Türk Şehitlikleri

• Boğaz Şehitliği
• Dumlupınar Şehitliği
• Edirne Balkan Şehitliği
• Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı şehitlikleri ve eserleri
• Karaoğlanoğlu Şehitliği
• Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayı Şehitliği
• Kut Türk Şehitliği
• Lefkoşa Şehitliği
• Lübnan, Zahle Türk Şehitliği
• Myanmar, Thayet Myo Türk Şehitliği
• Pusan Birleşmiş Milletler Kore Savaşı Şehitliği, Güney Kore
• Çanakkale Şehitlikleri

Boğaz Şehitliği​

Boğaz Şehitliği, Kıbrıs Harekâtı sonucunda ölen Türk Silahlı Kuvvetleri askerlerinin (subay, astsubay, erbaş ve erler) ve bazı Kıbrıslı Türk askerler anısına Türkiye tarafından yapılan Girne'deki mezarlık.

Mezarlıkta 287 TSK askeri ve ve 26 Kıbrıslı Türk askerin olmak üzere toplam 313 cenaze vardır. Mezarı bulunan TSK askerlerinin 18'i subay, 13'ü astsubay ve 256 erbaş ile erdir. Ağustos 2002'de Güvenlik Kuvvetleri Komutanı Galip Mendi'nin girişimleri restore edilerek anıtsal bir yapı haline getirildi. Boğaz Şehitliği için büyük bir Türk askeri, 4 aslan, 4 adet kompozisyon içeren anıtsal türden heykel ve 5 adet rölyef Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim üyesi olan Tankut Öktem tarafından yapıldı.

Dumlupınar Şehitliği​

Kütahya Dumlupınar Kurtuluş Savaşı Şehitliği, Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde ölen Türk askerleri anısına Kütahya'nın Dumlupınar ilçesinde 1992 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yaptırılan şehitliktir. Büyük Taarruz'un 70. yıldönümü olan 30 Ağustos1992 günü hizmete açılmıştır.

Projesi mimar Nejat Dinçel tarafından çizilmiştir. Şehitlikte adları tespit edilebilen 500 er ve 100 subayın mezar taşı yer alır. Mezarlık bölümü dışında namazgah, şadırvan, otopark bölümlerinden oluşur.

Anıtlar​

Şehitliğin çevresinde ikisi Prof. Tankut Öktem, ikisi Prof. Haluk Tezonar tarafından yapılmış dört anıt yer alır.

Atatürk, İnönü, Fevzi Çakmak Anıtı
Kurtuluş Savaşı Anıtı (Milis Anıtı)
Haluk Tezonar tarafından yapılmıştır. Türk halkını temsil eden üçlü bir anıttır, savaşın komutanlarını gösteren Atatürk, İnönü, Fevzi Çakmak Anıtı'nın karşısında yer alır. Genç bir milis, kucağında çocuğu ile genç bir kadın ve yaşlı bir erkek Kurtuluş Savaşı'ndaki topyekün mücadeleyi simgeler.

Mehmetçik Anıtı​

Şehitliğe girince tam karşıdaki tepede yer alır, mermer merdivenlerle yanına çıkılır. Mermer kaide üzerindeki bronzdan yapılmış eli süngülü Mehmetçik, isimleri bilinmeyen askerleri simgeler. Anıt, Tankut Öktem tarafından yapılmıştır.

Şehit Baba ve Oğul Anıtı​

Dumlupınar Şehitliği'nde yer alan Şehit Baba ve Oğul Anıtı, şehit babasını kucaklayan bir oğlu gösterir. Bu anıt, Çetmeli Kara Ali Çavuş ile oğlu Mehmet Onbaşı anısına dikilmiştir. Balkan Savaşı'na gidip 11 yıl değişik cephelerde savaşan Ali Çavuş, 19 yaşına gelen oğlu ile Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde karşılaşmış ve 31 Ağustos günü şehit olmuştur. Oğlu Mehmet Onbaşı ise 9 Eylül'de İzmir'e giren birliğin başında şehit olmuştur. Anıtın altındaki mermer kitabede ise bu hikâye anlatıldıktan sonra Yüce kahramanları minnet ve şükranla anıyoruz denilmektedir. Anıt, Haluk Tezonar tarafından yapılmıştır.

