Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Türkiye Cumhuriyeti devletini içten ve dıştan gelebilecek olan her türlü tehdite karşı savunma görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuvvetidir. Yaptırım gücünü, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndan alır. Mevcut dönemin başkomutanı Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner'dir.
Kara Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri olmak üzere üç kuvvetten oluşur. Barış döneminde İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapan ve sefer durumunda Kara ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesine dahil olan Jandarma ve Sahil Güvenlik Teşkilatı ise alt birimleridir.
TSK, toplam asker sayısı bakımından NATO'nun Amerika Ordusu'dan sonra 2. kalabalık ordusu ve zorunlu askerlik uygulayan 8 ülkesinden biridir. Aynı zamanda Türkiye, Avrupa Konseyi'nde Azerbaycan ile birlikte vicdanî ret vermeyen iki ülkeden birisidir
TSK, iç güvenliğin tehdit altında olduğunu ifade ederek bazen bazı yasaların geçmesini engellemek ya da geçirmeye zorlayarak , bazen de Türkiye Cumhuriyeti hükûmetlerini istifaya zorlayarak neredeyse her on yılda bir demokratik sivil yönetime müdahele etmiştir. Bu darbe ve muhtıralar bazen emir komuta zinciri içinde (12 Eylül Darbesi gibi); bazende emir komuta zinciri dışında sadece bir grup subay tarafından planlanmış ve icra edilmiştir( 27 Mayıs Darbesi gibi).
Türk askerî tarihi
I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu 7 cephede savaşa 2.850.000 kişiyi silah altına alarak girdi. Bu ordu 70 piyade, 2 süvari tümeninden oluşan 24 kolordulu 9 ordu birliğiydi. Çanakkale Savaşı'yla tarihe geçen ordu Mondros Mütarekesi'nden sonra zorunlu terhislerle 50.000 kişiye inmişti.
Osmanlı Ordusu'nun kalan iki kolordusundan biri Suriye cephesinden Ankara'ya konuşlanan Ali Fuat Paşa buyruğundaki 20. Kolordu, diğeri ise Kafkas Cephesinde Erzurum'da konuşlandırılmış Kâzım Karabekir buyruğundaki 15. Kolordu idi.
Görevi
Türk Silahlı Kuvvetleri Türkiye Cumhuriyeti devletini içten ve dıştan gelebilecek olan tehditlere karşı savunma görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuvvetidir. Yaptırım gücünü, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndan alır. Türk Ordusu Sel, Deprem, Kıtlık, Toprak kayması gibi olaylardada ana görevi olmamasına karşın Türk ulusuna yardım etmektedir.
Rölyefi
Türk Silahlı Kuvvetleri Rölyefi altta üç eş parçaya bölünmüş ve Türkiye'nin ulusal renkleri olan kırmızı (ortada) ve beyazın (yanlarda) olduğu üstünde Türk bayrağının ve Türk ulusunun simgesi olan ay-yıldız, yanında Türk Hava Kuvvetleri'ni temsilen iki kanat altında Türk Kara Kuvvetleri'ni temsilen bir miğfer ve onun da altında Türk Deniz Kuvvetleri'ni temsilen de büyük bir deniz çıpası bulunmaktadır.
Türk Kara Kuvvetleri, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin en büyük birimidir. Bünyesinde 4 Ordu, 9 Kolordu, 2 Mekanize Tümen, 9 Zırhlı Tugay, 15 Mekanize Piyade Tugayı, 11 Motorize Piyade Tugayı, 5 Komando Tugayı, 1 İnsani Yardım Tugayı, 2 Topçu Tugayı bulunur. Ayrıca Kıbrısta Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri adı altında yaklaşık bir kolordu seviyesinde yaklaşık 40.000 Personel bulundurmaktadır. Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyeti'nin korunması ve kollanması ile ilgili kendisine verilen görevleri yerine getirir. Ortalama Türkiye'nin karadaki askeri kuvvetinin 350.000 er ve erbaşın üstünde olduğu bilinmektedir.
Türk Deniz Kuvvetleri
Türk Deniz Kuvvetleri, Türkiye'yi denizden gelecek tehditlere karşı savunmak ve ülkenin denizle alakalı menfaatlerini korumak ve kollamakla görevli kuvvettir. Deniz Kuvvetleri 26 Fırkateyn, 14 Denizaltı, 9 Korvet ile Karadeniz, Ege ve Akdenizde saygı duyulan bir güçtür. 51.000 aktif çalışanı ile personel sayısı bakımında dünyanın 8. büyük deniz kuvvetidir. Donanma Komutanlığı, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, Güney Deniz Saha Komutanlığı, Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı olmak üzere dört ana ast komutanlıktan oluşur.
