YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
"Cardona köyündeki komşularının bakış açısına göre, yaz kış aynı elbiseyle dolaşan Toto Zaugg müthiş bir insandı.
'Toto asla soğuk almaz', diyorlardı. Toto bir şey demiyordu.
Soğuk alıyordu, alamadığı şey paltoydu."
Uruguaylı yazar Eduardo Galeano'nun sivri kalemi, Meksikalı baskı ustası José Guadalupe Posada'nın çizimleriyle yan yana geliyor ve işte karşınızda Tepetaklak: Tersine Dünya Okulu. Galeano bu kitabında okuru yer yer gülümsetmesine rağmen, dünyanın aldığı korkunç hali gözler önüne seriyor. Çocukların istismarından, suç dünyasına ırkçılıktan, cinsiyet ayrımcılığına kadar pek çok konudaki fikirlerini mizahi bir dille, ama gayet de gerçekçi bir şekilde paylaşıyor. Gerçekleri çarpıcı bir şekilde dile getirirken başka bir dünyaya açılan yolun kapılarını işaret etmeyi de ihmal etmiyor. Umut için bir mum da Eduardo Galeano yakıyor:
"Pek çok umut kaynağı var. Eğer umudun içecek suyu olmasa susuzluktan ölürdü. Neyse ki, büyük kalabalık insan grupları var; Zapatistalar gibi, topraksız köylüler gibi... Tek olası dünya bu değil. Gerçeklik her sabah yeniden bir çarpışma. Kim 1 Ocak 1994'te ormanın içlerinden Zapatistaların çıkacağını söyleyebilirdi ki? Kimse bunu öngörmedi ve şapkadan tavşan çıkt. Bu şu demek: Hâlâ hayat var, uslu uslu boyun eğmeyi reddedenlerin arzusu... Bu dünya tepetaklak ve bakalım onu ters çevirebilecek miyiz, onu deniyoruz!"
"hazımsızlık diye bir hastalık vardı, ama açlık diye bir hastalık yoktu."
Bakış Açısı/1
Baykuşun, yarasanın, bohemin ve hırsızın bakış açısına göre, günbatımı kahvaltı saatidir.
Yağmur turist için bir talihsizliktir, köylü için iyi haberdir.
Yerli halkın bakış açısına göre, turist görülesi bir şeydir.
Karayip Yerlilerinin bakış açısına göre, tüylü şapkası ve kırmızı kadife ceketiyle Kristof Kolomb o zamana kadar görülmemiş boyutlarda bir papağandı.
Bakış Açısı/2
Güney’in bakış açısına göre, Kuzey’in yazı kıştır.
Bir solucanın bakış açısına göre, bir spagetti tabağı orjidir.
Hinduların kutsal bir inek gördüğü yerde, başkaları koca bir hamburger görür.
Hipokrat’ın, Galeno’nun, Maimónides’in ve Paracelso’nun bakış açısına göre, hazımsızlık diye bir hastalık vardı, ama açlık diye bir hastalık yoktu.
Cardona Köyü’ndeki komşularının bakış açısına göre, yaz kış aynı elbiseyle dolaşan Toto Zaugg müthiş bir insandı:
– Toto asla soğuk almaz, diyorlardı.
Bakış Açısı/3
İstatistiklerin bakış açısına göre, eğer bir kişi bin dolar kazanırsa ve bir başkası hiçbir şey kazanmazsa kişi başına düşen gelir hesabında bu iki kişiden her biri beş yüz dolar kazanıyor gibi görünür.
Enflasyonla mücadelenin bakış açısına göre, kemer sıkma önlemleri iyi çarelerdir. Bu önlemlerden çeken insanların bakış açılarına göre kemer sıkma önlemleri kolerayı, tifüsü, tüberkülozu ve diğer hastalıkları kat kat arttırır.
Bakış Açısı/4
Dünyanın Doğu’sunun Batı’nın gündüzü gecedir.
Hindistan’da yaslı olanlar beyaz giyinir.
