1. Serbest Meslek Sahipleri Tanımı: Kendi şahıslarına, belli bir kuruluşa bağlı olmadan kendi mesleki yeterliliklerine göre ticari mahiyette olmayan,serbest olarak çalışan kişilere denir. Bunlar, doktor, avukat, eczacı, serbest muhasebeci ve mali müşavirler ve diş doktorları gibi kişilerdir. Serbest meslek sahipleri serbest meslek kazanç defteri tutar.
2. Serbest Meslek Kazancı Tanımı: Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek kazancı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tutulan serbest meslek kazanç defteri üzerinden tespit edilir. Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de serbest meslek kazançlarını serbest meslek kazanç defterine göre tespit ederler.
Serbest meslek kazanç defterinde kayıtlar, tek taraflı yani basit usulde kayıt yöntemine göre yapılır.
Serbest meslek kazanç defterinde işletme defteride olduğu gibi gider ve gelir tarafı olmak üzere iki tarafı bulunmaktadır.
3. Gider Kavramı: Serbest meslek faaliyeti ile doğrudan ilgili ve faaliyetin yürütülmesi ve kazancın doğması için zorunlu olan harcamaları gider olarak değerlendirebiliriz. Bu kapsamda kira, aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye, işle ilgili şehir içi ulaşım, posta, işle ilgili bina, demirbaş, taşıt alımı dolayısıyla alınan borçlara ödenen faizler, bina ya da demirbaş onarım giderleri, yapılan işin hacmi ile orantılı temsil ve ağırlama giderleri, serbest meslek kazancı belirlenirken gider olarak dikkate alınabilir. İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar ise amortismanın yarısını gider yazabilirler.
4. Serbest meslek defteri gider sayfası: Serbest meslek erbabı kazanç elde etmek ve işinin devamını sağlayabilmek için bir takım harcamalar yapmak durumundadır. İşte bu yaptığı harcamaları kazanç defterinin gider sayfasında gösterir. Serbest meslek kazanç defterinin sol tarafı gider sayfasıdır. Sayfalar numaralıdır. Defter işe başlandığında notere tasdik ettirilir. Karşılıklı sayfaların numaraları aynıdır. Defterin sağ tarafı gelir sayfasıdır. 1 numaralı gider sayfasının kaşısındaki sayfa da 1 numaralı gelir sayfasıdır. Gider sayfasında aşağıdaki bilgilir yer alır.
4.1. Serbest meslek defteri gider sayfasındaki bilgiler:
1. Sıra numarası
2. Kayıt tarihi
3. Alınan belgenin tarihi ve numarası
4. Giderlerin çeşidi
5. Giderlerin tutarları yazılır.
6. Giderler için ödenen indirilecek KDV yazılır.
5. Gider Kayıtları Uygulaması: Serbest meslek kazançlarının tespitinde hasılattan indirilecek giderler Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde bentler halinde açıklanmıştır. Söz konusu madde 5035 sayılı Kanun’la 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir. Yapılan yeni düzenlemeler çerçevesinde serbest meslek faaliyetinin ifası sırasında yapılan ve belgelendirilmek suretiyle gider kabul edilen ödemeler aşağıdaki gibidir.
- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmımnı iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.)
- Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27. maddede yazılı giyim giderleri
- Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla)
- Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dâhil)
- Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri
- Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller
- Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri
- Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar
- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklâm vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar
- Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar. Her türlü para cezaları ve vergi cezalan ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.
5. Gelir Kavramı: Serbest meslek sahiplerinin, serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançlar geliri oluşturur. Serbest meslek sahiplerinin gelirleri müşterilerinden aldığı ücretlerden oluşmaktadır.
5. Serbest meslek defteri gelir sayfası: serbest meslek kazanç defterinin sağ tarafı gelir sayfasını oluşturur. Serbest meslek sahibi yaptığı işin getirisi olan gelirini defterin sağ tarafına kaydeder. Sayfalar numaralıdır. Defter işe başlandığında notere tasdik ettirilir. Karşılıklı sayfaların numaraları aynıdır. Defterin sol tarafı gider sayfasıdır. 1 numaralı gider sayfasının kaşısındaki sayfa da 1 numaralı gelir sayfasıdır. Gelir sayfasında aşağıdaki bilgilir yer alır.
