Ticari Kazanç Nedir? Tanımı ve Kapsamı
Ticari kazancın tanımı Gelir Vergisi Kanununun 37’nci maddesi ilk fıkrasında yapılmıştır. Buna göre, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazanç olarak tanımlanmış, maddenin ikinci fıkrasında ise aşağıda yazılı faaliyetlerden elde edilen kazançların da ticari kazanç sayılacağı ifade edilmiştir;
1.Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden elde edilen kazançlar,
2.Coberlik işlerinden elde edilen kazançlar,
3.Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançlar,
Kanun koyucu bent hükmünde benzeri yerler ifadesini kullanmak suretiyle sınırlandırma getirmemiş, özel okul ve özel hastane işletmesi dışında, özel dershaneler, özel klinikler vb. yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançların da bu kapsamda sayılacağını ifade etmiştir.
4.Gayrimenkullerin alım, satım ve inşaat işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançlar,
5.Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançlar,
6.Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu süre içinde veya daha sonra kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen kazançlar,
7.Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar.
Diğer taraftan kollektif şirketlerde ortakların, adi veya eshamlı komandit şirketlerde komandite ortakların ortaklık kârlarından aldıkları paylar da şahsi ticari kazanç olarak sayılmış bulunmaktadır. Ancak serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif şirket ve adi şirket ortakları ve adi komandit şirketlerde komandite ortaklar bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılırlar ve aldıkları pay tutarı ise serbest meslek kazancını oluşturur.
Gelir Vergisi Kanununda ticari kazanç her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden elde edilen kazanç olarak tanımlanmasına karşın, ticari ve sınai faaliyetin tanımı yapılmamaktadır.
Türk Ticaret Kanununda ise ticari faaliyet, ticari işletmeye bağlı olarak yapılan faaliyetler olarak tanımlanmakta ve bu suretle tanımlamada faaliyetin meydana geldiği alandan hareket edilmekte ve ticari işletmeye bağlı olmayan faaliyetler ticari faaliyet olarak kabul edilmemek suretiyle bir sınırlandırma yapılmaktadır. Bu anlamda Gelir Vergisi Kanununda ticari faaliyetin daha geniş kapsamda ele alınmış olduğu görülmektedir. Ticari kazanç tanımının yapıldığı 37’nci maddenin ikinci fıkrasında bir ticarethaneye bağlı olmayan faaliyetlerden elde edilen kazançların da ticari kazanç sayıldığı ifade edilmek suretiyle ticari faaliyetin kapsamı ticari işletmenin alanı dışına taşırılmış ve ticari işletme çerçevesi dışında bir kısım faaliyetlerin de ticari faaliyet olduğu hüküm altına alınmıştır.
Ticari kazancın tanımı Gelir Vergisi Kanununun 37’nci maddesi ilk fıkrasında yapılmıştır. Buna göre, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazanç olarak tanımlanmış, maddenin ikinci fıkrasında ise aşağıda yazılı faaliyetlerden elde edilen kazançların da ticari kazanç sayılacağı ifade edilmiştir;
1.Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden elde edilen kazançlar,
2.Coberlik işlerinden elde edilen kazançlar,
3.Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançlar,
Kanun koyucu bent hükmünde benzeri yerler ifadesini kullanmak suretiyle sınırlandırma getirmemiş, özel okul ve özel hastane işletmesi dışında, özel dershaneler, özel klinikler vb. yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançların da bu kapsamda sayılacağını ifade etmiştir.
4.Gayrimenkullerin alım, satım ve inşaat işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançlar,
5.Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançlar,
6.Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu süre içinde veya daha sonra kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen kazançlar,
7.Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar.
Diğer taraftan kollektif şirketlerde ortakların, adi veya eshamlı komandit şirketlerde komandite ortakların ortaklık kârlarından aldıkları paylar da şahsi ticari kazanç olarak sayılmış bulunmaktadır. Ancak serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif şirket ve adi şirket ortakları ve adi komandit şirketlerde komandite ortaklar bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılırlar ve aldıkları pay tutarı ise serbest meslek kazancını oluşturur.
Gelir Vergisi Kanununda ticari kazanç her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden elde edilen kazanç olarak tanımlanmasına karşın, ticari ve sınai faaliyetin tanımı yapılmamaktadır.
Türk Ticaret Kanununda ise ticari faaliyet, ticari işletmeye bağlı olarak yapılan faaliyetler olarak tanımlanmakta ve bu suretle tanımlamada faaliyetin meydana geldiği alandan hareket edilmekte ve ticari işletmeye bağlı olmayan faaliyetler ticari faaliyet olarak kabul edilmemek suretiyle bir sınırlandırma yapılmaktadır. Bu anlamda Gelir Vergisi Kanununda ticari faaliyetin daha geniş kapsamda ele alınmış olduğu görülmektedir. Ticari kazanç tanımının yapıldığı 37’nci maddenin ikinci fıkrasında bir ticarethaneye bağlı olmayan faaliyetlerden elde edilen kazançların da ticari kazanç sayıldığı ifade edilmek suretiyle ticari faaliyetin kapsamı ticari işletmenin alanı dışına taşırılmış ve ticari işletme çerçevesi dışında bir kısım faaliyetlerin de ticari faaliyet olduğu hüküm altına alınmıştır.
