Tüccarlarda Sınıf değiştirme
Tüccarlar iş hacimlerinde meydana gelen değişikliklere uygun olarak birinci sınıftan ikinci sınıfa veya ikinci sınıftan birinci sınıfa geçebilirler. Sınıf değiştirme VUK nun 179 ve 180’inci maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Maddede yer alan hükümlere göre mükelleflerin defter tutma bakımından birinci sınıftan ikinci sınıfa geçebilmeleri için bir hesap dönemi iş hacminin 177’nci maddede belirtilen hadlerden % 20’yi aşan nispette düşük olması veya arka arkaya üç dönemin iş hacminin %20’ye kadar düşüklük göstermesi, ikinci sınıftan birinci sınıfa geçiş durumunda ise, aksine ya bir hesap dönemi iş hacminin 177’nci maddede yer alan hadlerden % 20’yi aşan nispette fazlalık göstermesi, veyahut ta arka arkaya iki hesap dönemi iş hacminin % 20’ye varan nispette artış göstermesi gerekmektedir. Tüccarlar bu durumların gerçekleştiği yılı takibeden yılbaşından itibaren sınıf değiştirmiş olurlar ve durumlarına uygun defterleri tutarlar.
Yukarıda belirtildiği gibi ikinci sınıf tüccarların yıllık iş hacimleri belirli haddin üzerine çıkması durumunda birinci sınıf tüccar olarak takibeden yıldan itibaren bilanço esasına göre defter tutmaları gerekir. Birinci sınıf tüccarlar da iş hacimlerinin belirli haddin altına inmesi durumunda ikinci sınıf tüccar olarak işletme hesabı esasına göre defter tutarlar.
Diğer taraftan yasa hükmüne göre ikinci sınıftan birinci sınıfa geçişte arka arkaya iki yılın hadlerinde % 20 ye kadar artış şartı aranırken, birinci sınıftan ikinci sınıfa geçişte arka arkaya üç yılın hadlerinde % 20’ye kadar varan düşüklük şartı aranmasının nedeni mükelleflerin bilanço esasına göre defter tutmalarını özendirmek ve işletme hesabı esasına göre defter tutmalarını ise daha ağır şartlara bağlamaktır.
İkinci sınıf tüccarlar dilerlerse bilanço esasına göre defter tutabilirler. Bu seçimlik sadece bilanço esasında defter tutmak isteyen ikinci sınıf tüccarlara tanınmış olup, birinci sınıf tüccarların ikinci sınıfa dahil olarak işletme hesabı esasına göre defter tutma talebinde bulunmaları mümkün bulunmamaktadır.
Tüccarlar iş hacimlerinde meydana gelen değişikliklere uygun olarak birinci sınıftan ikinci sınıfa veya ikinci sınıftan birinci sınıfa geçebilirler. Sınıf değiştirme VUK nun 179 ve 180’inci maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Maddede yer alan hükümlere göre mükelleflerin defter tutma bakımından birinci sınıftan ikinci sınıfa geçebilmeleri için bir hesap dönemi iş hacminin 177’nci maddede belirtilen hadlerden % 20’yi aşan nispette düşük olması veya arka arkaya üç dönemin iş hacminin %20’ye kadar düşüklük göstermesi, ikinci sınıftan birinci sınıfa geçiş durumunda ise, aksine ya bir hesap dönemi iş hacminin 177’nci maddede yer alan hadlerden % 20’yi aşan nispette fazlalık göstermesi, veyahut ta arka arkaya iki hesap dönemi iş hacminin % 20’ye varan nispette artış göstermesi gerekmektedir. Tüccarlar bu durumların gerçekleştiği yılı takibeden yılbaşından itibaren sınıf değiştirmiş olurlar ve durumlarına uygun defterleri tutarlar.
Yukarıda belirtildiği gibi ikinci sınıf tüccarların yıllık iş hacimleri belirli haddin üzerine çıkması durumunda birinci sınıf tüccar olarak takibeden yıldan itibaren bilanço esasına göre defter tutmaları gerekir. Birinci sınıf tüccarlar da iş hacimlerinin belirli haddin altına inmesi durumunda ikinci sınıf tüccar olarak işletme hesabı esasına göre defter tutarlar.
Diğer taraftan yasa hükmüne göre ikinci sınıftan birinci sınıfa geçişte arka arkaya iki yılın hadlerinde % 20 ye kadar artış şartı aranırken, birinci sınıftan ikinci sınıfa geçişte arka arkaya üç yılın hadlerinde % 20’ye kadar varan düşüklük şartı aranmasının nedeni mükelleflerin bilanço esasına göre defter tutmalarını özendirmek ve işletme hesabı esasına göre defter tutmalarını ise daha ağır şartlara bağlamaktır.
İkinci sınıf tüccarlar dilerlerse bilanço esasına göre defter tutabilirler. Bu seçimlik sadece bilanço esasında defter tutmak isteyen ikinci sınıf tüccarlara tanınmış olup, birinci sınıf tüccarların ikinci sınıfa dahil olarak işletme hesabı esasına göre defter tutma talebinde bulunmaları mümkün bulunmamaktadır.
