Sigarayı bırakmak sanıldığı kadar zor değil. Uygulanan çeşitli yöntemler sayesinde bir hafta ile üç ay arasında sigaradan kurtulmak mümkün. Uzmanlar da Ramazan ayını bunun için bir fırsat olarak gösteriyor. İşte sigarayı bırakma yöntemleri.....
Cem Yılmaz, Yılmaz Erdoğan, Demet Akbağ, Esin Maraşlıoğlu, Şafak Sezer, Cefi Kamhi, Orhan Gencebay, İbrahim Tatlıses, Lale Mansur, AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Hollywood yıldızları Sean Penn, Cameron Diaz ve Sharon Stone... Bu isimlerin ortak noktası 'eski' bir sigara tiryakisi olmaları... Gençler arasında kullanımı hızla artan sigaranın, ilerleyen yaşlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunu artık bilmeyen yok. Ama başlamak ne kadar kolaysa, bırakmak da o kadar zor sanılıyor. Oysa birbiri ardına çıkan yeni yöntemlerle sigarayı bırakmak isteyenler bir haftadan üç aya kadar mutlu sona kavuşabiliyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Sigara Bırakma Merkezi'nden Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu, bu yöntemlerle ilgili bilgi verdi:
Nikotin replasmanı (yerine koyma): Sakız, bant, sprey, elektronik sigara (ruyan) şekillerinde uygulanabiliyor. Tedavi 3 ay sürüyor. Nikotin bandı kullanılan sigara miktarına göre ayarlanıyor. Kolun kılsız bölgesinde her gün değiştirilerek kullanılıyor. Başarı oranı yüzde 40-45. Yüksek dozdan başlayarak, haftalık dozlar azaltılarak tamamlanıyor. Kişi günde 15'ten fazla sigara içiyorsa en yüksek, 15'ten az içiyorsa düşük doz kullanıyor.
Elektronik sigara (ruyan): El ve dudak alışkanlığı olanlarda yararlı. Bir türlü bırakamayanlar için geliştirilen elektronik sigara, yine normal sigara gibi nikotin ve bunun yanı sıra duman ve aroma içeriyor. Toplam 4 aylık tedaviye 16 mg.'lık kartuştan başlanıyor. Zamanla dozaj azaltılıyor. Başarı oranı yüzde 80.
Bupropion (ZYBAN): Üç gün, günde bir ilaç alınması ile tedavi başlıyor. 4. günden sonra sabah ve akşam olmak üzere ilaç günde iki kez alınıyor. 2 ay kullanılması öneriliyor. Kişi, tedavinin ilk 10 günü sigara içebiliyor. 10. günden sonra sigara bırakılıyor ama ilaç kullanılmaya devam ediliyor. Beyinde nikotin reseptörlerini doyuran ilaç, bıraktıktan sonraki dönemde kişide nikotin alıyormuş etkisi veriyor. Bazı kişilerde uykusuzluk ve alerjik yakınmalara yol açıyor. Tedavi 28-60 gün arasında yapılıyor. Başarı oranı yüzde 40.
Sakız: Sakızda doz ayarlamak mümkün değil. Kişi 2 mg'lık sakızlardan gün içinde 8-10 defa çiğniyor. Ağzında emerek nikotini alıyor. Bu 5-10 dakika sürüyor. Konsantrasyon kaybı ve terleme gibi yan etkiler gözlenebiliyor. 4-8 hafta süren tedavinin başarı oranı yüzde 15-25 arasında. Normal ihtiyaç halinde bantlara ek olarak ya da yoksunluk sendromu ortaya çıktığında da kullanılabiliyor.
Akupunktur: Sigara içenlerde serotonin-endorfin salgılama işini sigara üstlendiğinden vücut, otonomisini kaybeder. Akupunktur ile tedavi, kişinin sigara içmemekten dolayı oluşabilecek şikayetleri ortadan kaldırır. Böylece sigara içmemeye karar vermiş olan kişi, bunu hiç zorlanmadan başarır; çünkü akupunktur tedavisi beyni yeniden sigaraya gerek duymadan serotonin ve endorfin salgılaması için uyarır ve beyin eski otonomisini kazanır. Ancak sigara bırakma yöntemleri arasında yararlı olduğuna dair bilimsel çalışma yok.
Hipnoz: Transa geçen tiryakilere uyku halinde çeşitli telkinlerde bulunulup öneriler yapılıyor. Olumlu ve olumsuz fotoğraflar gösterilip psikolojik yönden sigaranın zararları konusunda beyne veriler işlenmeye çalışılıyor. Örneğin, 'sigara insanı gevşetip, rahatlatır' düşüncesi yerine 'sigara hastalık ve rahatsızlık demektir' fikri aşılanıyor.