Edirne Balkan Şehitliği​

Balkan Savaşında Bulgarlara esir düşen ve Edirne Sarayiçi'nde aç bırakılarak ölüme mahkûm edilen asker-sivil 20.000 şehidin aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla Edirne Sarayiçi'nde yaptırılmış ve 14 Ocak 1994 tarihinde törenle halkın ziyaretine açılmıştır. Şehitlikte 12 blok üzerine 100 subay ve 400 erin adı yazılıdır.

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı​

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı, resmi olarak GYTMP olarak ta kısaltılır, ancak Çanakkale Savaşı'dan hemen hemen 100 yıl sonra eserleri bakımından kıvamına geldi diyebiliriz. 1916 Şevki Paşa haritası yapımı dışında uzun süre Çanakkale muharebe alanları, şehitlerimiz ve anıtlarla ilgili kapsamlı bir çalışma yapılamadı. Muharebeler sırasında ve hemen sonra yapılmış bir kaç mütevazi anıt ve tekil şehitlikler dışında, 1940'lara varıncaya kadar önemli bir faaliyet olmadı. 1940'larda Nuri Yamut Anıtı (1943), Çanakkale Abidesi proje yarışması (1944) ve başka girişimlerle başlayan ilgi 1970'lere kadar yavaş bir tempoyla sürdü. 1973 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı ilanı anıtlara olan ilgiyi arttırdı.

1980'lere gelene kadar "TMP" (Türkiye Milli Parklar Genel Müdürlüğü) yönetimi birkaç anıt yarışması düzenledi, önemli miktarda anıtı da hayata geçirdi. Ancak, 1980'lerde Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü devreye girdi ve bir "sembolik şehitlikler, kahramanlık anıtları" akımı başlatarak, GYTMP içinde yirminin üzerinde eser ortaya çıkardı. 2005 yılında Gelibolu Yarımadası'nın içinde bulunduğu Milli Park'a devlet tarafından yatırım yapıldı ve yollar yeniden asfaltlandı, şehitliklerin ve eserler köklü bir bakım ya da renovasyondan geçirildi.

Çevre ve Orman Bakanlığı'nın Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın tanıtımında etkinlik sağlamak için düzenlenen 'Logo Yarışması'nda 416 eser arasından birinciliği Ayşen Tuğba Doruk'un eseri kazandı. (Yarışmada ikincilik ödülünü Murat Bektaş, üçüncülüğü ise Barış Atiker kazandı.) Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Prof. Dr. Mustafa Kemal Yalınkılıç, tasarımın teknik özelliklerinin yanı sıra tarihi yarımadanın niteliklerini veren detayları da içermesinin jüri tarafından dikkate alındığını söyledi.

Açıklamada şöyle denildi: "Logoda yer alan renklerin bayrak kırmızısı ve beyaz olması bayrağımıza çağrışım yapmaktadır. Asker figürü, 1. Dünya Savaşında Çannakkale cephesinde Türk askerinin kıyafeti ile verilerek tarihi olaya gönderme yapılmaktadır. Boğazda kararlılıkla duran Türk askeri illüstrasyonu Çanakkalenin geçilmediğini ve geçilemeyeceğini vurgulamaktadır. Gelibolu Yarımadası aynı zamanda askerin arkasına açılan bir melek kanadı gibi yerleştirilerek şehitlerimizin ruhaniyetine gönderme yapılmaktadır."

Türk şehitlik ve anıtları envanteri​

Gelibolu Yarımadası Barış Parkı Uluslararası Fikir ve Tasarım Yarışması hazırlıkları bağlamında, TMP içindeki Türk şehitlik ve anıtları teker teker tespit edilmiş ve bir katalog çalışmasındaa ayrıntılı olarak verilmişti.

