Günümüzde dünya üzerinde 20 milyardan fazla tavuk yaşıyor. Bu besi hayvanlarının nerede ve ne zaman evcilleştikleri tartışmalıdır. Son bir analiz tavukların 3000 yıl önce Tayland’a evcilleştirildiğini gösterdi. O tarihlerde pirinç de kültüre alınmıştı.
Etinden ve yumurtasından yararlandığımız tavuk, dünyada en fazla bulunan kuş türüdür. Tavuğun yabani atalarının nerede ve hangi koşullarda evcilleştirildikleri bugüne dek pek bilinmiyordu. PNAS dergisinde yayımlanan araştırmaya göre bunun nedeni arkeolojik kalıntıların yetersizliği. İnce tavuk kemiklerini bulmak zor olduğu kadar, bunları yabani akrabalarından ayırmakta da kolay değildir. Bilindiği kadarıyla evcil tavuğun kökeni yabani olarak yaşayan kızıl orman kuşuna uzanıyor.
Bilimsel adı Gallus gallus spadiceus olan bu tavuk günümüzde Myanmar ve Tayland’da yaşıyor. Bu da evcilleştirmenin Güneydoğu Asya veya Güney Hindistan’da başladığını dayanan teorilerden biriyle örtüşüyor. Alternatif bir teze göreyse evcil tavuğun kökeni Kuzey Çin’e uzanmaktadır. Son araştırma çerçevesinde 89 ülkedeki 600’ü aşkın kazı yerindeki buluntular yeniden değerlendirilmiş. Bu çalışmaya doğa bilimsel analizler, tarihi belgeler ve dilbilimsel gelişmeler gibi farklı bilim dallarındaki veriler de eklenmiş. Hatta farklı toplumlardaki ekonomik biçimler bile dahil edilmiş. Sonuçlara göre en eski evcil tavuk kemikleri, Tayland’daki Neolitik Ban Non Wat yerleşmesine uzanıyor. Bu yerleşme günümüzden önce 1650 ila 1250 yıllarına tarihlendirilmiş. Evcil tavuk daha sonra Asya’dan tüm dünyaya yayılmış.
Son analizlere göre bu tahmin edilenden çok daha sonra gerçekleşmiş. Mezopotamya’da tavuk İ.Ö.1000 yılında evcilleştirilirken, Levante bölgesinde ve Mısır’da örneğin beş yüz yıl kadar sonra evcilleştirilmeye başlanmış. Avrupa’daki en eski tavuk kalıntıları İtalya’daki bir Yunan kolonisine ait (İ.Ö.776-540). Akdeniz bölgesi ve Keltlerle yapılan ticaretle evcil tavuklar Kuzeye doğru yayılmış. Tuna bölgesinde ve Güneydoğu İngiltere’de günümüzden önce 5.yy’da, İsveç ve Baltık ülkelerinde ise bundan bin yıl sonra görülmeye başlanmış. Tavuğun evcilleştirilmesinde tarımsal gelişmelerin etkili olduğu tahmin ediliyor. Mesela pirinç ve darının ekilmeye başlamasıyla, yabani tavuklar bu bölgelere gelmeye başlamışlar. Tahıllar artıkça tavuklar da çoğalarak köylerde yaşamaya başlamışlar. Yabani tavuk böylece zamanla besi hayvanına dönüşmüş. Evcil tavukların ilk başlarda eti için yetiştirilmedikleri Avrupa tarihinden anlaşılıyor.
Kemik analizleri, hayvanların yüzyıllar boyu sadece bakıldıklarını ama yenmediklerini göstermiş. Evcil tavuk kemikleri daha çok soylu ailelerin evlerinde, kutsal alanlarda veya elitlerin cenaze törenlerine ait alanlarda bulunmuştur. Hatta sonraları bile tavuk eti sadece elit tabaka tarafından tüketilebilen lüks bir yiyecek olarak kalmıştır. Tavuk eti ancak büyük çiftliklerin kurulmasından sonra ucuzlayabildi. Fakat günümüzde yediğimiz tavukların, yabani atalarıyla pek benzer bir yanı kalmamıştır diyor araştırmacılar.