Biorezonans: Biofiziksel olarak sigara içimi engelleniyor. Tedavi öncesinde cep telefonu gibi elektromanyetik etkenlerden vücut arındırılıyor. BİCOM cihazının giriş kupasına içilen sigara ve tükürük içeren bir mendil yerleştiriliyor. Bu tükürük örneğinden ve sigaradan cihaz frekans kodunu okuyor. Ellere ve başa kablolu elektrotlar bağlanıyor. Cihaz, giriş kupasından okuduğu frekans kodunu ters çevrilmiş olarak, bu elektrotlar sayesinde uygulanan kişinin bedenine iade ediyor. Dolayısıyla frekans (titreşim) ters frekansla karşılandığı için sıfırlanıyor. Tedavi sonrası, tıpkı sigara içmeyen kişilerde olduğu gibi, sigara artık yabancı bir madde olarak algılanıyor. 45 dakikalık seansta çoğu kişi sigarayı bırakıyor. Yöntem hamile kadınlar ya da kalp pili kullananlara önerilmiyor.
Yardımsız Bırakanlar
Yardım almadan sigarayı bırakan ünlü isimlerden Orhan Gencebay, 16 yıllık tiryakilik döneminin ardından kalp ritmi bozulunca sigaraya veda etmiş. 1981 yılına kadar günde 1.5 paket sigara içen Gencebay, sigarayı bıraktıktan sonra bir daha hiç başlamamış. Halkla İlişkiler Uzmanı Betül Mardin, sigara içmeye 20 yaşında başlamış. İki kez sigarayı bırakmış; fakat iradesine yenilip tekrar başlamış. 1991 yılında Viyana Opera Balosu'nun açılış konuşmasını yaparken sesinin kısılması üzerine, bir daha başlamamak üzere sigarayı bırakmış. Oyuncu Müjde Ar, sigarayı 1984 yılında bırakmış. Önce akupunktur tedavisini deneyen, ancak başarılı olamayan Ar, ABD'ye gittiğinde Amerikalılar'ın sigarayı içmeyip, gelişmekte olan ülkelere sattığını anlamış. Bu geziden sonra da sigarayı bırakmış. 30 yıl boyunca günde 4 paket sigara içen karikatürist HasletSoyöz ise bundan 3 yıl önce Hepatit B aşısı olunca sigarayı bırakmış. Soyöz şimdilerde, 30 yıl sigara içtiği için kendisinden utanıyor.
Nikotin bağımlılığınızı ölçün (Fagerström Tolerans Testi)
1. İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz?
a. 30 dak. sonra b. 30 dak. içinde (b cevabı için 1 puan veriniz)
2. Yasaklanan yerlerde (hastane, kütüphane, tiyatro vs.) sigara içiyor musunuz? a. evet b. hayır (a için 1 puan veriniz)
3. Hangi sigara sizin için daha zevkli ve tatmin edici?
a. sabahleyin içilen ilk sigara hariç diğerleri b. sabah içilen ilk sigara (b için 1 puan veriniz)
4. Günde kaç sigara içiyorsunuz?
a. 1-15 b.16-25 c. 26 veya fazla (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
5. Sabahları günün diğer yarısından daha fazla mı sigara içiyorsunuz?
a. evet b. hayır (a için 1 puan)
6. Çok hasta olduğunuzda sigara içer misiniz?
a. evet b.hayır (a için 1 puan)
7. Kullandığınız sigaranın nikotin seviyesi nedir?
a. düşük b. orta c. yüksek (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
8. Sigaranızdan ne sıklıkla nefes çekersiniz?
a. hiç çekmem b. bazen c. sürekli (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
Nikotin bağımlılığının değerlendirilmesinde CO ölçümü, nikotin ve yıkım ürünü olan nikotinin ölçümleri yanında bugün en çok kullanılan yöntem Fagerström yazılı testidir. Bu test ile uzman bir tiryakinin nikotin bağımlısı olup olmadığını anlar ve etkili bir sigara bıraktırma programı konusunda plan yapar. Testte 8 soru bulunmakta. Maksimum skor 11 olup, 7 veya daha fazla bir skor yüksek nikotin bağımlılığının bir göstergesidir. Bu kimselerde fazladan desteğe ve nikotin replasman tedavisine ihtiyaç vardır.