Eski Avrupa’da siyah, bereketli toprağın rengi, hayatın rengiydi ve beyaz, kemiklerin, ölümün rengi.
Kolombiya’nın Choco bölgesindeki yaşlı bilgelere göre, Adem ve Havva siyahtı, çocukları Habil’le Kabil de siyahtı. Kabil kardeşi Habil’i bir sopa darbesiyle öldürünce Tanrı’nın öfkesi gümbürdedi. Tanrı’nın öfkesi karşısında katil korkudan ve suçu yüzünden soldu, o kadar soldu ki ömrünün sonuna kadar beyaz kaldı. Biz beyazlar, hepimiz Kabil’in çocuklarıyız.
Bakış Açısı/5
Eğer o dört İncili yazan havariler kadın olsaydı, Hristiyanlığın ilk gecesi nasıl olurdu acaba?
Aziz Yusuf’un, diye anlatırdı havariler, hiç keyfi yoktu. Yeni doğmuş çocuk İsa’nın samandan kundağında ışıldadığı o ahırda asık suratlı tek adam oydu. Herkes gülümsüyordu: Bakire Meryem, küçük melekler, çobanlar, koyunlar, öküz, eşek, doğudan gelen büyücüler ve onlara Belen’e kadar rehberlik eden yıldız. Herkes gülümsüyordu, bir kişi hariç. Aziz Yusuf, sıkıntılı söylendi:
– Ben kız istiyordum.
Bakış Açısı/6
Eğer Yaratılış’ı Havva yazsaydı, insan türünün ilk aşk gecesi nasıl olurdu acaba?
Havva kimsenin kaburgasından doğmadığını belirterek başlardı, hiçbir yılanı tanımadığını ve kimseye elma ikram etmediğini ve Tanrı’nın kendisine hiçbir zaman acılar içinde doğum yapacağını ve kocasının kendisine hükmedeceğini söylemediğini. Bütün bu hikâyelerin Adem’in basına anlattığı katıksız yalanlar olduğunu söylerdi.
Bakış açısı/7
San Francisco’da bir duvar yazısı: “Oylar bir şeyi değiştirseydi, yasadışı olurdu.”
Rio de Janeiro’da bir başka duvar, bir başka yazı: “Erkekler doğursaydı, kürtaj yasal olurdu.”
Ormanda en güçsüzü yeme alışkanlığına şehir kanunu mu diyorlar?
Hastalıklı bir halkın bakış açısına göre sağlıklı para ne anlama gelir?
Silah satışı ekonomi için iyi haber. Öldürdükleri için de öyle mi?
Bakış açısı/8
Yakın bir zamana kadar, Atina demokrasisini inceleyen tarihçiler laf arasında değinmenin dışında kadınlardan ve kölelerden asla bahsetmezlerdi. Köleler Yunan nüfusunun çoğunluğunu, kadınlarsa yarısını oluşturuyordu. Atina demokrasisi kadınların ve kölelerin bakış açısından nasıl görünüyordu acaba?
ABD Bağımsızlık Beyannamesi 1776’da “bütün insanların eşit doğduğunu” ilan etti. Siyah kölelerin, köleliklerini sürdüren bu beyanname yarım milyon kölenin bakış açısına göre ne anlama geliyordu? Ya hiçbir hakları olmadan yaşamaya devam eden kadınlar, kimle eşit doğuyorlardı?
ABD’nin bakış açısına göre, Vietnam’da ölen askerlerinin adlarının Washington’da devasa bir mermer duvarın üzerine kazınması adildi. ABD işgalinin öldürdüğü Vietnamlıların bakış açısına göre orada altmış duvar eksik.
Bakış açısı/9
Ekonominin bakış açısına göre silah satışının gıda satışından bir farkı yok.
Bir binanın çöküşü ya da bir uçağın düşüşü içinde olanların bakış açısına göre hiç de iyi bir şey değil, ama bazen Gayri Safi Suç Üretimi olarak da anılan Gayri Safi Ulusal Üretim açısından çok iyidir.
