Sovyet - Polonya Savaşı
Sovyet-Polonya Savaşı, Ukrayna'yı ele geçirmeye çalışan Polonya ile Sovyet Rusya arasında çıkan çatışma (1919-20). 1939'a kadar değişmeden kalan Sovyet Rusya-Polonya sınırının çizilmesiyle sonuçlanmıştır.
18. yüzyıl Büyük Polonya'sının sınırlarına yeniden kavuşmak isteyen (1919 ilkbaharında Brest, Minsk ve Lvov'un [Lwów] işgali) ve Almanya'daki Bolşevik tehdidinin bir Alman-Sovyet sınırı kurulmasına, yani Polonya'nın ezilmesine yol açacağına inanan Polonya devlet başkanı Józef Piłsudski, bu durumda doğuya yöneldi. Burada Sovyet ve Polonya devletleri arasında yalnızca geçici bir sınır oluşturan Curzon Hattı bulunuyordu. 24 Nisan 1920'de, Polonyalılar, Ukrayna'yı işgal ettiler. Dinyeper kıyısını 200 km boyunca ele geçirdiler ve Ukraynalı milliyetçi lider Semen Petlyura ile ittifak kurarak 7 Mayıs 1920'de Kiev'i işgal ettiler. Kuzeyde ise general Władysław Sikorski Polesiye'yi işgal etti.
Polonyalıların Kiev'e kadar ulaşan yıldırım harekâtı, millî duyguları ve devrimci ideolojiyi canlandırarak eski çarlık ordusunun birçok subayının (bu arada Aleksey Brusilov'un) yeni Sovyet rejimine katılmasına yol açtı. Lev Kamenev, harekatı yönetirken, Ukraynalı köylüler Polonya ordusunun geri hatlarına saldırdılar. 14 Mayıs'ta Mihail Tuhaçevski, Borisov istikametinde saldırıya geçti ve Polonyalıları geri püskürttü, Budenniy'in bolşevik süvarileri Polonyalıları Kiev'i boşaltmak zorunda bıraktı (10 Haziran 1920) ve Jitomir'e doğru saldırıya geçti. Polonya kuvvetleri, Minsk (11 Temmuz), Wilno (15 Temmuz) ve Grodno'yu (20 Temmuz) boşaltmak zorunda kaldı. Budenniy 4 Ağustos'ta Galiçya'ya girdi ve Tuhaçevski Polonyalıların başlıca ikmal yolu olan Varşova-Danzig demiryolunu kesmeye çalıştı.
Sovyet ordusunun Haziran 1920'de başlattığı karşı saldırı temmuzun sonuna doğru eski Polonya sınırına ulaştı ve ağustos başında Varşova'nın dış mahallelerine kadar ilerledi. Varşova tehdit altına girmiş ve Moskova'da devrimi Ren'e kadar yayma umudu yeniden doğmuştu. Rusların Polonya'da bir Sovyet hükümeti kurabilme ve hatta Almanya'ya kadar ilerleme ihtimali Batı Avrupa devletlerini, özellikle de Fransa ve İngiltere'yi endişelendirdi. Polonyalılar'a askeri danışman olarak Fransız general Maxime Weygand başkanlığında bir Fransız-İngiliz heyeti gönderildi (24 temmuz 1920).
Polonya'da general Henrys'in iki yüz subayını hazır bulan ve bunları hemen savaş meydanının her yanında görevlendiren Weygand, 4. Kızıl Ordu'yu Varşova'nın kuzeyinde durdurmak amacıyla bir manevra hazırladı. Bu arada, altı tümenlik bir kuvvet de Sovyetler'in gerilerine saldırmak üzere Lublin'de toplandı. Karşı saldırı 12 ağustos 1920'de Varşova dolaylarında başladı. Polonya ordusunun karşı saldırısı Rusları geri çekilmek zorunda bıraktı. Kuzeyde Polonya süvarileri, cüretkar bir saldırıyla 4. Kızıl Ordu'nun komuta merkezini yok ettiler (15 Ağustos). Polonyalılar, Bug (20 Ağustos) ve Nyemen'e (25 Ağustos) ulaştılar.
Sovyetlerin uğradığı bozguna rağmen, Tuhaçevski, 10 Eylül'de durumu düzeltmeyi ve Minsk-Molodeçno hattı üzerindeki mevzilerde tutunmayı başardı (20 Eylül).
12 Ekim 1920'de Polonyalılar ve Sovyetler, Riga'da bir ateşkes yaptılar. Fransa ile Polonya arasındaki ittifak antlaşması (Şubat 1921), Polonya-Sovyet ilişkilerinin normalleşmesini belirleyen Riga Antlaşması'yla sonuçlandı. 18 Mart 1921'de imzalanan Riga Antlaşması'yla Belarus ve Ukrayna topraklarının bir bölümü Polonya'ya bırakılmakla birlikte, Ukrayna'nın büyük bölümünün bir Sovyet cumhuriyeti olarak kalması karara bağlandı.
