Yön Bulma Yöntemleri

Dünya üzerinde bulunduğumuz yeri harita ve aletler kullanarak belirleyebiliriz. Bulunduğumuz noktadan diğer bir noktaya giderken, yürüdüğümüz yönü rota olarak adlandırırız. İki nokta arasında birçok engeller, tepeler, ormanlar, göller ve nehirler yer alabilir. Önemli olan bir yerden diğerine giderken, saydığımız bu engelleri aşarken rota dediğimiz yönümüzü kaybetmememizdir.

Yapılan araştırmalarda bir kişi bilmediği bir arazide hareket ediyorsa bir müddet sonra yön duygusunu kaybettiği görülmektedir. Yürüyüş sırasında, yaşamlarında sağ ayağını kullanan insanların kuvvetli olan bu ayakları ile sola göre daha uzun adım attıkları görülmektedir. Bu nedenle düz bir doğru üzerinde yürüdüklerini zanneden kişilerin rotalarından sola doğru saptıkları ve zaman içinde sola doğru çok geniş bir yay çizdikleri görülmektedir. Pusula ve şimdi öğreneceğimiz yöntemlerle yer yüzeyinde ancak yön saptaması yapılabilir. Yani ancak istenen rotada yürümek mümkün olabilir. Yeryüzü üzerinde nerede olduğumuz sorusunun cevabı farklı aletler gerektirir. Bu aletlerden elde ettiğimiz sonuç ile enlem ve boylamımızı derece, dakika ve saniye cinsinden öğrenebiliriz. Bu bilgi ancak bir haritaya aktarıldıktan sonra o anki haritadaki yerimizi bilebiliriz.

PRATİK YÖN TAHMİNLERİ​

Güneşle Yön Tayini​

Güneşle yön tayininin en basit şekli şudur: Ayarı doğru bir saatle işe başlanır. Önce saatimizin akrebinin güneşe doğru tutarız. 12 sayısı ile akrebin oluşturduğu açının açı ortası bize güneyi bildirir. Bu kural kuzey yarımküre için geçerlidir.

Güneş ile yön bulmanın başka bir çok yöntemi vardır. Bunlardan en basit olanı güneşin doğudan doğup batıdan battığıdır. Yine yere dik olarak çakılan bir sopanın saat 12:00'deki gölgesi, dünyamızın kuzey yarımküresinde sopanın tam dibine düşmez, biraz kayar. İşte sopanın dibinden biraz dışarıya olan bu gölgenin bulunduğu yön bize kuzeyi verir Güney yarımkürede ise bunun tam tersi olur. Saat 12:00'de ekvator da dikilen bir sopanın gölgesi olmaz.

Parlak güneşli bir günde bir sopa ve gölgesi yardımı ile yön tayini yapılabilir. Sopanın gölgesi işaretlenir. Bir süre sonra yer değiştiren gölge ucu tekrar işaretlenir. Bu iki işareti birleştiren çizgiye dik doğru S - N eksenidir. Birinci işareti sola ve ikinci işareti sağınıza aldığınızda yüzünüz kuzeye bakmaktadır.

Yıldızlarla Yön Bulma​

Bilindiği gibi gökyüzünde birçok irili ufaklı yıldız vardır. Kutup yıldızı dediğimiz ya da kuzey yıldızı dediğimiz yıldız coğrafi sabit yıldızlardır. Yani hareket etmezler, ama dünyamız döndüğü için bunlar hareket ediyor gibi görünür. Bu özelliklerden de yararlanılarak yön bulunabilir; önce yere biri kısa biri uzun öyle iki sopa çakılır ki, bu iki sopanın uçları seviyesinden bir sabit yıldız görünmelidir.

Bundan sonra beklenir ve bir süre sonra da sabit yıldızın yavaş yavaş sopaların ucundan baktığımız yönde çıkmakta olduğu görünür. Yıldız eğer sola doğru kayarsa, baktığımız yön kuzeydir. Yıldız sağa doğru kayarsa güney, yukarı doğru kayarsa doğu, aşağıya doğru kayarsa batı olur. Bu yönteme sabit yıldız kaymalar ile yön bulma denir. Büyük Ayı yıldız gurubu 7 yıldızdan oluşur. Görünümü eğik duran kahve cezvesine benzer. Sapın karşısında yer alan kenarın uzunluğunu 5 le çarptığımızda ve kenar yönünde kutup yıldızını buluruz. Kutup yıldızını doğru bulduğumuzdan emin olmak için yan yatmış ve beş yıldızdan oluşan bir W harfine benzeyen Cassiopeia yıldız gurubunu kullanırız. Büyük W nun ortasındaki yıldız, kutup yıldızı doğrultusundadır.

KAYBOLMAMAK​

Kaybolmak, izcilerin sözlüğünde olmayan bir kelimedir. İzcilerin sözlüğünde buna karşı gelen olsa olsa “Kısa süren bir şaşkınlık” kelimesi olabilir. İzci, arazide yürüyüş kurallarını iyi bildiği için kaybolamaz. İşte kaybolmamak için, ya da kaybolma ihtimali olanlara anlatılması için sizlere aşağıdaki bilgileri veriyoruz. Kaybolduğunuzu anladıysanız, sıra ile aşağıdakileri yapmaya çalışın.

