Defterlerin Kayıt Düzeni (VUK 215-219)
1. Türkçe Tutma ve Türk Parası Kullanma Zorunluluğu
Bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak,
Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar
vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de
yapılabilir.(VUK Madde 215)
Buna göre Ticari defterlere Türkçe kaydın yanı sıra başka dilden de kayıt yapılabilir.
Ancak yapılacak kaydın bir vergi kaybına yol açmaması gerekir.
Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı
gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki
müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.
Yurt içinde yabancı para birimi üzerinden, fatura, sevk irsaliyesi, yazar kasa fişi,
serbest meslek makbuzu, gider pusulası vb. belge düzenlenecekse, belge üzerinde yabancı
paranın Türk parası karşılığının gösterilmesi zorunludur. Bu zorunluluk, tacirin yurt
dışındaki müşterileri adına yabancı para birimi ile düzenleyeceği belgelerde aranmaz.
İlgili dönem defter tasdik tarihi itibarıyla ödenmiş sermayesi (yurt dışında kurulan
şirketlerin Türkiye'ye ayrılan ödenmiş sermayesi) en az 100 milyon ABD Doları ya da
muadili yabancı para karşılığı Türk Lirası ve sermayesinin en az % 40'ı ikametgâhı, kanunî
ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere, kayıtlarını Türk para
birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına Bakanlar Kurulunca izin verilebilir.
Bakanlar Kurulu, bu had ve nispeti sektörler itibarıyla ayrı ayrı yarısına kadar indirmeye
veya iki katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu şartların ihlâl edildiği hesap dönemini izleyen
hesap döneminden itibaren Türk para birimine göre kayıt tutma zorunluluğu başlar.
Ticari defterdeki tüm kayıtların, Türk parası dışında başka bir para birimiyle tutulması
Bakanlar Kurulunun iznine bağlanmıştır. Bu tür firmalar kayıtlarını yaparken, dolayısıyla
kazançlarını belirlerken kullandıkları para birimini esas alacaklar, ancak beyanname verme
aşamasında ise Türk para birimine çevireceklerdir. Bu çevirmelerde ise Merkez Bankası
döviz alış kuru esas alınır.
2. Defterlerin Mürekkeple Yazılacağı (VUK Madde 216)
Bu Kanuna göre tutulması mecburi defterler mürekkeple veya makine ile yazılır.
Kopya kağıdı kullanılması ve ıstampa ve sair damga aletleriyle kopya konulması da
mümkündür.
Bilumum defterlerde hesaplar kapatılıncaya kadar toplamlar geçici olarak kurşun
kalemi ile yapılabilir.
Mürekkepli kalem kullanımı genelde elde tutulan ticari defterler içindir. Günümüzde
defterlerin büyük bir orandaki kısmı bilgisayar ortamında tutulup yazıcı yardımıyla kağıda
dökülmekte olduğundan bu şart kendiliğinden sağlanmaktadır.
3. Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi (VUK madde 217)
Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre
düzeltilebilir. Diğer her türlü defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde
düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına
veyahut ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir.
Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir
hale getirmek yasaktır.
4. Boş Satır Bırakılmayacağı, Sayfaların Yok Edilemeyeceği
Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş
bırakılamaz ve atlanamaz.
Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli müteharrik yapraklarda
bu yaprakların sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz.