Sovyet-Polonya Savaşı, Ukrayna'yı ele geçirmeye çalışan Polonya ile Sovyet Rusya arasında çıkan çatışma (1919-20). 1939'a kadar değişmeden kalan Sovyet Rusya-Polonya sınırının çizilmesiyle sonuçlanmıştır.
18. yüzyıl Büyük Polonya'sının sınırlarına yeniden kavuşmak isteyen (1919 ilkbaharında Brest, Minsk ve Lvov'un [Lwów] işgali) ve Almanya'daki Bolşevik tehdidinin bir Alman-Sovyet sınırı kurulmasına, yani Polonya'nın ezilmesine yol açacağına inanan Polonya devlet başkanı Józef Piłsudski, bu durumda doğuya yöneldi. Burada Sovyet ve Polonya devletleri arasında yalnızca geçici bir sınır oluşturan Curzon Hattı bulunuyordu. 24 Nisan 1920'de, Polonyalılar, Ukrayna'yı işgal ettiler. Dinyeper kıyısını 200 km boyunca ele geçirdiler ve Ukraynalı milliyetçi lider Semen Petlyura ile ittifak kurarak 7 Mayıs 1920'de Kiev'i işgal ettiler. Kuzeyde ise general Władysław Sikorski Polesiye'yi işgal etti.
Polonyalıların Kiev'e kadar ulaşan yıldırım harekâtı, millî duyguları ve devrimci ideolojiyi canlandırarak eski çarlık ordusunun birçok subayının (bu arada Aleksey Brusilov'un) yeni Sovyet rejimine katılmasına yol açtı. Lev Kamenev, harekatı yönetirken, Ukraynalı köylüler Polonya ordusunun geri hatlarına saldırdılar. 14 Mayıs'ta Mihail Tuhaçevski, Borisov istikametinde saldırıya geçti ve Polonyalıları geri püskürttü, Budenniy'in bolşevik süvarileri Polonyalıları Kiev'i boşaltmak zorunda bıraktı (10 Haziran 1920) ve Jitomir'e doğru saldırıya geçti. Polonya kuvvetleri, Minsk (11 Temmuz), Wilno (15 Temmuz) ve Grodno'yu (20 Temmuz) boşaltmak zorunda kaldı. Budenniy 4 Ağustos'ta Galiçya'ya girdi ve Tuhaçevski Polonyalıların başlıca ikmal yolu olan Varşova-Danzig demiryolunu kesmeye çalıştı.
Sovyet ordusunun Haziran 1920'de başlattığı karşı saldırı temmuzun sonuna doğru eski Polonya sınırına ulaştı ve ağustos başında Varşova'nın dış mahallelerine kadar ilerledi. Varşova tehdit altına girmiş ve Moskova'da devrimi Ren'e kadar yayma umudu yeniden doğmuştu. Rusların Polonya'da bir Sovyet hükümeti kurabilme ve hatta Almanya'ya kadar ilerleme ihtimali Batı Avrupa devletlerini, özellikle de Fransa ve İngiltere'yi endişelendirdi. Polonyalılar'a askeri danışman olarak Fransız general Maxime Weygand başkanlığında bir Fransız-İngiliz heyeti gönderildi (24 temmuz 1920).
Polonya'da general Henrys'in iki yüz subayını hazır bulan ve bunları hemen savaş meydanının her yanında görevlendiren Weygand, 4. Kızıl Ordu'yu Varşova'nın kuzeyinde durdurmak amacıyla bir manevra hazırladı. Bu arada, altı tümenlik bir kuvvet de Sovyetler'in gerilerine saldırmak üzere Lublin'de toplandı. Karşı saldırı 12 ağustos 1920'de Varşova dolaylarında başladı. Polonya ordusunun karşı saldırısı Rusları geri çekilmek zorunda bıraktı. Kuzeyde Polonya süvarileri, cüretkar bir saldırıyla 4. Kızıl Ordu'nun komuta merkezini yok ettiler (15 Ağustos). Polonyalılar, Bug (20 Ağustos) ve Nyemen'e (25 Ağustos) ulaştılar.
Sovyetlerin uğradığı bozguna rağmen, Tuhaçevski, 10 Eylül'de durumu düzeltmeyi ve Minsk-Molodeçno hattı üzerindeki mevzilerde tutunmayı başardı (20 Eylül).
12 Ekim 1920'de Polonyalılar ve Sovyetler, Riga'da bir ateşkes yaptılar. Fransa ile Polonya arasındaki ittifak antlaşması (Şubat 1921), Polonya-Sovyet ilişkilerinin normalleşmesini belirleyen Riga Antlaşması'yla sonuçlandı. 18 Mart 1921'de imzalanan Riga Antlaşması'yla Belarus ve Ukrayna topraklarının bir bölümü Polonya'ya bırakılmakla birlikte, Ukrayna'nın büyük bölümünün bir Sovyet cumhuriyeti olarak kalması karara bağlandı.