Eduardo Galeano
TEPETAKLAK
Tersine Dünya Okulu
'Toto asla soğuk almaz', diyorlardı. Toto bir şey demiyordu.
Soğuk alıyordu, alamadığı şey paltoydu."
Uruguaylı yazar Eduardo Galeano'nun sivri kalemi, Meksikalı baskı ustası José Guadalupe Posada'nın çizimleriyle yan yana geliyor ve işte karşınızda Tepetaklak: Tersine Dünya Okulu. Galeano bu kitabında okuru yer yer gülümsetmesine rağmen, dünyanın aldığı korkunç hali gözler önüne seriyor. Çocukların istismarından, suç dünyasına ırkçılıktan, cinsiyet ayrımcılığına kadar pek çok konudaki fikirlerini mizahi bir dille, ama gayet de gerçekçi bir şekilde paylaşıyor. Gerçekleri çarpıcı bir şekilde dile getirirken başka bir dünyaya açılan yolun kapılarını işaret etmeyi de ihmal etmiyor. Umut için bir mum da Eduardo Galeano yakıyor:"Pek çok umut kaynağı var. Eğer umudun içecek suyu olmasa susuzluktan ölürdü. Neyse ki, büyük kalabalık insan grupları var; Zapatistalar gibi, topraksız köylüler gibi... Tek olası dünya bu değil. Gerçeklik her sabah yeniden bir çarpışma. Kim 1 Ocak 1994'te ormanın içlerinden Zapatistaların çıkacağını söyleyebilirdi ki? Kimse bunu öngörmedi ve şapkadan tavşan çıkt. Bu şu demek: Hâlâ hayat var, uslu uslu boyun eğmeyi reddedenlerin arzusu... Bu dünya tepetaklak ve bakalım onu ters çevirebilecek miyiz, onu deniyoruz!"
"hazımsızlık diye bir hastalık vardı, ama açlık diye bir hastalık yoktu."
Bakış Açısı/1
Baykuşun, yarasanın, bohemin ve hırsızın bakış açısına göre, günbatımı kahvaltı saatidir.
Yağmur turist için bir talihsizliktir, köylü için iyi haberdir.
Yerli halkın bakış açısına göre, turist görülesi bir şeydir.
Karayip Yerlilerinin bakış açısına göre, tüylü şapkası ve kırmızı kadife ceketiyle Kristof Kolomb o zamana kadar görülmemiş boyutlarda bir papağandı.
Bakış Açısı/2
Güney’in bakış açısına göre, Kuzey’in yazı kıştır.
Bir solucanın bakış açısına göre, bir spagetti tabağı orjidir.
Hinduların kutsal bir inek gördüğü yerde, başkaları koca bir hamburger görür.
Hipokrat’ın, Galeno’nun, Maimónides’in ve Paracelso’nun bakış açısına göre, hazımsızlık diye bir hastalık vardı, ama açlık diye bir hastalık yoktu.
Cardona Köyü’ndeki komşularının bakış açısına göre, yaz kış aynı elbiseyle dolaşan Toto Zaugg müthiş bir insandı:
– Toto asla soğuk almaz, diyorlardı.
Bakış Açısı/3
İstatistiklerin bakış açısına göre, eğer bir kişi bin dolar kazanırsa ve bir başkası hiçbir şey kazanmazsa kişi başına düşen gelir hesabında bu iki kişiden her biri beş yüz dolar kazanıyor gibi görünür.
Enflasyonla mücadelenin bakış açısına göre, kemer sıkma önlemleri iyi çarelerdir. Bu önlemlerden çeken insanların bakış açılarına göre kemer sıkma önlemleri kolerayı, tifüsü, tüberkülozu ve diğer hastalıkları kat kat arttırır.
Bakış Açısı/4
Dünyanın Doğu’sunun Batı’nın gündüzü gecedir.
Hindistan’da yaslı olanlar beyaz giyinir.
Eski Avrupa’da siyah, bereketli toprağın rengi, hayatın rengiydi ve beyaz, kemiklerin, ölümün rengi.
