Yerçekimi, ağırlık ve kütle nedir?
Yerin çekim kuvveti bütün cisimleri etkiler. Bir uçaktan atlayan paraşütçü yere doğru yönelir. Havada takla atarsanız yine yere düşersiniz. Kitabınızı havaya doğru atın yine yere düştüğünü göreceksiniz. Cisimlerin yere düşmesi yerin onlara bir kuvvet etki ettirdiğini gösterir. Bu kuvvete yerçekimi diyoruz. Yerçekimi bütün cisimlere etki eder. Yerçekimi kuvveti ağırlık ile ölçülür. Bir cismin ağırlığı yaylı terazi ile ölçülür. Ağırlık birimi Newton’dur. Kütle, ağırlıktan farklıdır. Kütle, bir cismin madde miktarını nicelik olarak gösterir. Bütün maddelerin kütlesi vardır. Bir cismin kütlesi değişmez. Bununla beraber, bir cismin ağırlığı değişebilir. Çekim kuvvetinde meydana gelebilecek bir değişme ağırlıkta bir değişmeye yol açar.
Örneğin, Ay yüzünde, yeryüzündeki ağırlığın 1/6 'sı kadar bir ağırlık söz konusudur. Niçin bu farklılık vardır? Ayın çekim kuvveti, yerin çekim kuvvetinin 1/6 'sı kadardır. Kütleniz yerde ve Ayda aynı kalacaktır. Yerde birbirini dengeleyen iki kütle ayda da bu dengeyi koruyacaktır. Yeryüzünde ağırlık, bulunulan konumla değişebilir. Yeryüzü tam bir küre değildir. Yeryüzü kutuplarda basık, ekvatorda ise şişiktir. Ekvatordan yerin merkezine olan uzaklık, kuzey kutbundan yerin merkezine olan uzaklıktan 20 km daha fazladır. Yerin merkezinden uzaklaşan bir cisme etki eden yerçekimi kuvveti azalır. Kuzey kutbunda 600 Newton gelen bir kişi, ekvatorda 597 Newton çeker. Kuzey kutbundan ekvatora doğru hareket eden bir cismin ağırlığı yüzde 0,5 yani binde beş oranında azalır. Ağırlık değişmesini yüzmek üzere denize daldığınızda çok iyi hissedebilirsiniz. Suyun kaldırma kuvveti sizi yukarı doğru kaldırırken, ağırlığınızdaki azalmayı hissetmeniz doğaldır.
Yerin çekim kuvveti bütün cisimleri etkiler. Bir uçaktan atlayan paraşütçü yere doğru yönelir. Havada takla atarsanız yine yere düşersiniz. Kitabınızı havaya doğru atın yine yere düştüğünü göreceksiniz. Cisimlerin yere düşmesi yerin onlara bir kuvvet etki ettirdiğini gösterir. Bu kuvvete yerçekimi diyoruz. Yerçekimi bütün cisimlere etki eder. Yerçekimi kuvveti ağırlık ile ölçülür. Bir cismin ağırlığı yaylı terazi ile ölçülür. Ağırlık birimi Newton’dur. Kütle, ağırlıktan farklıdır. Kütle, bir cismin madde miktarını nicelik olarak gösterir. Bütün maddelerin kütlesi vardır. Bir cismin kütlesi değişmez. Bununla beraber, bir cismin ağırlığı değişebilir. Çekim kuvvetinde meydana gelebilecek bir değişme ağırlıkta bir değişmeye yol açar.
Örneğin, Ay yüzünde, yeryüzündeki ağırlığın 1/6 'sı kadar bir ağırlık söz konusudur. Niçin bu farklılık vardır? Ayın çekim kuvveti, yerin çekim kuvvetinin 1/6 'sı kadardır. Kütleniz yerde ve Ayda aynı kalacaktır. Yerde birbirini dengeleyen iki kütle ayda da bu dengeyi koruyacaktır. Yeryüzünde ağırlık, bulunulan konumla değişebilir. Yeryüzü tam bir küre değildir. Yeryüzü kutuplarda basık, ekvatorda ise şişiktir. Ekvatordan yerin merkezine olan uzaklık, kuzey kutbundan yerin merkezine olan uzaklıktan 20 km daha fazladır. Yerin merkezinden uzaklaşan bir cisme etki eden yerçekimi kuvveti azalır. Kuzey kutbunda 600 Newton gelen bir kişi, ekvatorda 597 Newton çeker. Kuzey kutbundan ekvatora doğru hareket eden bir cismin ağırlığı yüzde 0,5 yani binde beş oranında azalır. Ağırlık değişmesini yüzmek üzere denize daldığınızda çok iyi hissedebilirsiniz. Suyun kaldırma kuvveti sizi yukarı doğru kaldırırken, ağırlığınızdaki azalmayı hissetmeniz doğaldır.