Bırakmak için zihinsel hazırlık aşamaları
Sigarayı bırakmada en önemli nokta sigarayı tam anlamıyla beyninizde bitirmenizdir. Eğer bir yanınız sigarayı bırakmak isterken bir yanınız 'bu işten keyif alıyorum ne olacak canım, arada tek-tük sigara içeyim' derse, içmek isteyen tarafınız galip gelir ve düşündüğünüz gibi tek-tük değil, eskiden içtiğiniz tempoda sigaraya devam edersiniz. Bu kez gerçekten kararlıysanız aşağıdaki aşamaları uygulayın:
Başarı formülü 1.basamak: Sonuçları bilmek 2.basamak: Eyleme geçmek
3.basamak: Başarı ya da başarısızlığı mümkün olan çabuklukta gözlemleyebilmek 4.basamak: Şayet hedefe ulaşamadıysanız, istediğinizi elde edinceye kadar davranışlarınızı değiştirebilme esnekliğine sahip olabilmek
Başarıya götürecek temel özellikler:
1- Hırs 2- İnanç 3- Strateji 4- Değerlerin açıklığı 5- Enerji
Yakınlarınızı işin içine katın:
* Sigarayı bırakma tarihiniz üzerine bir arkadaşınızla bahse girin.
* Eşiniz veya arkadaşınızın sizinle birlikte sigarayı bırakmasını sağlayın.
* Ailenize ve arkadaşlarınıza sigarayı belirli bir tarihte bırakacağınızı söyleyin.
Sigaraya ulaşma imkanlarınızı kısıtlayın:
* Kartonlarca sigara almaktan vazgeçin. Diğer bir paketi almak için öbürünün boşalmasını bekleyin.
* Evde ve işyerinizde üzerinizde sigara bulundurmaktan kaçının.
Markaları değiştirin:
* İçimini kötü bulduğunuz bir sigaraya geçiş yapın.
* Hedeflediğiniz bırakma tarihinden birkaç hafta önce katranı ve nikotini düşük bir sigara markasına geçin. Ancak bunlarla miktarı arttırmayın, daha derin nefes almayın.
İçtiğiniz sigaraların sayısını azaltın:
* Sigaranın yarısını için.
* Her gün ilk sigaranızı birer saat erteleyin.
* Gün boyunca kaç sigara içeceğinizi kararlaştırın. Ekstra sigara için kendinizi cezalandırın.
* Gerçekten çok istediğiniz bir sigarayı için. Alışkanlığınız yüzünden sigara yakmak üzere olduğunuz anları yakalayın.
Sabah
Cem Yılmaz, Yılmaz Erdoğan, Demet Akbağ, Esin Maraşlıoğlu, Şafak Sezer, Cefi Kamhi, Orhan Gencebay, İbrahim Tatlıses, Lale Mansur, AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Hollywood yıldızları Sean Penn, Cameron Diaz ve Sharon Stone... Bu isimlerin ortak noktası 'eski' bir sigara tiryakisi olmaları... Gençler arasında kullanımı hızla artan sigaranın, ilerleyen yaşlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunu artık bilmeyen yok. Ama başlamak ne kadar kolaysa, bırakmak da o kadar zor sanılıyor. Oysa birbiri ardına çıkan yeni yöntemlerle sigarayı bırakmak isteyenler bir haftadan üç aya kadar mutlu sona kavuşabiliyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Sigara Bırakma Merkezi'nden Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu, bu yöntemlerle ilgili bilgi verdi:
Nikotin replasmanı (yerine koyma): Sakız, bant, sprey, elektronik sigara (ruyan) şekillerinde uygulanabiliyor. Tedavi 3 ay sürüyor. Nikotin bandı kullanılan sigara miktarına göre ayarlanıyor. Kolun kılsız bölgesinde her gün değiştirilerek kullanılıyor. Başarı oranı yüzde 40-45. Yüksek dozdan başlayarak, haftalık dozlar azaltılarak tamamlanıyor. Kişi günde 15'ten fazla sigara içiyorsa en yüksek, 15'ten az içiyorsa düşük doz kullanıyor.
Elektronik sigara (ruyan): El ve dudak alışkanlığı olanlarda yararlı. Bir türlü bırakamayanlar için geliştirilen elektronik sigara, yine normal sigara gibi nikotin ve bunun yanı sıra duman ve aroma içeriyor. Toplam 4 aylık tedaviye 16 mg.'lık kartuştan başlanıyor. Zamanla dozaj azaltılıyor. Başarı oranı yüzde 80.
