Türk Vergi Sistemi
Bir ülkede belirli bir dönemde yürürlükte bulunan vergi, resim ve harç yasaları ile bu yasalarda yer alan vergilendirme usul ve esaslarına ilişkin hükümlerin bütünü, o ülkenin vergi sistemini oluşturur.
Her ülkenin vergi sistemi, o ülkenin iktisadi, siyasî, sosyal ve hukukî yapılarına uygun olarak şekillenmekte ve ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Vergi sistemi içinde farklı vergi kanunları yer almakla birlikte aynı türden vergi yasaları da uygulama yönünden farklılıklar gösterebilmektedir. Aynı ülke vergi sistemlerinin de zaman içinde değişikliklere uğradığı, yeni vergi yasalarının sisteme dahil olduğu, yada bir kısım vergilerin kaldırıldığı görülmektedir.
Vergi sistemleri ile ülkenin ekonomik yapısı ve sosyal, kültürel, gelişmeleri arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Bu nedenle zaman içinde gelişen ve genişleyen ekonomik yapıya uygun olarak vergi sistemi içinde yer alan yasalarda da değişiklikler olması doğal bulunmaktadır. Ekonomik dengenin sağlanması bakımından vergilemenin bir araç olarak kullanılması nedeniyle de vergi sisteminde zamanla değişiklikler meydana gelmektedir.
Çağdaş ekonomilerde vergi ödeme gücünü kavrayabilmek ve devletin artan gelir ihtiyacını kavrayabilmek için birden çok vergi türünün uygulandığı görülmektedir. Böylelikle vergi sistemleri “çok vergili sistem” modeli üzerine kurulmuş bulunmaktadır.
Vergi sistemleri içinde yer alan vergi yasalarının türleri sistemin yapısını da ortaya koymaktadır. Vergiyi ödeyen ile vergi yükünü taşıyan kişinin aynı kişi olup olmamasına göre sistem içinde yer alan vergilerin dolaylı vergi ağırlığında veya dolaysız vergi ağırlığında olup olmadığı konusunda bir fikir sahibi olunabildiği gibi, vergilendirmede esas alınan kriterlerin objektif veya sübjektif kriterler olup olmamasına göre de, vergi sisteminin ağırlığını objektif vergilerin mi, yoksa subjektif vergilerin mi teşkil ettiği konusunda bilgi sahibi olunabilmektedir.
Bununla birlikte her vergi sisteminde vergilerin kaynağını teşkil eden üç temel ölçüt bulunmaktadır;
1. Gelir üzerinden alınan vergiler,
2. Harcama veya muamele üzerinden alınan vergiler
3. Servet üzerinden alınan vergiler.
Türk Vergi Sistemi içinde yer alan vergi yasaları da aynı kategorik yapı içinde şekillenmiş bulunmaktadır. Türk Vergi Sistemine bakıldığında, aşağıda belirtilen vergi yasalarının yürürlükte bulunduğu görülmektedir.
Bir ülkede belirli bir dönemde yürürlükte bulunan vergi, resim ve harç yasaları ile bu yasalarda yer alan vergilendirme usul ve esaslarına ilişkin hükümlerin bütünü, o ülkenin vergi sistemini oluşturur.
Her ülkenin vergi sistemi, o ülkenin iktisadi, siyasî, sosyal ve hukukî yapılarına uygun olarak şekillenmekte ve ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Vergi sistemi içinde farklı vergi kanunları yer almakla birlikte aynı türden vergi yasaları da uygulama yönünden farklılıklar gösterebilmektedir. Aynı ülke vergi sistemlerinin de zaman içinde değişikliklere uğradığı, yeni vergi yasalarının sisteme dahil olduğu, yada bir kısım vergilerin kaldırıldığı görülmektedir.
Vergi sistemleri ile ülkenin ekonomik yapısı ve sosyal, kültürel, gelişmeleri arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Bu nedenle zaman içinde gelişen ve genişleyen ekonomik yapıya uygun olarak vergi sistemi içinde yer alan yasalarda da değişiklikler olması doğal bulunmaktadır. Ekonomik dengenin sağlanması bakımından vergilemenin bir araç olarak kullanılması nedeniyle de vergi sisteminde zamanla değişiklikler meydana gelmektedir.
Çağdaş ekonomilerde vergi ödeme gücünü kavrayabilmek ve devletin artan gelir ihtiyacını kavrayabilmek için birden çok vergi türünün uygulandığı görülmektedir. Böylelikle vergi sistemleri “çok vergili sistem” modeli üzerine kurulmuş bulunmaktadır.
Vergi sistemleri içinde yer alan vergi yasalarının türleri sistemin yapısını da ortaya koymaktadır. Vergiyi ödeyen ile vergi yükünü taşıyan kişinin aynı kişi olup olmamasına göre sistem içinde yer alan vergilerin dolaylı vergi ağırlığında veya dolaysız vergi ağırlığında olup olmadığı konusunda bir fikir sahibi olunabildiği gibi, vergilendirmede esas alınan kriterlerin objektif veya sübjektif kriterler olup olmamasına göre de, vergi sisteminin ağırlığını objektif vergilerin mi, yoksa subjektif vergilerin mi teşkil ettiği konusunda bilgi sahibi olunabilmektedir.
Bununla birlikte her vergi sisteminde vergilerin kaynağını teşkil eden üç temel ölçüt bulunmaktadır;
1. Gelir üzerinden alınan vergiler,
2. Harcama veya muamele üzerinden alınan vergiler
3. Servet üzerinden alınan vergiler.
Türk Vergi Sistemi içinde yer alan vergi yasaları da aynı kategorik yapı içinde şekillenmiş bulunmaktadır. Türk Vergi Sistemine bakıldığında, aşağıda belirtilen vergi yasalarının yürürlükte bulunduğu görülmektedir.