Kolombiya’nın Choco bölgesindeki yaşlı bilgelere göre, Adem ve Havva siyahtı, çocukları Habil’le Kabil de siyahtı. Kabil kardeşi Habil’i bir sopa darbesiyle öldürünce Tanrı’nın öfkesi gümbürdedi. Tanrı’nın öfkesi karşısında katil korkudan ve suçu yüzünden soldu, o kadar soldu ki ömrünün sonuna kadar beyaz kaldı. Biz beyazlar, hepimiz Kabil’in çocuklarıyız.
Bakış Açısı/5
Eğer o dört İncili yazan havariler kadın olsaydı, Hristiyanlığın ilk gecesi nasıl olurdu acaba?
Aziz Yusuf’un, diye anlatırdı havariler, hiç keyfi yoktu. Yeni doğmuş çocuk İsa’nın samandan kundağında ışıldadığı o ahırda asık suratlı tek adam oydu. Herkes gülümsüyordu: Bakire Meryem, küçük melekler, çobanlar, koyunlar, öküz, eşek, doğudan gelen büyücüler ve onlara Belen’e kadar rehberlik eden yıldız. Herkes gülümsüyordu, bir kişi hariç. Aziz Yusuf, sıkıntılı söylendi:
– Ben kız istiyordum.
Bakış Açısı/6
Eğer Yaratılış’ı Havva yazsaydı, insan türünün ilk aşk gecesi nasıl olurdu acaba?
Havva kimsenin kaburgasından doğmadığını belirterek başlardı, hiçbir yılanı tanımadığını ve kimseye elma ikram etmediğini ve Tanrı’nın kendisine hiçbir zaman acılar içinde doğum yapacağını ve kocasının kendisine hükmedeceğini söylemediğini. Bütün bu hikâyelerin Adem’in basına anlattığı katıksız yalanlar olduğunu söylerdi.
Bakış açısı/7
San Francisco’da bir duvar yazısı: “Oylar bir şeyi değiştirseydi, yasadışı olurdu.”
Rio de Janeiro’da bir başka duvar, bir başka yazı: “Erkekler doğursaydı, kürtaj yasal olurdu.”
Ormanda en güçsüzü yeme alışkanlığına şehir kanunu mu diyorlar?
Hastalıklı bir halkın bakış açısına göre sağlıklı para ne anlama gelir?
Silah satışı ekonomi için iyi haber. Öldürdükleri için de öyle mi?
Bakış açısı/8
Yakın bir zamana kadar, Atina demokrasisini inceleyen tarihçiler laf arasında değinmenin dışında kadınlardan ve kölelerden asla bahsetmezlerdi. Köleler Yunan nüfusunun çoğunluğunu, kadınlarsa yarısını oluşturuyordu. Atina demokrasisi kadınların ve kölelerin bakış açısından nasıl görünüyordu acaba?
ABD Bağımsızlık Beyannamesi 1776’da “bütün insanların eşit doğduğunu” ilan etti. Siyah kölelerin, köleliklerini sürdüren bu beyanname yarım milyon kölenin bakış açısına göre ne anlama geliyordu? Ya hiçbir hakları olmadan yaşamaya devam eden kadınlar, kimle eşit doğuyorlardı?
ABD’nin bakış açısına göre, Vietnam’da ölen askerlerinin adlarının Washington’da devasa bir mermer duvarın üzerine kazınması adildi. ABD işgalinin öldürdüğü Vietnamlıların bakış açısına göre orada altmış duvar eksik.
Bakış açısı/9
Ekonominin bakış açısına göre silah satışının gıda satışından bir farkı yok.
Bir binanın çöküşü ya da bir uçağın düşüşü içinde olanların bakış açısına göre hiç de iyi bir şey değil, ama bazen Gayri Safi Suç Üretimi olarak da anılan Gayri Safi Ulusal Üretim açısından çok iyidir.
Eduardo Galeano
TEPETAKLAK
Tersine Dünya Okulu
