Tsunami Nedir ?

Tsunami okyanus veya denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasıdır.

Tsunaminin Oluşum Evresi; Okyanus tabanındaki yer kabuğu kırılarak deprem oluşur.Bunun sonucunda okyanus ya da deniz suyunun dengesi bozulur ve su kütlesi karıştırılır.Oluşan dalgalar açık denizlerden kıyılara doğru hızla yayılır.

Diğer bir deyişle deniz dibindeki deprem tsunamiyi oluşturuyor.

Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalgadır ancak kısa bir süre içerisinde üç ya da beş dalgaya dönüşerek çevreye yayılmaya başlar. Bu dalgaların birincisi ve sonuncusu çok zayıftır ancak diğer dalgalar etkilerini kıyılarda şiddetli biçimde hissettirebilecek bir enerjiyle ilerlerler. Bu nedenle depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın geldiğini gösterir. Bu değişim, arkadan gelecek olan çok kuvvetli dalgaların ilk habercisi de olabilir.

Tsunami nedir? Nasıl Oluşur?

Okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasına denir.

Japonya'da, 21000 kişinin hayatını kaybettiği Büyük Meiji Tsunamisi'nden sonra Japonlar'ın yaptığı yardım çağrılarıyla dünya dillerine kendiliğinden yerleşmiştir.

Tsunamiden sonra oluşan dalganın diğer deniz dalgalarından farkı, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır. Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılara neden olan bu dalga; insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın ya da sel gibi bir doğal afet haline gelebilmektedir.

Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalgadır ancak kısa bir süre içerisinde üç ya da beş dalgaya dönüşerek çevreye yayılmaya başlar. Bu dalgaların birincisi ve sonuncusu çok zayıftır ancak diğer dalgalar etkilerini kıyılarda şiddetli biçimde hissettirebilecek bir enerjiyle ilerlerler. Bu nedenle depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın geldiğini gösterir. Bu değişim, arkadan gelecek olan çok kuvvetli dalgaların ilk habercisi de olabilir.

TSUNAMİ NE DEMEK?
'Tsunami’ sözcüğü Japonca'da 'liman dalgası' anlamına geliyor. Önceleri tsunami dalgalarına, 'med-cezir' dalgası deniyordu, ancak dalgaların med-cezir ile alakası olmadığı anlaşıldıkça bu terim kullanılmamaya başlandı.



TSUNAMİ NASIL OLUŞUR?
Tsunami tek bir dalgadan oluşmaz, bir dalgalar serisidir. Büyük bir tsunamide bu dalga serisi bir saatten uzun bir süre için devam edebilir ve bu dalgaların şiddeti ve büyüklüğünün gittikçe azalacağı garanti edilemez.



TSUNAMİ NEDEN OLUR?
Tsunaminin sebebi genelde denizaltında gerçekleşen depremlerdir. ABD Jeolojik Araştırmalar Enstitüsü'ne göre, Samoa'daki felaketin ardında da 8,3 büyüklüğündeki deprem var. Bir depremin tsunamiye yol açması, ne kadar şiddetli olduğu ve ne kadar derinde gerçekleştiğine bağlı.




İLK KEZ YUNAN TARİHÇİ ÖNE SÜRDÜ
Denizaltındaki depremlerin tsunamiye yol açtığı teorisi ilk kez Yunan tarihçisi Thucydides, tarafından, Peleponnes Savaşı'nın Tarihi kitabında öne sürüldü.



SIĞ BÖLGELERDE YAVAŞLIYOR
Tsunami okyanusun sığ bölgelerine ulaştıkça, dalga uzunluğu daralır ve yüksekliği artar, hızı ise azalarak saatte 80 kilometreye düşer.



TSUNAMİ TAHMİN EDİLEBİLİR Mİ?
Tsunamiyi önceden tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Eğer kıyılardaki sular aniden çekilirse, birkaç dakika önceden uyarı yapmak mümkün olabilir. Bu da dalgalar arasındaki boşluğun kıyıya, dalganın tepe noktasından önce varacağı durumlarda mümkündür.

TSUNAMİ NASIL ve NEREDE GERÇEKLEŞİR?
Tsunamilerin yüzde 80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşiyor.
2004'te Hint Okyanusu'ndaki tsunami böyle gerçekleşmişti.