Bupropion (ZYBAN): Üç gün, günde bir ilaç alınması ile tedavi başlıyor. 4. günden sonra sabah ve akşam olmak üzere ilaç günde iki kez alınıyor. 2 ay kullanılması öneriliyor. Kişi, tedavinin ilk 10 günü sigara içebiliyor. 10. günden sonra sigara bırakılıyor ama ilaç kullanılmaya devam ediliyor. Beyinde nikotin reseptörlerini doyuran ilaç, bıraktıktan sonraki dönemde kişide nikotin alıyormuş etkisi veriyor. Bazı kişilerde uykusuzluk ve alerjik yakınmalara yol açıyor. Tedavi 28-60 gün arasında yapılıyor. Başarı oranı yüzde 40.
Sakız: Sakızda doz ayarlamak mümkün değil. Kişi 2 mg'lık sakızlardan gün içinde 8-10 defa çiğniyor. Ağzında emerek nikotini alıyor. Bu 5-10 dakika sürüyor. Konsantrasyon kaybı ve terleme gibi yan etkiler gözlenebiliyor. 4-8 hafta süren tedavinin başarı oranı yüzde 15-25 arasında. Normal ihtiyaç halinde bantlara ek olarak ya da yoksunluk sendromu ortaya çıktığında da kullanılabiliyor.
Akupunktur: Sigara içenlerde serotonin-endorfin salgılama işini sigara üstlendiğinden vücut, otonomisini kaybeder. Akupunktur ile tedavi, kişinin sigara içmemekten dolayı oluşabilecek şikayetleri ortadan kaldırır. Böylece sigara içmemeye karar vermiş olan kişi, bunu hiç zorlanmadan başarır; çünkü akupunktur tedavisi beyni yeniden sigaraya gerek duymadan serotonin ve endorfin salgılaması için uyarır ve beyin eski otonomisini kazanır. Ancak sigara bırakma yöntemleri arasında yararlı olduğuna dair bilimsel çalışma yok.
Hipnoz: Transa geçen tiryakilere uyku halinde çeşitli telkinlerde bulunulup öneriler yapılıyor. Olumlu ve olumsuz fotoğraflar gösterilip psikolojik yönden sigaranın zararları konusunda beyne veriler işlenmeye çalışılıyor. Örneğin, 'sigara insanı gevşetip, rahatlatır' düşüncesi yerine 'sigara hastalık ve rahatsızlık demektir' fikri aşılanıyor.
Biorezonans: Biofiziksel olarak sigara içimi engelleniyor. Tedavi öncesinde cep telefonu gibi elektromanyetik etkenlerden vücut arındırılıyor. BİCOM cihazının giriş kupasına içilen sigara ve tükürük içeren bir mendil yerleştiriliyor. Bu tükürük örneğinden ve sigaradan cihaz frekans kodunu okuyor. Ellere ve başa kablolu elektrotlar bağlanıyor. Cihaz, giriş kupasından okuduğu frekans kodunu ters çevrilmiş olarak, bu elektrotlar sayesinde uygulanan kişinin bedenine iade ediyor. Dolayısıyla frekans (titreşim) ters frekansla karşılandığı için sıfırlanıyor. Tedavi sonrası, tıpkı sigara içmeyen kişilerde olduğu gibi, sigara artık yabancı bir madde olarak algılanıyor. 45 dakikalık seansta çoğu kişi sigarayı bırakıyor. Yöntem hamile kadınlar ya da kalp pili kullananlara önerilmiyor.
Yardımsız Bırakanlar
Yardım almadan sigarayı bırakan ünlü isimlerden Orhan Gencebay, 16 yıllık tiryakilik döneminin ardından kalp ritmi bozulunca sigaraya veda etmiş. 1981 yılına kadar günde 1.5 paket sigara içen Gencebay, sigarayı bıraktıktan sonra bir daha hiç başlamamış. Halkla İlişkiler Uzmanı Betül Mardin, sigara içmeye 20 yaşında başlamış. İki kez sigarayı bırakmış; fakat iradesine yenilip tekrar başlamış. 1991 yılında Viyana Opera Balosu'nun açılış konuşmasını yaparken sesinin kısılması üzerine, bir daha başlamamak üzere sigarayı bırakmış. Oyuncu Müjde Ar, sigarayı 1984 yılında bırakmış. Önce akupunktur tedavisini deneyen, ancak başarılı olamayan Ar, ABD'ye gittiğinde Amerikalılar'ın sigarayı içmeyip, gelişmekte olan ülkelere sattığını anlamış. Bu geziden sonra da sigarayı bırakmış. 30 yıl boyunca günde 4 paket sigara içen karikatürist HasletSoyöz ise bundan 3 yıl önce Hepatit B aşısı olunca sigarayı bırakmış. Soyöz şimdilerde, 30 yıl sigara içtiği için kendisinden utanıyor.
