Ailede Temel Kavramlar
Yaşamımızda en çok yer alan kavramlardan birisi ailedir. Buna karşın üzerinde anlaşılmış tek bir aile tanımı yoktur. Aşağıda en sık kullanılan tanımlardan seçilmiş örnekler verilmiştir.
– Toplumu oluşturan en küçük birimdir.
– Birbirine kan ve evlilik bağı ile bağlanmış iki veya daha fazla sayıda üyeden oluşan gruptur.
– Birbirleri ile biyolojik, psikolojik, sosyal ilişkileri ve duygusal etkileşimleri olan bir gruptur.
– Kan bağlılığı, evlilik ve diğer yasal yollardan, aralarında akrabalık ilişkisi bulunan ve çoğunlukla aynı evde yaşayan bireylerden oluşan; bireylerin cinsel, psikolojik, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının karşılandığı, topluma uyum ve katılımlarının sağlandığı ve düzenlendiği temel bir birimdir.
Evlilik, iki yetişkin arasında toplumsal olarak tanınan ve onaylanan bir cinsel birleşme ve birlikteliktir. Gelişmiş toplumlarda evlilik denince tek eşlilik akla gelir. Çünkü bu toplumlarda bir bireyin birden fazla eşinin olması yasayla yasaklanmıştır. Ancak dünyanın her yerinde evlilik tek eşlilik anlamına gelmez. 1949 yılında birkaç yüz toplumda yapılan bir araştırmada, toplumların % 80’inde çok eşliliğin var olduğu saptanmıştır. Çok eşlilik iki şekilde olur. Erkeğin birden fazla karısının olması durumu ki bu daha yaygındır. İkincisi olan, kadının birden fazla kocasının olması durumuna ise günümüzde daha az rastlanmaktadır.
Pek çok sosyolog sanki evrensel tek bir aile yaşamı varmış gibi belirli bir aileden söz edilmesinin olanaksız olduğu görüşünde birleşir. Bu nedenle de aile biçimlerindeki çeşitliliği vurgulamak için ailelerden söz etmek daha doğrudur.
Akrabalık ise, bireyler arasında kan veya evlenme yolu ile bir bağlılığın olması durumudur. Bireyler evlilik yolu ile birbirlerine akraba olurlar. Evlenen tarafların aileleri ve akrabaları arasında da bir akrabalık bağı kurulur.
Anne, baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile her toplumda vardır. Çekirdek aileye akrabalık veya kan bağı ile bağlı olan diğer bireylerin katılımıyla da geniş aile oluşur. Büyükanne, büyükbaba, amca, hala, dayı, teyze ile bunların eşleri ve çocuklarının bir arada yaşadığı aileler geniş ailelerdir.
Yaşamımızda en çok yer alan kavramlardan birisi ailedir. Buna karşın üzerinde anlaşılmış tek bir aile tanımı yoktur. Aşağıda en sık kullanılan tanımlardan seçilmiş örnekler verilmiştir.
– Toplumu oluşturan en küçük birimdir.
– Birbirine kan ve evlilik bağı ile bağlanmış iki veya daha fazla sayıda üyeden oluşan gruptur.
– Birbirleri ile biyolojik, psikolojik, sosyal ilişkileri ve duygusal etkileşimleri olan bir gruptur.
– Kan bağlılığı, evlilik ve diğer yasal yollardan, aralarında akrabalık ilişkisi bulunan ve çoğunlukla aynı evde yaşayan bireylerden oluşan; bireylerin cinsel, psikolojik, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının karşılandığı, topluma uyum ve katılımlarının sağlandığı ve düzenlendiği temel bir birimdir.
Evlilik, iki yetişkin arasında toplumsal olarak tanınan ve onaylanan bir cinsel birleşme ve birlikteliktir. Gelişmiş toplumlarda evlilik denince tek eşlilik akla gelir. Çünkü bu toplumlarda bir bireyin birden fazla eşinin olması yasayla yasaklanmıştır. Ancak dünyanın her yerinde evlilik tek eşlilik anlamına gelmez. 1949 yılında birkaç yüz toplumda yapılan bir araştırmada, toplumların % 80’inde çok eşliliğin var olduğu saptanmıştır. Çok eşlilik iki şekilde olur. Erkeğin birden fazla karısının olması durumu ki bu daha yaygındır. İkincisi olan, kadının birden fazla kocasının olması durumuna ise günümüzde daha az rastlanmaktadır.
Pek çok sosyolog sanki evrensel tek bir aile yaşamı varmış gibi belirli bir aileden söz edilmesinin olanaksız olduğu görüşünde birleşir. Bu nedenle de aile biçimlerindeki çeşitliliği vurgulamak için ailelerden söz etmek daha doğrudur.
Akrabalık ise, bireyler arasında kan veya evlenme yolu ile bir bağlılığın olması durumudur. Bireyler evlilik yolu ile birbirlerine akraba olurlar. Evlenen tarafların aileleri ve akrabaları arasında da bir akrabalık bağı kurulur.
Anne, baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile her toplumda vardır. Çekirdek aileye akrabalık veya kan bağı ile bağlı olan diğer bireylerin katılımıyla da geniş aile oluşur. Büyükanne, büyükbaba, amca, hala, dayı, teyze ile bunların eşleri ve çocuklarının bir arada yaşadığı aileler geniş ailelerdir.