• Suvla : Anafartalar cephesi - 05 adet
• Conkbayırı : Kabatepe-Arıburnu (Anzak) cephesi - 16 adet
• Seddülbahir : Alçıtepe cephesi - 15 adet
• Kilitbahir-Eceabat yöresi - 08 adet
• GYTMP Sınırları dışında - 11 adet
• Toplam Şehitlik ve Anıtlar - 55 adet

Toplam ellibeş (55) adet Türk şehitlik ve anıtı hakkında Katalog çalışmalarındaki bilgilerin izleyen bölümde tekrar ayrıntılı sunulmasında yarar görülmektedir. Çünkü, bu şehitlik ve anıt stoğu TMPın temel kaynak değeri olup, bu bilgi ve veri tabanının TMP UDGP çalışması bağlamında "TMP Türk Şehitlik ve Anıtlar Envanteri" olarak derlenmesi ve zaman içinde güncelleştirilip, zenginleştirilerek kullanılması gerekmektedir. Bu, TMP yönetimine düşen önemli bir görevdir.

Tanıtım Merkezleri​

Milli Park idare ve ziyaretçi merkezi - (Kilitbahir bölgesi)
Kilye Koyu ana tanıtım merkezi - (Kilitbahir bölgesi)
Kabatepe tanıtım merkezi - (Conkbayırı bölgesi)
Alçıtepe tanıtım merkezi - (Seddülbahir bölgesi)
Seddülbahir tanıtım merkezi - (Seddülbahir bölgesi)

Dinlenme Noktaları​

Kabatepe Kamp ve Günübirlik Kullanım Alanı ve Tesisleri
Jandarma İskelesi Ziyaretçi Dinlenme Noktası
Mortokoyu Ziyaretçi Dinlenme Noktası

Tabyalar​

Tarihi ve turistik açıdan önemli bir yere sahip olan Çanakkale'de il genelinde 19 tabyanın bulunduğu bildirildi. Çanakkale'de 3 yıl önce vefat eden araştırmacı-yazar Ramazan Eren tarafından derlenen Çanakkale ve yöresindeki Türk devri eserlerinin anlatıldığı kitapta, il genelinde 19 tabyanın bulunduğu ifade ediliyor. Tabyaların büyük kısmı çetin muharebelere sahne olan Çanakkale il merkeziyle Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nda bulunuyor. Bu Tabyalarının büyük kısmının halen ayakta olduğu belirtiliyor.

Bu tabyalardan en eskilerinden birinin de 1839 ile 1861 yılları arasında Abdülmecid Han tarafından yaptırılan Anadolu Mecidiye tabyası olduğunun belirtildiği kitapta, tabyanın 1882 yılında Abdülhamid Han tarafından onarılarak yeni surlar ilave edildiği anlatılıyor. Bunun dışında en eski tabyalardan birisinin de 1853-1856 yılları arasında Osmanlı ile Rusya arasındaki Kırım Savaşı sırasında boğaz trafiğinin güvenliğini sağlamak için yaptırılan Bolayır tabyalarının olduğunun ifade edildiği kitapta, Çanakkalenin adeta bir tabya zengini il olduğu dile getiriliyor. Bu arada, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkında uzun devreli gelişim planı çerçevesinde yeniden restore edilen tabyaların pırıl pırıl hali takdir topluyor.

Avrupa Yakası​

Domuzdere Tabyası - (Seddülbahir bölgesi)
Değirmenburnu Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Ertuğrul Tabyası - (Seddülbahir bölgesi)
Kayalık Tepe Tabyası - (Conkbayırı bölgesi)
Namazgâh Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Rumeli Hamidiye Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Rumeli Mecidiye Tabyası ve Şehitliği - (Kilitbahir bölgesi)
Yıldız Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)

Anadolu Yakası​

Anadolu Hamidiye Tabyası
Anadolu Mecidiye Tabyası
Çataltepe Tabyası
Çimenlik Tabyası
Dardanos Tabyası
İntepe Tabyası
Karanlık Liman Tabyası
Mesudiye Tabyası
Orhaniye Tabyası
Topçular Tabyası
Turgut Reis Tabyası

Kaleler​

Akbaş Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Bigalı Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Çamburnu Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Çimenlik Kalesi - (Çanakkale merkez, anadolu yakası)
Çimpe Kalesi - (Gelibolu bölgesi)
Harapkale - (Seddülbahir bölgesi)
Kilitbahir Kalesi ve Sarıkule - (Kilitbahir bölgesi)
Kilye Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Seddülbahir Kalesi - (Seddülbahir bölgesi)