Hava Kuvvetleri
1911 yılında kurulan ve şu anda envanterinde 900'ün üzerinde uçak barındıran, barışta Türk Hava Sahası'nı savunan, savaşta kara ve deniz kuvvetlerine destek veren kuvvettir.
Jandarma
Jandarma Genel Komutanlığı, görev alanı il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan yerler ile polis teşkilatı bulunmayan yerler olarak belirlenmiş olan kolluk kuvveti. Görevi itibarıyle İçişleri bakanlığına bağlıdır. Türkiye yüzölçümünün % 92'si jandarma bölgesidir.
Sahil Güvenlik
Görevi, deniz yetki alanlarında ulusal ve uluslararası hukuku etkin kılmak, can ve mal güvenliğini sağlamaktır. 1 Ocak 1985'e kadar Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlıydı. Bu tarihinden itibaren İçişleri Bakanlığı'na bağlı olarak görev yapmaktadır. 20 bin aktif personele sahip bu teşkilat tümen seviyesinde temsil edilmektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri, ilk kez daha kurulmamasına rağmen Kurtuluş Savaşı'nda Kuva-yi Milliye isimli Türk milliyetçisi örgüt ile Anadolu'yu yani Misak-ı Milli sınırlarını koruyarak İtilaf Devletleri'ne karşı savaşmıştı. Kuva-yi Milliye, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin temellerinin atıldığı bir direniş örgütü sayılabilirdi. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda düzenli bir ordu olan Türk Silahlı Kuvvetleri kuruldu. Bu modern Türk Ordusu; Kore Savaşı ve Kıbrıs Harekâtı'nda savaşıp, PKK'ya karşı operasyonlar yapıp, Afganistan'a asker göndermiştir.
Savaşlar
Kurtuluş Savaşı
I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Misak-ı Milli sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için girişilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadele. 1919-1922 yılları arasında gerçekleşmiş ve 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile fiilen, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona ermiştir.
Ağustos 1922'de kuvvetler 200.000 kişiydi. Batı, Doğu, Güney cephelerinde savaştı. Çatışmalar Batı cephesinde 1. İnönü Muharebesi ve 2. İnönü Muharebesi, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, Sakarya Savaşı, Büyük Taarruz, Başkomutanlık Meydan Muharebesi.
Kore Savaşı
Kore Savaşı'nda Türkiye ve Kunu-ri Muharebesi
BM Gücü Genel Komutanı General W.Walker Tuğgeneral Tahsin Yazıcı'ya 'Gümüş Yıldız' madalyasını takırken
Türkiye Cumhuriyeti, 1950 yılında başlayan Kore Savaşı'na fiilen katılmış ve 1950'den 1953'e kadar tugay büyüklüğünde bir kuvvetle Kuzey Kore'ye karşı savaşmıştır.
Sovyet baskısına karşı müttefikler arayan ve bu sebeple NATO'ya girmek isteyen Türkiye, bu isteklerini daha kolay elde etmek ve Amerika'ya yakınlaşmak amacıyla Kore Savaşı'na bir tugay yollamıştır.
Kıbrıs Barış Harekâtı
Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekâttir.
Operasyonlar
PKK ile mücadele
Türk Silahlı Kuvvetleri, PKK ile 1980'li yıllardan beri mücadele etmektedir. Millî Savunma Bakanlığı verilerine göre 1984-2009 arasında 5821 TSK mensubu, 775 emniyet görevlisi, 1350 köy korucusu, 4.828 sivil çatışma ve saldırılarda hayatını kaybetmiş, yaklaşık 28.000 PKK'lı öldürülmüştür.]
Türk Silahlı Kuvvetleri 1991 yılından beri Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik Süpürge, Kazıma, Çelik, Atmaca Tokat, Çekiç, Şafak, Sandviç ve Güneş kod adlı sınır ötesi harekâtlar düzenlemiştir.
* Güneş Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin, 2007 Ekim'inde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden geçen tezkereden aldığı yetkiye dayanarak, 21 Şubat 2008'de Türkiye saati ile 19.00'da başlattığı Irak'ın kuzeyi'ne hava yoluyla da desteklenen sınır ötesi kara harekâtı. Türk Ordusu Musul ve Kerkük şehirlerinin kuzey kısımlarına kadar girerek PKK'yı etkisizleştirmeye çalışmıştır. Harekatta 280 PKK'lı etkisiz hale getirilmiş ve 24 türk askeri ve 3 geçici köy korucusu ölmüştür. Harekât 29 Şubat 2008 tarihinde, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı birliklerinin Türkiye sınırları içine dönmesiyle son bulmuştur.
