Ticari kazancın tespitinde indirilemeyecek giderler,
Ticari faaliyetle ilgili olsa dahi bir kısım gider unsurlarının, kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınmayacağı yasada belirtilmiştir.
Aşağıda yazılı gider unsurları ticari kazancın tespitinde gider olarak kabul edilemez.(Md.41)
a-Teşebbüs sahibinin, eşinin veya çocuklarının işletmeden çektiği para veya ayni değerler
İşletme sahibinin veya eşinin yada çocuklarının işletmeden çektikleri ayni değerler emsal bedeli ile değerlenerek hasılata eklenir.
b-Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine veya küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylık, ücret, ikramiye, komisyon veya tazminatlar,
Teşebbüs sahibi veya eşi yada küçük çocukları işletmede çalışıyor olsalar dahi, bunlara ödenecek olan ücretler gider olarak kaydedilemez.
c-Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler,
İşletme sahibi tarafından işletmeye kuruluş sırasında veya sonradan nakdî veya aynî olarak konulmuş olan sermayeye uygulanan faizlerin gider kaydedilmesi ve ticari kazançtan indirilmesi mümkün değildir.
d-Teşebbüs sahibinin, eşinin veya küçük çocuklarının işletmeden olan alacakları üzerinden yürütülen faizler,
Teşebbüs sahibi veya eşi yada küçük çocuğunun işletmeye vermiş oldukları borç paralar karşılığında kendilerine yürütülen faizler de işletmeye konulan sermaye üzerinden yürütülen faizler gibi gider kaydedilemez.
e-Teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle yapmış olduğu mal veya hizmet alım satımında emsallerine uygunluk ilkesine uyulmaması halinde işletme aleyhine oluşan farklar,
Gelir Vergisi Kanununun 41’inci maddesine 2007 yılında yapılan düzenleme ile getirilen söz konusu hüküm gereği, teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olduğu tespit edilen bedel ve fiyatlar üzerinden mal ve hizmet alım veya satımında bulunması halinde, emsallerine uygun bedel ve fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış olan bedel ve fiyatlar arasındaki farklar işletmeden çekilmiş kıymet kabul edilir ve indirim konusu yapılamaz.
Sözü edilen ilişkili kişi deyimi, teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketleri ifade etmektedir.
Diğer taraftan imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler mal ve hizmet alım yada satımı olarak kabul edilir ve bu madde kapsamında değerlendirilir.
f-Her türlü para cezaları, vergi cezaları ve teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar,
Teşebbüs sahibinin suçundan doğan tazminatlar, sözleşmelerde yer alan ceza şartı tazminatlar hariç olmak üzere gider kaydedilemez. Örneğin teşebbüs sahibinin, bir işçisini yaralaması sonucu kendisine ödediği tazminat gider yazılamaz. Ancak işçi ile yapılan sözleşmede iş kazası durumunda kendisine belirli tutarda tazminat ödeneceğine ilişkin hüküm bulunması halinde, buna göre ödenen tazminat tutarı gider kaydedilebilir.
g-Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’si,
Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’sinin gider kaydedilemeyeceğine ilişkin olan ve ticari gerekler ile kazancın safîliği ilkesine bulunmayan söz konusu hüküm, Bakanlar Kurulunun % 50 oranını % 100’e kadar arttırmaya ve sıfıra kadar indirmeye yetkili bulunduğuna ilişkin maddede yer alan hüküm gereği 90/1081 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile oran sıfır olarak belirlenmiş olduğundan uygulama olanağı ortadan kalkmış, diğer deyişle bu tür giderlerin tamamının indirim konusu yapılabilmesi durumu doğmuştur.
h-Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye ait bulunan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi deniz taşıtları ile helikopter, uçak gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları,
İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili bulunmayan taşıtlarla ilgili giderler ve amortismanlar, taşıtlar işletmeye dahil olsalar ve işletmenin faaliyetinde kullanılıyor olsalar dahi gider kaydedilemez. İşletmeye dahil olan söz konusu taşıtların giderlerinin kabul edilmemesinin nedeni muvazaa yolu ile özel lüks taşıtlara ilişkin giderlerinin işletmeden karşılanmasını önlemeye yönelik bulunmaktadır.
Bu maddede yer alan“işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan taşıtlar” ifadesi, işletmenin esas faaliyetinin yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi deniz taşıtları ile helikopter, uçak gibi hava taşıtlarının işletilmesi faaliyeti olmamasını ifade etmektedir. Bu anlamda taşıt kiralama şirketleri ile hava taşımacılığı faaliyetiyle uğraşan işletmelere ait taşıtlara ilişkin giderler ile bunların amortismanları indirim konusu yapılabilir.
Bu nedenle yukarıda belirtilen araçların giderleri ile amortismanlarının gider yazılabilmesi için hem işletmeye kayıtlı olması ve hem de işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili bulunması gerekmektedir.
ı-Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlar nedeniyle ödenen tazminatlar,
Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlar nedeniyle ödenen tazimatların gider yazılmaması ile ilgili hüküm gereğince yazılı veya görsel basında yayınlanan yazı, resim, ilân veya benzeri araçlarla bir başkasına maddi ve manevi zarar verilmesini engellemek amacı güdülmektedir.
