Verginin matrahı
Vergi borcunu hesaplamak amacıyla vergi konusunun indirgendiği teknik miktar veya ekonomik değer verginin matrahını oluşturmaktadır. Diğer bir ifadeyle matrah, vergi idaresi açısından vergi alacağını tespit için baz alınan miktar veya değeri ifade etmektedir. Vergi alacağının tam ve doğru olarak belirlenmesinde temeli oluşturması bakımından da önemli bir unsurdur.
Verginin matrahı vergi oranının uygulandığı, vergilendirmeye esas alınan miktarı ifade etmekte olduğundan muafiyet, indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan net değeri ifade etmektedir. Verginin matrahına oran uygulanmak suretiyle vergi miktarı tespit edilmektedir.
Verginin konusu ile vergi matrahı arasında da yakın bir ilişki bulunmaktadır. Matrah, verginin konusunu teşkil eden iktisadi unsurun vergilemeye baz olarak alınan bir cüzünü oluşturur. Örneğin gelir vergisinde verginin konusunu gelir teşkil etmekte, matrahını ise elde edilen gelirden muafiyet ve istisnalar düşüldükten sonra kalan ve üzerinden vergi hesaplanan kısım teşkil etmektedir.
Vergi kanunlarında vergi matrahı tanımlanmamış olmakla birlikte matrahın hesaplanması ile ilgili esaslar belirtilmiş ve matrahın tespitinde dikkate alınacak unsurlar hüküm altına alınmıştır. Bir kısım vergilerde matrah adet, litre, kilogram olarak tespit edilmiş olup, bu gibi matrahlara spesifik matrah denilmekte, bir kısım vergilerde ise gelir, değer, bedel gibi parasal değerler matrah olarak dikkate alınmaktadır. Bu tür matrahlar da advalorem matrah olarak ifade edilmektedir. Türk Vergi Sisteminde esas itibariyle parasal değerlerle ifade edilen advalorem vergiler yürürlükte bulunmakla birlikte, spesifik vergilerin de ağırlıkta olduğu görülmektedir. Özellikle bir kısım, akaryakıt ve türevleri ile içki, tütün ve tütün mamulleri üzerinden alınan özel tüketim vergilerinin matrahları litre, adet veya ağırlık olarak tespit edilmektedir.
Vergi borcunu hesaplamak amacıyla vergi konusunun indirgendiği teknik miktar veya ekonomik değer verginin matrahını oluşturmaktadır. Diğer bir ifadeyle matrah, vergi idaresi açısından vergi alacağını tespit için baz alınan miktar veya değeri ifade etmektedir. Vergi alacağının tam ve doğru olarak belirlenmesinde temeli oluşturması bakımından da önemli bir unsurdur.
Verginin matrahı vergi oranının uygulandığı, vergilendirmeye esas alınan miktarı ifade etmekte olduğundan muafiyet, indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan net değeri ifade etmektedir. Verginin matrahına oran uygulanmak suretiyle vergi miktarı tespit edilmektedir.
Verginin konusu ile vergi matrahı arasında da yakın bir ilişki bulunmaktadır. Matrah, verginin konusunu teşkil eden iktisadi unsurun vergilemeye baz olarak alınan bir cüzünü oluşturur. Örneğin gelir vergisinde verginin konusunu gelir teşkil etmekte, matrahını ise elde edilen gelirden muafiyet ve istisnalar düşüldükten sonra kalan ve üzerinden vergi hesaplanan kısım teşkil etmektedir.
Vergi kanunlarında vergi matrahı tanımlanmamış olmakla birlikte matrahın hesaplanması ile ilgili esaslar belirtilmiş ve matrahın tespitinde dikkate alınacak unsurlar hüküm altına alınmıştır. Bir kısım vergilerde matrah adet, litre, kilogram olarak tespit edilmiş olup, bu gibi matrahlara spesifik matrah denilmekte, bir kısım vergilerde ise gelir, değer, bedel gibi parasal değerler matrah olarak dikkate alınmaktadır. Bu tür matrahlar da advalorem matrah olarak ifade edilmektedir. Türk Vergi Sisteminde esas itibariyle parasal değerlerle ifade edilen advalorem vergiler yürürlükte bulunmakla birlikte, spesifik vergilerin de ağırlıkta olduğu görülmektedir. Özellikle bir kısım, akaryakıt ve türevleri ile içki, tütün ve tütün mamulleri üzerinden alınan özel tüketim vergilerinin matrahları litre, adet veya ağırlık olarak tespit edilmektedir.