2. Serbest Meslek Kazancı Tanımı: Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek kazancı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tutulan serbest meslek kazanç defteri üzerinden tespit edilir. Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de serbest meslek kazançlarını serbest meslek kazanç defterine göre tespit ederler.
Serbest meslek kazanç defterinde kayıtlar, tek taraflı yani basit usulde kayıt yöntemine göre yapılır.
Serbest meslek kazanç defterinde işletme defteride olduğu gibi gider ve gelir tarafı olmak üzere iki tarafı bulunmaktadır.
3. Gider Kavramı: Serbest meslek faaliyeti ile doğrudan ilgili ve faaliyetin yürütülmesi ve kazancın doğması için zorunlu olan harcamaları gider olarak değerlendirebiliriz. Bu kapsamda kira, aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye, işle ilgili şehir içi ulaşım, posta, işle ilgili bina, demirbaş, taşıt alımı dolayısıyla alınan borçlara ödenen faizler, bina ya da demirbaş onarım giderleri, yapılan işin hacmi ile orantılı temsil ve ağırlama giderleri, serbest meslek kazancı belirlenirken gider olarak dikkate alınabilir. İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar ise amortismanın yarısını gider yazabilirler.
4. Serbest meslek defteri gider sayfası: Serbest meslek erbabı kazanç elde etmek ve işinin devamını sağlayabilmek için bir takım harcamalar yapmak durumundadır. İşte bu yaptığı harcamaları kazanç defterinin gider sayfasında gösterir. Serbest meslek kazanç defterinin sol tarafı gider sayfasıdır. Sayfalar numaralıdır. Defter işe başlandığında notere tasdik ettirilir. Karşılıklı sayfaların numaraları aynıdır. Defterin sağ tarafı gelir sayfasıdır. 1 numaralı gider sayfasının kaşısındaki sayfa da 1 numaralı gelir sayfasıdır. Gider sayfasında aşağıdaki bilgilir yer alır.
4.1. Serbest meslek defteri gider sayfasındaki bilgiler:
1. Sıra numarası
2. Kayıt tarihi
3. Alınan belgenin tarihi ve numarası
4. Giderlerin çeşidi
5. Giderlerin tutarları yazılır.
6. Giderler için ödenen indirilecek KDV yazılır.
5. Gider Kayıtları Uygulaması: Serbest meslek kazançlarının tespitinde hasılattan indirilecek giderler Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde bentler halinde açıklanmıştır. Söz konusu madde 5035 sayılı Kanun’la 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir. Yapılan yeni düzenlemeler çerçevesinde serbest meslek faaliyetinin ifası sırasında yapılan ve belgelendirilmek suretiyle gider kabul edilen ödemeler aşağıdaki gibidir.
- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmımnı iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.)
- Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27. maddede yazılı giyim giderleri
- Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla)
- Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dâhil)
- Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri
- Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller
- Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri
- Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar
- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklâm vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar
- Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar. Her türlü para cezaları ve vergi cezalan ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.
5. Gelir Kavramı: Serbest meslek sahiplerinin, serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançlar geliri oluşturur. Serbest meslek sahiplerinin gelirleri müşterilerinden aldığı ücretlerden oluşmaktadır.
5. Serbest meslek defteri gelir sayfası: serbest meslek kazanç defterinin sağ tarafı gelir sayfasını oluşturur. Serbest meslek sahibi yaptığı işin getirisi olan gelirini defterin sağ tarafına kaydeder. Sayfalar numaralıdır. Defter işe başlandığında notere tasdik ettirilir. Karşılıklı sayfaların numaraları aynıdır. Defterin sol tarafı gider sayfasıdır. 1 numaralı gider sayfasının kaşısındaki sayfa da 1 numaralı gelir sayfasıdır. Gelir sayfasında aşağıdaki bilgilir yer alır.