Ticari faaliyetle ilgili olsa dahi bir kısım gider unsurlarının, kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınmayacağı yasada belirtilmiştir.
Aşağıda yazılı gider unsurları ticari kazancın tespitinde gider olarak kabul edilemez.(Md.41)
a-Teşebbüs sahibinin, eşinin veya çocuklarının işletmeden çektiği para veya ayni değerler
İşletme sahibinin veya eşinin yada çocuklarının işletmeden çektikleri ayni değerler emsal bedeli ile değerlenerek hasılata eklenir.
b-Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine veya küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylık, ücret, ikramiye, komisyon veya tazminatlar,
Teşebbüs sahibi veya eşi yada küçük çocukları işletmede çalışıyor olsalar dahi, bunlara ödenecek olan ücretler gider olarak kaydedilemez.
c-Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler,
İşletme sahibi tarafından işletmeye kuruluş sırasında veya sonradan nakdî veya aynî olarak konulmuş olan sermayeye uygulanan faizlerin gider kaydedilmesi ve ticari kazançtan indirilmesi mümkün değildir.
d-Teşebbüs sahibinin, eşinin veya küçük çocuklarının işletmeden olan alacakları üzerinden yürütülen faizler,
Teşebbüs sahibi veya eşi yada küçük çocuğunun işletmeye vermiş oldukları borç paralar karşılığında kendilerine yürütülen faizler de işletmeye konulan sermaye üzerinden yürütülen faizler gibi gider kaydedilemez.
e-Teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle yapmış olduğu mal veya hizmet alım satımında emsallerine uygunluk ilkesine uyulmaması halinde işletme aleyhine oluşan farklar,
Gelir Vergisi Kanununun 41’inci maddesine 2007 yılında yapılan düzenleme ile getirilen söz konusu hüküm gereği, teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olduğu tespit edilen bedel ve fiyatlar üzerinden mal ve hizmet alım veya satımında bulunması halinde, emsallerine uygun bedel ve fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış olan bedel ve fiyatlar arasındaki farklar işletmeden çekilmiş kıymet kabul edilir ve indirim konusu yapılamaz.
Sözü edilen ilişkili kişi deyimi, teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketleri ifade etmektedir.
Diğer taraftan imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler mal ve hizmet alım yada satımı olarak kabul edilir ve bu madde kapsamında değerlendirilir.
f-Her türlü para cezaları, vergi cezaları ve teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar,
Teşebbüs sahibinin suçundan doğan tazminatlar, sözleşmelerde yer alan ceza şartı tazminatlar hariç olmak üzere gider kaydedilemez. Örneğin teşebbüs sahibinin, bir işçisini yaralaması sonucu kendisine ödediği tazminat gider yazılamaz. Ancak işçi ile yapılan sözleşmede iş kazası durumunda kendisine belirli tutarda tazminat ödeneceğine ilişkin hüküm bulunması halinde, buna göre ödenen tazminat tutarı gider kaydedilebilir.
g-Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’si,
Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’sinin gider kaydedilemeyeceğine ilişkin olan ve ticari gerekler ile kazancın safîliği ilkesine bulunmayan söz konusu hüküm, Bakanlar Kurulunun % 50 oranını % 100’e kadar arttırmaya ve sıfıra kadar indirmeye yetkili bulunduğuna ilişkin maddede yer alan hüküm gereği 90/1081 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile oran sıfır olarak belirlenmiş olduğundan uygulama olanağı ortadan kalkmış, diğer deyişle bu tür giderlerin tamamının indirim konusu yapılabilmesi durumu doğmuştur.
h-Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye ait bulunan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi deniz taşıtları ile helikopter, uçak gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları,
İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili bulunmayan taşıtlarla ilgili giderler ve amortismanlar, taşıtlar işletmeye dahil olsalar ve işletmenin faaliyetinde kullanılıyor olsalar dahi gider kaydedilemez. İşletmeye dahil olan söz konusu taşıtların giderlerinin kabul edilmemesinin nedeni muvazaa yolu ile özel lüks taşıtlara ilişkin giderlerinin işletmeden karşılanmasını önlemeye yönelik bulunmaktadır.
Bu maddede yer alan“işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan taşıtlar” ifadesi, işletmenin esas faaliyetinin yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi deniz taşıtları ile helikopter, uçak gibi hava taşıtlarının işletilmesi faaliyeti olmamasını ifade etmektedir. Bu anlamda taşıt kiralama şirketleri ile hava taşımacılığı faaliyetiyle uğraşan işletmelere ait taşıtlara ilişkin giderler ile bunların amortismanları indirim konusu yapılabilir.
Bu nedenle yukarıda belirtilen araçların giderleri ile amortismanlarının gider yazılabilmesi için hem işletmeye kayıtlı olması ve hem de işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili bulunması gerekmektedir.
ı-Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlar nedeniyle ödenen tazminatlar,
Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlar nedeniyle ödenen tazimatların gider yazılmaması ile ilgili hüküm gereğince yazılı veya görsel basında yayınlanan yazı, resim, ilân veya benzeri araçlarla bir başkasına maddi ve manevi zarar verilmesini engellemek amacı güdülmektedir.