Sara Krizinde Acil Yardım
Sara, beynin normal elektriksel çalışmasındaki kısa kesilmelere doğru bir eğilimden doğar. Normal insanlarda, hatta Sezar ve Dostayevski gibi üstün zekalılarda da görülebilir. Bazı ülkelerde saralıların üzerinde, bir nöbet sırasında ilk yardıma koşanların nasıl davranması gerektiğini gösteren özel kartlar bulundurulur. Sara nöbetleri küçük nöbet, büyük nöbet ve lokal nöbet olmak üzere üç türlüdür.
a) Küçük nöbet:
Küçük sara nöbetleri çocuklukta başlar, yetişkinliğe kadar sürer. Hasta hayal içindeymiş gibi görünür ve bir noktaya boş bakışlarla bakar. Kimi zaman nöbet bu boş bakışlarla kendiliğinden geçebilir. Kimi zaman da hastada dudak ısırma ya da şapırdatma, tuhaf sözler söyleme, elbiseleriyle oynama gibi istenç dışı davranışlar görülür. Kimi zaman da belliğini yitirebilir.
Hastanın çevresinden öteki insanları uzaklaştırın. Kendisiyle yavaş sesle konuşun. İyice iyileşip evine gidebileceği güveni gelinceye kadar yanından uzaklaşmayın. Küçük nöbetin ardından büyük nöbetin gelmesi olasılığı da vardır. Hastayı bir doktora götürmek yararlıdır.
b) Büyük nöbet:
Beklenmedik anlarda gelen büyük sara nöbetleri bilinçli yitmesi ve ardından sarsılma olmak üzere iki aşama gösterir.
Hasta birdenbire bilincini yitirip yere düşer, bazen tuhaf bir çığlık da atar. Birkaç saniye kaskatı kesilir ve solunum durabilir. Ağız ve dudaklar morarır, yüz çevresiyle boyunda kan toplanır. Sonra kastar gevşer ve atmalar başlar. Karşılıklı kas gruplarının kasılıp gevşemesiyle bazen çok kuvvetli atmalar, yani sarsılmalar olabilir. Bu sırada kilitlenmiş dişler arasından alınan soluk zorlaşabilir, hırıltılar duyulur. Ağız çevresinde köpük, dudaklarını ısırmışsa kan görülebilir. Sonunda kaslar gevşer ama, hasta birkaç dakika daha bilinçsiz kalır. Beş dakika sonunda solunum normale döner, hasta bilincine kavuşur, ama yine de bir süre şaşkın ve garip bir durumda görülebilir.
Hastanın çevresindeki insanları boşaltın. Hastayı zorla tutmayın, hareket ettirmeye çalışmayın, başına herhangi bir şey koymayın, ağzını açmaya kesinlikle uğraşmayın. Baygın yatarken sakın kendisini uyandırma girişiminde bulunmayın. Nöbetten sonra tam iyileşinceye kadar yanından ayrılmayın. Tam iyileşinceye dek içecek ve yiyecek bir şey kesinlikle vermeyin. Hasta iyice kendine geldikten sonra 5-10 dakika dinlenmelidir. Hastanın yeniden bilincine kavuşması 15 dakikadan fazla sürerse bir cankurtaran çağırın.
c) Lokal nöbet:
Lokal sara nöbetleri daha çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Nöbet, koku alma ve işitme duyularının yok oluşuyla anlaşılır. Kollarda ya da bacaklarda kasılmalarla kısa sürede gelip geçer, bilinç yitmesi olmaz.
Sara, beynin normal elektriksel çalışmasındaki kısa kesilmelere doğru bir eğilimden doğar. Normal insanlarda, hatta Sezar ve Dostayevski gibi üstün zekalılarda da görülebilir. Bazı ülkelerde saralıların üzerinde, bir nöbet sırasında ilk yardıma koşanların nasıl davranması gerektiğini gösteren özel kartlar bulundurulur. Sara nöbetleri küçük nöbet, büyük nöbet ve lokal nöbet olmak üzere üç türlüdür.
a) Küçük nöbet:
Küçük sara nöbetleri çocuklukta başlar, yetişkinliğe kadar sürer. Hasta hayal içindeymiş gibi görünür ve bir noktaya boş bakışlarla bakar. Kimi zaman nöbet bu boş bakışlarla kendiliğinden geçebilir. Kimi zaman da hastada dudak ısırma ya da şapırdatma, tuhaf sözler söyleme, elbiseleriyle oynama gibi istenç dışı davranışlar görülür. Kimi zaman da belliğini yitirebilir.
Hastanın çevresinden öteki insanları uzaklaştırın. Kendisiyle yavaş sesle konuşun. İyice iyileşip evine gidebileceği güveni gelinceye kadar yanından uzaklaşmayın. Küçük nöbetin ardından büyük nöbetin gelmesi olasılığı da vardır. Hastayı bir doktora götürmek yararlıdır.
b) Büyük nöbet:
Beklenmedik anlarda gelen büyük sara nöbetleri bilinçli yitmesi ve ardından sarsılma olmak üzere iki aşama gösterir.
Hasta birdenbire bilincini yitirip yere düşer, bazen tuhaf bir çığlık da atar. Birkaç saniye kaskatı kesilir ve solunum durabilir. Ağız ve dudaklar morarır, yüz çevresiyle boyunda kan toplanır. Sonra kastar gevşer ve atmalar başlar. Karşılıklı kas gruplarının kasılıp gevşemesiyle bazen çok kuvvetli atmalar, yani sarsılmalar olabilir. Bu sırada kilitlenmiş dişler arasından alınan soluk zorlaşabilir, hırıltılar duyulur. Ağız çevresinde köpük, dudaklarını ısırmışsa kan görülebilir. Sonunda kaslar gevşer ama, hasta birkaç dakika daha bilinçsiz kalır. Beş dakika sonunda solunum normale döner, hasta bilincine kavuşur, ama yine de bir süre şaşkın ve garip bir durumda görülebilir.
Hastanın çevresindeki insanları boşaltın. Hastayı zorla tutmayın, hareket ettirmeye çalışmayın, başına herhangi bir şey koymayın, ağzını açmaya kesinlikle uğraşmayın. Baygın yatarken sakın kendisini uyandırma girişiminde bulunmayın. Nöbetten sonra tam iyileşinceye kadar yanından ayrılmayın. Tam iyileşinceye dek içecek ve yiyecek bir şey kesinlikle vermeyin. Hasta iyice kendine geldikten sonra 5-10 dakika dinlenmelidir. Hastanın yeniden bilincine kavuşması 15 dakikadan fazla sürerse bir cankurtaran çağırın.
c) Lokal nöbet:
Lokal sara nöbetleri daha çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Nöbet, koku alma ve işitme duyularının yok oluşuyla anlaşılır. Kollarda ya da bacaklarda kasılmalarla kısa sürede gelip geçer, bilinç yitmesi olmaz.