• Paniğe kapılmayın, Durun, oturun, düşünün,
• Bulunduğunuz yere, geldiğiniz yönü anlayabileceğiniz bir işaret koyun
• Gece için bir barınak hazırlayın,
• Duyulup, görüleceğinizi anladığınız zaman işaret veriniz • Kaybolmadan önce hareket ettiğiniz noktayı, ya da kaybolduğunuzu anladığınız noktayı devamlı hatırınızda tutmaya çalışınız.
• Kaybolduğunuz noktadan itibaren, belli aralarla, dal, taş gibi malzemelerle yere oklar çizin. Okların ucu gittiğiniz yönü göstersin
• Hep aynı doğrultuda yürüyün, bunu başarabilmek için tabiatta düz yürüme kuralını mutlaka uygulayın, bu kuralı uygulamazsanız, mutlaka daire çizip aynı noktaya dönersiniz.
• Durduğunuz zaman yönünüzü kaybetmemek için yere, gideceğiniz yönü gösteren işaretler koyun
• Mesafe tahminleri yanıltıcıdır, tahmininizi 3 ile çarpın, Mesafeye küçümseyerek bakın
• Karlı bir arazide ilerliyorsanız, sis ya da tipi bastırmışsa uygun bir barınak bularak geçmesini bekleyin
• Böyle havalarda arazi engebeleri, uçurumlar, büyük birer tuzaktır ve siz bunu göremezsiniz. Düz yürüme kurallarını bilmek demek, kaybolmamak, bilmediği bir araziden kolayca çıkabilmek demektir. Yaradılışı gereği, insan görmeden yürümesi halinde mutlaka daire çizer. Orman, sis ve tipide yürümek de görmeden yürümek demektir. Geçen yıllarda, 4x8 km'lik bir alanda 5 genç 11 gün kaybolmuşlardı. Eğer bilmiyorsanız, hemen arazide düz yürüme kuralını öğreniniz.

veya alternatif olarak ilerden sağa dönerek istediğimiz yere ulaşabiliriz der Cem Yılmaz

Yön Bulma Yöntemleri​

Ülkemizde kullanılan pek çok geleneksel yön bulma yöntemi bulunuyor. Bunlardan bazıları ise, güneşe göre yön bulma, Pusula, çubuk yöntemi ile yön bulma, karınca yuvaları, kutup yıldızı ve yosun yöntemidir.

Ana Yönler​

• Kuzey
• Güney
• Doğu
• Batı

Ara Yönler​

• Kuzey Doğu
• Kuzey Batı
• Güney Doğu
• Güne Batı

Maddeler Halinde Doğal Yön Bulmaya Yarayan Yöntemler

Bu konuda en çok uygulanan ve bilinen yöntemler ise şunlardır;

Güneşe Göre Yön Bulma: Neredeyse herkes tarafından çok bilinen bir yöntemdir. İlkokuldan itibaren çocuklara öğretilen yön bulma eğitiminin temelini oluşturur. Havanın açık olduğu günlerde rahatlıkla uygulanabilen ve akla ilk gelen bir yöntemdir. Doğu batı kavramına göre yön bulma yöntemleri ayarlanır. Arazi nerede olursa olsun güneşin doğduğu yere doğudur. Sağ kol güneşe çevrildiği zaman; sağ kol doğuyu, sol kol ise batıyı, arka taraf güneyi ve ön taraf da kuzeyi gösterir. Bunun dezavantajı ise, havanın bulutlu ve güneşsiz olduğu günlerde uygulanması konusunda kimi zaman sıkıntı yaşanabilir.

Kol Saati: Kol saatinin akrebini Güneş'i gösterecek şekilde tutarsak akrep ile 12 arasındaki açının tam ortası güneyi gösterir.

Pusula: Konum ne olursa olsun sağlıklı bir şekilde çalışan pusulalar yönü her zaman doğru gösterir. Her zaman kuzey yönüne göre açı vererek kişilerin konumlarının kolay bir şekilde tespit etmesi sağlanır. Kullanımı ise, çok basittir.

Çubuk Yöntemi ile Yön Bulma: Çok bilinmeyen bu yöntemin mantığı aslında pusula ile büyük bir benzerlik gösterir. Çubuk yöntemi, en eski yön bulma yöntemleri arasında yer alır. Zemine dikilen bir çubuğa göre gölge uzunlukları ve yönü tahmin edilerek kullanılır. Güneşin en tepede olduğu zamanda ise gölgenin en kısa olduğu uzunluk kuzeyi gösterir.

Karınca Yuvaları: Doğada yaşanılan yön karmaşalarını çözmek için karınca yuvaları farklı bir yön tekniği sunar. Karıncalar, yuvaları her zaman güney yönüne göre yapar. Bu yöntem en geleneksel yön bulma yöntemleri arasında yer alsa da yanılma eğilimi fazla olduğundan çok fazla kullanılmıyor.

Yosun Yöntemi: Doğada rahatlıkla kullanılabilecek olan bir yöntemdir. Ülkemizde çok fazla bilinmeyen bu yöntem ağaç ve ya taşların üzerinde meydana gelen yosunların yönüne göre kullanılan bir yön bulma tekniğidir. Her zaman yosunun olduğu yön ise, kuzey yönünü gösterir.

Minareler: Cami minarelerinin kapısı güneyi gösterir.

Kutup Yıldızı: Diğer yöntemler daha çok gündüz vakti kullanılırken kutup yıldızı ise, gece yararlanılabilecek olan bir tekniktir. Bu yönteme göre de gökyüzünde yer alan kutup yıldızı her zaman kuzey yönünü göstermeye yardımcı olur.

Tüm bu yön bulma tekniklerinin yanı sıra günümüzde çıkan teknolojik aletler ve pusulalar da yön bulmayı önemli ölçüde kolaylaştırıyor. Yön bulmada sorun yaşadığınız zaman bu yöntemlerden yararlanarak yönünüzü de kolaylıkla bulabilirsiniz.