Krizler
Kardak Krizi , Türk bandıralı bir geminin Kardak Kayalıkları'nda karaya oturması sonucu Türk ve Yunan kurtarma ekipleri arasında anlaşmazlık çıkınca patlayan krizdir ve iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir
Suriye Krizi , PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Suriye içinde serbestçe dolaşması ve PKK'nın kamplarının burada kurulması Türkiye ile Suriye'yi karşı karşıya getirdi. Türk Ordusu Suriye sınırına doğru yığıldı. Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz meclisten savaş yetkisi isteyebileceklerini söyledi. Hafız Esad başkanlığındakı Suriye sonunda bu baskılara dayanamayarak tutumundan vazgeçerek Öcalan'ı sınırdışı etti. Bu kriz 2 ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir.
Türk Siyasetindeki Rolü ve Tartışmalar
Türkiye 1950 yılındaki demokratik seçimlerle çok partili hayata geçiş yaptığı dönemden sonra, millet iradesine dayanan demokratik düzen neredeyse her on yılda bir askeri müdahalelerle kesintiye uğradı. TSK iç güvenliğin tehdit altında olduğunu ifade ederek bazen bazı yasaların geçmesini engellemek ya da geçirmeye zorlayarak, bazen Türkiye Cumhuriyeti hükûmetlerini istifaya zorlayarak ya da bizzat devirerek Türk Siyasetine ve demokratik sivil yönetimine müdahele etmiştir. Bu darbe ve muhtıralar bazen emir komuta zinciri içinde yapılmış ve bazende emir komuta zinciri dışında sadece bir grup subay tarafından planlanmış ve icra edilmiştir.
İlki 27 Mayıs 1960'da olmak üzere; 12 Mart 1971'de (Muhtıra), 12 Eylül 1980'de, 28 Şubat 1997'de (postmodern darbe) arka arkaya askeri müdahalelere tanık oldu. Ayrıca 27 Nisan 2007'deki Cumhurbaşkanlığı krizi sonrası yayınlanan 27 Nisan tarihli Genelkurmay Başkanlığı Bildirisi de bazı kaynaklarca muhtıra olarak değerlendirilmiştir.
Darbeler
* 27 Mayıs Darbesi
27 Mayıs 1960'ta yapılan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbedir. Türk Silahlı Kuvvetleri emir komuta zinciri içinde yapılmamış ve dönemin Genelkurmay başkanı da dahil 100lerce general yönetime el koyan askeri güçler tarafından tutuklanmıştır. Bu darbe 37 düşük rütbeli subay tarafından planlanlanmış ve icraa edilmiştir. Darbeden sonra bu subaylar ve Emekli Orgeneral Cemal Gürsel in oluşturduğu Millî Birlik Komitesi ülke yönetimini üstlenmiştir.
* 12 Eylül Darbesi
Türkiye'de, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği ilk askeri müdahaledir.
Muhtıralar
* 12 Mart Muhtırası
12 Mart 1971 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri komutanı Faruk Gürler, Deniz Kuvvetleri komutanı Celal Eyiceoğlu ve Hava Kuvvetleri komutanı Muhsin Batur'un imzasıyla Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a bir muhtıra vererek hükûmetin istifaya zorlandığı askeri müdahaledir.
* 28 Şubat Süreci
28 Şubat 1997'de yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısı sonucu açıklanan kararlarla başlayan ve irticaya karşı olduğu iddia edilen süreç. Yaşananlar, çeşitli kaynaklar tarafından post-modern darbe olarak adlandırılmıştır.
* 27 Nisan e-muhtırası
Türk Silahlı Kuvvetleri adına Genelkurmay Başkanlığı'nın Cumhurbaşkanlığı seçimi dolayısı ile 27 Nisan 2007 tarihinde gece saat 23:20'de yaptığı, lâiklikle ilgili açıklama. Bu açıklama bazı siyasetçi ve gazeteciler tarafından "muhtıra" olarak tanımlanmıştır.Bildiri internet aracılığıyla verildiği için "e-muhtıra" olarak adlandırılmıştır.
Darbe Girişimleri ve Ayaklanmalar
TSK hükûmeti devirmek için planlandığı iddia edilen darbe girişiminin safhalarını oluşturan operasyonların adlarıdır.
* Dokuz Subay Olayı
1957-1958'de bir grup subayın hükümete komplo hazırlamak suçundan tutuklanarak yargılanmaları.
* 22 Şubat 1962 Ayaklanması
22 Şubat 1962'de, Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir ve arkadaşlarının, ordu içindeki 27 Mayısçıların tasfiyesi için, 20 Şubat günü başlatılan atama ve gözaltına almalara karşı direnişi olayıdır.
* 20 Mayıs 1963 Ayaklanması
20 Şubat günü başlatılan atama ve gözaltına almalara karşı direniş olayının devamıdır.
* 20 Mayıs 1969 Darbe Teşebbüsü
20 Mayıs 1969 darbe teşebbüsü, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde başarılı olamamış ve emir-komuta zinciri içerisinde gelişmiş bir askeri darbe teşebbüsüdür.
