Vergi zıyaı suçu
Vergi kayıp ve kaçağı dolayısıyla zıyaa uğratılan vergi miktarı esas alınarak kesilen cezaya vergi zıyaı cezası denilmektedir. Vergi zıyaı cezası uygulanabilmesi için önce vergi zıyaı suçunun gerçekleşmesi, yani vergi kayıp ve kaçağının tespit edilmesi gerekir. Vergi zıyaı suçu VUK’nun 341’nci maddesinde belirtilen hallerle vergi kaybına sebebiyet verilmesini ifade etmektedir.
Madde hükmüne göre; “vergi zıyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi zıyaı hükmündedir.”
Görüldüğü üzere vergi zıyaı suçunun oluşabilmesi için gerekli şart, mükellef veya sorumlu tarafından vergi ile ilgili ödevlerin yerine getirilmemesi veya yerine getirilmekle birlikte bu ödevlerin yasal süresi içinde yerine getirilmemesidir. Meydana gelen vergi kayıplarının, mükelleflerin görevlerini yerine getirmemesinden kaynaklanmaması durumunda söz konusu vergi kayıplarından dolayı vergi cezası kesilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla mükellefin vergi ödevlerini yerine getirmemesi ile vergi kayıpları arasında bir neden-sonuç ilişkisinin var olması gerekmektedir. Vergi zıyaı ile ilgili aşağıda verilen örnekler vergi zıyaı kavramının daha net anlaşılmasına yol açacaktır;
- Kurumlar vergisi beyannamesinin müteakip yılın nisan ayı içinde verilmesi gerekirken hiç verilmemiş olması veya nisan ayı geçtikten sonra verilmesi halinde kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilmemesi veya zamanında tahakkuk ettirilmeyerek geç tahakkuk ettirilmesi durumu ortaya çıkacağından, bu durum vergi zıyaı suçunu oluşturmakta, dolayısıyla da vergi zıyaı cezası kesilmesini gerektirmektedir.
- Ticari faaliyetle uğraşan bir kişinin örneğin bir mühendise yaptırdığı proje işi dolayısıyla yapmış olduğu serbest meslek ödemesi ile ilgili olarak GVK 94’üncü maddeye göre, gelir vergisi kesintisi yapması gerekir iken bu zorunluluğa uyulmaması ve dolayısıyla kesilmesi gereken verginin vergi dairesine beyan edilerek tarh ve tahakkuk ettirilmemesi vergi zıyaını ifade etmektedir.
- İhracat faaliyeti ile uğraşan mükellefin ihraç etmiş olduğu mallarla ilgili yüklenilen katma değer vergisinin yanlış hesaplanmış veya yüklenilen katma değer vergisi bulunmadığı halde muhteviyatı itibariyle yanıltıcı veya sahte belgelerle yüklenilen katma değer vergisi yaratılmış ve bu suretle haksız yere katma değer vergisi iadesi alınmış olması durumunda, haksız yere alınan vergi iadesi dolayısıyla vergi zıyaı suçu ortaya çıkmış olmakta ve bu da vergi zıyaı cezası kesilmesini gerektirmektedir.
Kanun maddesinde, mükellef veya sorumluların şahsî, medenî veya ailevî veyahut ta sair suretlerle yanlış bilgi vermeleri nedeniyle verginin eksik tahakkukuna neden verilmesi veya bu nedenlerle haksız olarak verginin geri alınması da vergi zıyaı suçunu oluşturmaktadır.
Tek bir fiil ile birden fazla verginin zıyaa uğratılmış olması durumunda her vergi için ayrı ayrı vergi zıyaı cezası uygulanır. Örneğin mükellefin satış faturasını defter kayıtlarına işlememiş olması durumunda bir taraftan satış ile ilgili katma değer vergisinin, diğer taraftan ise gelir/kurumlar vergisinin zıyaa uğratılması söz konusu olacağından her iki vergi türü için ayrı ayrı vergi zıyaı cezası kesilecektir.
