarsanız, sabah şarjdan çıkardıktan sonraki %100’den %5’e düşmesine kadar geçen süreyi çıkartırsanız (7.6 saat) geriye kalan 9.4 saatlik sürede sadece 1,3 kere şarj etmeniz gerekecek. Hadi biz bunu 2’ye çıkaralım. Garanti olsun.
Sizin Aldığınız Power Bank, pili 2000 mAh kapasiteye düşmüş olan telefonunuzun pilini 3,84 kere şarj edebiliyor. Ama yaptığımız hesaba göre, günde 2 kere Power Bank ile şarj etmek yeterli. Bu da yaklaşık %80 verimlilik gösteren yaklaşık 7800 mAh kapasiteye sahip bir Power Bank alsaydınız tam denk gelecekti.
Bu durumda, doğal olarak yanınızda gerekenden neredeyse 2 kat fazla ağırlık taşıyacaksınız günlük kullanımınız için. 13000 mAh alır, 2 günde bir şarj ederim derseniz o da sizin tercihiniz tabi. Ama unutmayın! Power Bank te enerjiyi havadan almadığına göre onu şarj etmek te bir problem oluşturabilir. Kapasite ne kadar artarsa, Power Bank’i tar şarj etmek için gerekli süre de paralel olarak artmakta.
Bunu da belirtmekte fayda var. Bu yaptığım hesap telefon hiç enerji harcamadığı, kapalı durumdayken olan hesabı. Çalışır durumdayken enerji tüketildiği için %100 şarj için gereken enerji artacak, örneğin; telefon kapalıyken 2000 mAh olan gereksinim, telefon açık ve kullanılıyorken 3000 mAh’a çıkabilir. Unutmayın! Telefonunuz açık ve kullanıyorken bu şekilde şarj ederseniz, pilden gelen ve cihaz içine dağılan enerjiyi Power Bank veya Prizden şarjlar ile sürekli hale getireceğinizden, bir ihtimal de olsa, cihazınızın pil ömrünü kısalmasını hızlandırabilirsiniz.
Kullanmış olduğumuz cihazlardaki pil teknolojisi henüz tam gelişmediğinden, geneli, Li-Ion (Lityum İyon) veya geliştirilmiş hali olan Li-Polymer (Lityum Polimer) piller olarak ta bilinen katı hal pilleri olduklarından, her kullanımla birlikte, pil içerisindeki enerji depolamayı sağlayan birimleri, pil içerisinde kullanılan malzemelerin kristalleşmesi ve/veya deforme olması sebebiyle, bir senenin sonunda piliniz, kullanımınız nedeniyle veya zamanla, neredeyse yarı kapasitesine düşüyor. Bunu göz önünde bulundurun.
b) Şarj Etme ve Şarj Süresi
Power Bank’imizin dikkate alınması gereken bir diğer durumu ise şarj etme hızı ve şarj süresi.
Size bu durumu örnek vererek açıklayacağım.
Günümüzde, tercih edilen telefonların yüzdelik bir dilimini Apple markalı telefonlar oluşturuyor. Ben de, diğer markaların çok fazla olan modelleri üzerinden durumu anlatamayacağımdan Apple üzerinden anlatsam herhalde daha doğru olur.
Elimizde Apple iPhone 5S telefonu var. Ve bu telefon 1570 mAh pil kapasitesine sahip. Ve biz bu telefonu 4000 mAh Kapasiteli bir Power Bank ile şarj edeceğine kesin gözüyle bakıyoruz, ama bu gerçekten doğru olmayabilir.
Cihazların harcadığı gücü (P) Watt ile ifade ediyoruz. Watt’ı ifade etmek için ise Amperaj (I) ve Voltaj (V) çarparak ifade ediyoruz. Yani:
P= I x V
Ve ayrıca 1A = 1000mA (A: Amper, mA: Mili Amper)
Lityum İyon (Li-Ion) piller 3.2-4.2V (3.7V’de en kararlı) çalışırken USB cihazlar 5V’ta çalışırlar.
Bu durum:
1) Power Bank sadece 4Ah x 3.7V = 14.8 Wh iletebilmekte.
2) Power Bank sadece 5V luk bir USB cihazını 14.8 Wh / 5V = 2.96Ah veya 2960Ah şarj edecek.
Bu durumda, telefonunuzun Lityum İyon pile sahip olduğunu ve bu durumun düzeltilebileceğini düşünebilirsiniz ama işin rengi biraz daha farklı.
Pil şarjı sırasında güç dönüştürme işlemi, ısınma gibi sebeplerden dolayı %100 verimlilikle gerçekleşmiyor.
Zaten Power Bank’in kendisinin de voltajı düşebilmekte. Eğer USB çıkış portuna iki kablolamayla gidiyorsa (3.7V x 2 = 7.4V) telefonunuzu 5V’luk çıkışa sahip bir USB portuyla şarj edebileceksiniz.
Fakat Power Bank’ten pile kadar olan güç aktarımı zaten iki adımlı gerçekleşiyor.
Power Bank –> USB –> Telefon –> Telefon Pili
Bu durumda kayıp her adımda teorik olarak %80 olduğundan, güç pile ulaştığında (0.80 x 0.80 = 0.64) %64’e kadar zayıflamış oluyor.