* 9 Mart 1971 Darbe Teşebbüsü
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde başarılı olamamış ve emir-komuta zinciri dışında gelişmiş bir askeri darbe teşebbüsüdür.
* Sarıkız, Ayışığı, Yakamoz ve Eldiven
2004 yılında Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki hükûmeti devirmek için planlandığı iddia edilen darbe girişiminin safhalarını oluşturan operasyonların adlarıdır.
* Balyoz darbe planı soruşturması
Mart 2003 ayında 1. Ordu Komutanlığında hükumeti devirmek için Balyoz isimli bir askeri darbe planı hazırlandığı iddiası üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılmıştır.İddialara göre plan dönemin 1. Ordu Komutanı Çetin Doğan'ın liderliğindeki cunta tarafından hazırlandı ve darbe zeminini hazırlama amaçlı Çarşaf, Sakal, Suga ve Oraj kod adlı eylem planlarından oluşuyor.
Akademiler
Askeri Tıp Akademisi
Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sağlık bilimleri alanında askeri personel yetiştiren bir komutanlıktır. Ankara Etlik'te bulunmaktadır. Akademi şu bölümlerden oluşmaktadır:
1. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
2. Sağlık Bilimleri Enstitüsü
3. Sağlık Astsubay Meslek Yüksek Okulu
Askerî Kurum ve Etkinlikler
Yargı
Askerî mahkemeler askerî hukuk hükmü altında olan askeri personel için ceza belirler. Genellikle askeriyede disiplin ihlalini önlemek içindir.
* Askerî Yargıtay, askerî mahkemeler tarafından verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.
* Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ya da kısaca AYİM, Türkiye'de asker idari yargı alanında faaliyet gösteren tek mahkemedir. 4 Temmuz 1972 tarih ve 1602 sayılı kanunla kuruldu.
OYAK
OYAK, (Ordu Yardımlaşma Kurumu), 1 Mart 1961 tarih ve 205 sayılı Kanun ile kurulmuş, özel hukuk hükümlerine bağlı, TSK mensuplarının yardımlaşma ve emeklilik fonudur. 1961 Anayasası'nın öngördüğü sosyal güvenlik sistemi içinde, üyelerine ana sosyal güvenlik kurumundan (SGK) ayrı güvenceler sağlamaktadır.
Müzeler
* Harbiye Askeri Müzesi
Askerî Müze, İstanbul'un Harbiye semtinde bulunan, 54.000 m²lik bir alan üzerinde kurulu 18.600 m²lik binasıyla bir yapılar kompleksidir. Geniş bir alana yayılan Mekteb-i Harbiye binası, Osmanlı Devleti’ne subay yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve 1862’de inşa edilmiştir.
* İstanbul Deniz Müzesi
Türkiye'nin denizcilik alanında en büyük askerî müzesidir. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye'de kurulan ilk askeri müzedir. 1897 yılında, dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa'nın emirleri ile Tersane-i Amire'de (Osmanlı Devlet Tersanesi Kasımpaşa, İstanbul'da) küçük bir binada "Müze ve Kütüphane İdaresi" ismi ile kurulmuştur
* İstanbul Havacılık Müzesi
İstanbul Havacılık Müzesi, Yeşilköy'de askeri havaalanın bitişiğinde yer alan ve Türk hava kuvvetlerine ait uçakların sergilendiği müzedir. I. Dünya Savaşı sonunda, en eskisi 1912 yılına ait olmak üzere muhtelif milletlere ait tayyareler ile hangarlarda 1. Dünya Savaşı devamınca Almanlar tarafından yapılan her tip tayyareden bir, iki ve üçer adet bulunması Hava Kuvvetleri Müfettişliği’nce bir hava müzesi kurma kararı alınmasına neden olmuştur. 16 Ekim 1985 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Vakıflar
* TSK Mehmetçik Vakfı
TSK Mehmetçik Vakfı er ve erbaşlardan çatışmada ölen veya herhangi bir nedenle hayatını kaybedenlerin bakmakla yükümlü oldukları yakınları ile gazi ve engelli Mehmetçiklere sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacıyla 17 Mayıs 1982 tarihinde kurulmuştur.
* Elele Vakfı
* TSK Güçlendirme Vakfı
* Dayanışma Vakfı
* TSK Sağlık Vakfı
* TSK Eğitim Vakfı
Orduevleri ve Gazinolar
* Orduevleri, otel ve/veya sosyal tesisler olup kullanımı subay ve/veya astsubaylara mahsustur. Iclerinde otel odaları, restoran, çay ve pasta salonları, spor salonu, öğrenci etüd salonu, düğün salonu, çeşitli davet ve kokteyl salonları, çocuk oyun salonları, butik, kadın ve erkek kuaför salonları, yüzme havuzu, otopark, solaryum ve kütüphane bulunabilir.