Vergi kayıp ve kaçağı dolayısıyla zıyaa uğratılan vergi miktarı esas alınarak kesilen cezaya vergi zıyaı cezası denilmektedir. Vergi zıyaı cezası uygulanabilmesi için önce vergi zıyaı suçunun gerçekleşmesi, yani vergi kayıp ve kaçağının tespit edilmesi gerekir. Vergi zıyaı suçu VUK’nun 341’nci maddesinde belirtilen hallerle vergi kaybına sebebiyet verilmesini ifade etmektedir.
Madde hükmüne göre; “vergi zıyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi zıyaı hükmündedir.”
Görüldüğü üzere vergi zıyaı suçunun oluşabilmesi için gerekli şart, mükellef veya sorumlu tarafından vergi ile ilgili ödevlerin yerine getirilmemesi veya yerine getirilmekle birlikte bu ödevlerin yasal süresi içinde yerine getirilmemesidir. Meydana gelen vergi kayıplarının, mükelleflerin görevlerini yerine getirmemesinden kaynaklanmaması durumunda söz konusu vergi kayıplarından dolayı vergi cezası kesilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla mükellefin vergi ödevlerini yerine getirmemesi ile vergi kayıpları arasında bir neden-sonuç ilişkisinin var olması gerekmektedir. Vergi zıyaı ile ilgili aşağıda verilen örnekler vergi zıyaı kavramının daha net anlaşılmasına yol açacaktır;
- Kurumlar vergisi beyannamesinin müteakip yılın nisan ayı içinde verilmesi gerekirken hiç verilmemiş olması veya nisan ayı geçtikten sonra verilmesi halinde kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilmemesi veya zamanında tahakkuk ettirilmeyerek geç tahakkuk ettirilmesi durumu ortaya çıkacağından, bu durum vergi zıyaı suçunu oluşturmakta, dolayısıyla da vergi zıyaı cezası kesilmesini gerektirmektedir.
- Ticari faaliyetle uğraşan bir kişinin örneğin bir mühendise yaptırdığı proje işi dolayısıyla yapmış olduğu serbest meslek ödemesi ile ilgili olarak GVK 94’üncü maddeye göre, gelir vergisi kesintisi yapması gerekir iken bu zorunluluğa uyulmaması ve dolayısıyla kesilmesi gereken verginin vergi dairesine beyan edilerek tarh ve tahakkuk ettirilmemesi vergi zıyaını ifade etmektedir.
- İhracat faaliyeti ile uğraşan mükellefin ihraç etmiş olduğu mallarla ilgili yüklenilen katma değer vergisinin yanlış hesaplanmış veya yüklenilen katma değer vergisi bulunmadığı halde muhteviyatı itibariyle yanıltıcı veya sahte belgelerle yüklenilen katma değer vergisi yaratılmış ve bu suretle haksız yere katma değer vergisi iadesi alınmış olması durumunda, haksız yere alınan vergi iadesi dolayısıyla vergi zıyaı suçu ortaya çıkmış olmakta ve bu da vergi zıyaı cezası kesilmesini gerektirmektedir.
Kanun maddesinde, mükellef veya sorumluların şahsî, medenî veya ailevî veyahut ta sair suretlerle yanlış bilgi vermeleri nedeniyle verginin eksik tahakkukuna neden verilmesi veya bu nedenlerle haksız olarak verginin geri alınması da vergi zıyaı suçunu oluşturmaktadır.
Tek bir fiil ile birden fazla verginin zıyaa uğratılmış olması durumunda her vergi için ayrı ayrı vergi zıyaı cezası uygulanır. Örneğin mükellefin satış faturasını defter kayıtlarına işlememiş olması durumunda bir taraftan satış ile ilgili katma değer vergisinin, diğer taraftan ise gelir/kurumlar vergisinin zıyaa uğratılması söz konusu olacağından her iki vergi türü için ayrı ayrı vergi zıyaı cezası kesilecektir.