Nikotin bağımlılığınızı ölçün (Fagerström Tolerans Testi)
1. İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz?
a. 30 dak. sonra b. 30 dak. içinde (b cevabı için 1 puan veriniz)
2. Yasaklanan yerlerde (hastane, kütüphane, tiyatro vs.) sigara içiyor musunuz? a. evet b. hayır (a için 1 puan veriniz)
3. Hangi sigara sizin için daha zevkli ve tatmin edici?
a. sabahleyin içilen ilk sigara hariç diğerleri b. sabah içilen ilk sigara (b için 1 puan veriniz)
4. Günde kaç sigara içiyorsunuz?
a. 1-15 b.16-25 c. 26 veya fazla (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
5. Sabahları günün diğer yarısından daha fazla mı sigara içiyorsunuz?
a. evet b. hayır (a için 1 puan)
6. Çok hasta olduğunuzda sigara içer misiniz?
a. evet b.hayır (a için 1 puan)
7. Kullandığınız sigaranın nikotin seviyesi nedir?
a. düşük b. orta c. yüksek (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
8. Sigaranızdan ne sıklıkla nefes çekersiniz?
a. hiç çekmem b. bazen c. sürekli (a için 0, b için 1, c için 2 puan veriniz)
Nikotin bağımlılığının değerlendirilmesinde CO ölçümü, nikotin ve yıkım ürünü olan nikotinin ölçümleri yanında bugün en çok kullanılan yöntem Fagerström yazılı testidir. Bu test ile uzman bir tiryakinin nikotin bağımlısı olup olmadığını anlar ve etkili bir sigara bıraktırma programı konusunda plan yapar. Testte 8 soru bulunmakta. Maksimum skor 11 olup, 7 veya daha fazla bir skor yüksek nikotin bağımlılığının bir göstergesidir. Bu kimselerde fazladan desteğe ve nikotin replasman tedavisine ihtiyaç vardır.
Bırakmak için zihinsel hazırlık aşamaları
Sigarayı bırakmada en önemli nokta sigarayı tam anlamıyla beyninizde bitirmenizdir. Eğer bir yanınız sigarayı bırakmak isterken bir yanınız 'bu işten keyif alıyorum ne olacak canım, arada tek-tük sigara içeyim' derse, içmek isteyen tarafınız galip gelir ve düşündüğünüz gibi tek-tük değil, eskiden içtiğiniz tempoda sigaraya devam edersiniz. Bu kez gerçekten kararlıysanız aşağıdaki aşamaları uygulayın:
Başarı formülü 1.basamak: Sonuçları bilmek 2.basamak: Eyleme geçmek
3.basamak: Başarı ya da başarısızlığı mümkün olan çabuklukta gözlemleyebilmek 4.basamak: Şayet hedefe ulaşamadıysanız, istediğinizi elde edinceye kadar davranışlarınızı değiştirebilme esnekliğine sahip olabilmek
Başarıya götürecek temel özellikler:
1- Hırs 2- İnanç 3- Strateji 4- Değerlerin açıklığı 5- Enerji
Yakınlarınızı işin içine katın:
* Sigarayı bırakma tarihiniz üzerine bir arkadaşınızla bahse girin.
* Eşiniz veya arkadaşınızın sizinle birlikte sigarayı bırakmasını sağlayın.
* Ailenize ve arkadaşlarınıza sigarayı belirli bir tarihte bırakacağınızı söyleyin.
Sigaraya ulaşma imkanlarınızı kısıtlayın:
* Kartonlarca sigara almaktan vazgeçin. Diğer bir paketi almak için öbürünün boşalmasını bekleyin.
* Evde ve işyerinizde üzerinizde sigara bulundurmaktan kaçının.
Markaları değiştirin:
* İçimini kötü bulduğunuz bir sigaraya geçiş yapın.
* Hedeflediğiniz bırakma tarihinden birkaç hafta önce katranı ve nikotini düşük bir sigara markasına geçin. Ancak bunlarla miktarı arttırmayın, daha derin nefes almayın.
İçtiğiniz sigaraların sayısını azaltın:
* Sigaranın yarısını için.
* Her gün ilk sigaranızı birer saat erteleyin.
* Gün boyunca kaç sigara içeceğinizi kararlaştırın. Ekstra sigara için kendinizi cezalandırın.
* Gerçekten çok istediğiniz bir sigarayı için. Alışkanlığınız yüzünden sigara yakmak üzere olduğunuz anları yakalayın.
Sabah