Yani bu kayıpları da hesaba katarsak, örneğin iPhone 5S’in 1570 mAh’lık pilini şarj etmek için:
1.57A x 4.2V (Lityum İyon Pilin Şarj Olma Voltajı) = 6.594 Watt
İki adımda gerçekleşen kayıplarla (%64) birlikte bize lazım olan asıl güç:
6.594W x 1/(0.64) = 10.3W
10.3W / 3.7V = 2784 mAh’lık bir Power Bank bizim iPhone 5S’imizi %100 şarj eder.
Fakat işin gerçek yüzüne bakarsak, bu yapılan hesap, telefonda güç harcanmadığı zaman, yani telefon kapalıyken olan durumda 4000 mAh yetip te artıyor fakat telefon açıkken şarj etmeyi yapacaksanız 4000 mAh kapasiteli bir Power Bank sizin iPhone 5S’inizi tam olarak şarj etmeye bile yetmeyebilir. Bunu göz önünde bulundurun mutlaka.
Bir diğer önemli nokta ise şarj hızı (Charge Rate [“C”]).
Power Bank’lerde sunulan yüksek şarj hızları, bizim için önemli olan şarj edebilmeyi arttırdığı bilinen bir gerçek. Mesela, 1C’de 1 saatte şarj olabilen bir pil, teorik olarak 2C’de 30 dk’da şarj olması gerekir. Ama bu durum kullandığımız telefonlar için ne kadar doğru?
Genellikle, üreticiler, telefonlarının çoğunun şarj olabilme hızını 0.5C’den 1C’ye kadar olan sağlıklı pil ömrü aralığında tutuyorlar. Yani bu durum cihazların tam şarj süresi için 1-2 saatlik bir süreye denk geliyor. Örneğin; Lityum İyon pillerde 1C ve üstündeki hızlar kullanım ömrünü azaltabiliyor. Bu da ucuz şarj aletlerinin niye kullanılamayacağını, güvenilemeyeceğini açıklıyor.
Peki telefon, hızlı veya yavaş şarj olma durumunu niye tekrar düzenliyor, duruma göre yavaş, duruma göre hızlı şarj oluyor? Nedeni aslında basit. Bu düzenleme hem telefon hem de Power Bank için olmazsa olmaz. Çünkü, güç aktarımı dengesiz bir şekilde yapılırsa, hem telefona hem de Power Bank’e zarar gelebilir.
Diyelim ki, siz öncesinde verdiğim örnekteki gibi 4000 mAh Power Bank’ten 1A USB şarj portuyla güç aktaracaksınız. USB portu zaten 5V sağlıyordu, bu durumda bize 1A x 5V = 10W gibi bir güç gerekecek.
Bu durumda, güç kayıpları (%64) ile birlikte iPhone 5S’imize gereken güç 1.57A x 4.2V /0.64 =10.3 W. Neredeyse 1A.
3200 mAh’ sahip Samsung Note 3 gibi daha büyük pil kapasitelerine sahip cihazlarda ise, bahsettiğim gibi, Note 3 için 0.5C ile şarj edildiğinde (3.2A x 4.2V x 0.5C) / 0.64 = 10.5W, 1A’in birazcık üstünde.
Gördüğünüz üzere, çoğu cihaz 1A’da şarja gereksinim duyuyor. Bu ince dengeyi sağlamak ise Power Bank üreticileri için çok önemli olan bir olay. Yani, Power Bank’i alırken ipler halâ sizin elinizde, mutlaka özelliklere dikkat edin.
c) Marka Tercihi
Kalitesiz veya bilinmeyen markalardaki Power Bank’lerini kullanmak pilinize ciddi zarar verebilir. 25-30 TL’ye satılan Power Bank’leri kullanayım derken telefonunuzu garanti dışı bırakabilecek hasarlardan kaçının. Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan da olmayın.
Peki, Markalı Power Bank ile Markasız, yani bizim kalitesiz “Çin Malı” diye kötülediğimiz Power Bank arasındaki fark ne?
Buraya birçok farkı yazabilirim ama ilk olarak şunu bilmelisiniz: Bizim Çin Malı diye kalitesini kötülediğimiz cihazlar, ürünler, ülkemizdeki insanların alım gücünün Amerika, Avrupa ve Asya ülkelerindeki insanların alım gücünden genel olarak az olduğu için, ülkeye ürün/cihaz ithal eden kişilerin, firmaların ülkemizdeki insanların alım gücüyle paralel kalitedeki cihaz ve ürün tercihleri sebebiyle oluyor. Basit bir kaç örnek vereyim: Asus Zenfone 6’nın Intel işlemcisi sadece Hindistan ile bize özel olarak düşük hızlı işlemciye sahip olanları gönderilmişti, bir diğer örnek ise, Samsung firmasının ülkemizde satışa sunduğu “amiral” diye adlandırılan üst sınıf telefonlarında bile, özellikleri düşürülmüş olan versiyonlarını satışa sunuyorlardı geçtiğimiz son yıllara kadar.
Asıl konuya dönersek; markalı ve markasız Power Bank arasındaki fark sadece marka bilinirliği ile alakalı değil.
Cihazın güvenliği ve garanti durumunu ele aldıktan sonra, Markalı Power Bank’ler için üreticileri, bize vaat edilen özellikleri konusunda sözlerini tutuyorlar, örneğin; gerçek kapasite, şarj etme hızı, parça kalitesi vb. Buna rağmen bile, telefon bu Markalı Power Bank kullanımında hasar görebilir. Markasızlarda ise, durumu varın siz düşünün.
