Antik Çağ coğrafyacısı Strabon, ‘Geographika’nın XII. kitabında uzun uzun anlatır Amasya’yı. Çünkü Amasya kendi memleketidir. Orada doğmuştur Strabon. “Doğduğum kent, içinden İris Nehri’nin aktığı derin bir vadi üzerindedir "“diyerek başlar anlatmaya.
Osmanlı'nın da, tam 12 şehzadesi burada doğar. İmparatorluğun 33 padişahından altısı burada doğan şehzadelerden seçilir..
7500 yaşında bir kent Amasya. Yapılan kazılarla kentin tarihi M.Ö. 5500’e kadar gidiyor. Hitit’ler, Frig’ler, Kimmer- İskit’ler, Med’ler- Pers’ler, Roma, Bizans, Danişmentliler, Selçuk’lular geçmiş Amasya'dan. 1386 yılında Osmanlı hakimiyetine girmiş. Bir ara (M.Ö. 291) Pers-Pontus Krallığının merkezi olmuş.
Yeşilırmak'ın vadisinde, Harşena Dağı eteklerine kurulmuş. Sayısız bilim adamı ve sanatkar yetiştirmiş. Kurtuluş savaşının başlangıç temelleri de Amasya'da atılmış.
İlçeleri : Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova.
Misket elmasının memleketi Amasya. Şimdilerde kiraz ve şeftalisiyle öne çıkıyor. Ama bamyası ve Merzifon lahanasıyla, Osmanlı tarihine damgasını vurmuş ve bu günkü futbol kulüplerinin temeli Amasya'nın iki sebzesiyle atılmış.
Antik Çağdan bu yana yerleşim var
Her devirde önemli bir kent. 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan Milli Mücadelenin ilk adımı 12 Haziran 1919'da Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam ediyor. Erzurum ve Sivas Kongrelerinin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919'da yayınlanan Amasya Tamimi ile "Milletin İstiklalini yine milletin azim ve kararının kurtaracağı" burada ilan edilmiştir.
Şehrin siluetinde, antik çağdan kral mezarları, eteklerinde Osmanlı dokusu bulunuyor. Ortada, etrafına bolluk ve bereket saçan, aktığı her yere hayat götüren Yeşilırmak. Kenarında muhteşem yalı evleri, konaklar.
Tarihi Mekanlar :
Amaasya (Harşema) Kalesi: Erken Tuç çağında (M.Ö.3200) ina edilmiş.
Kral Kaya Mezarları : Helenistik dönemde, Harşema Dağı'nın güney eteklerine, kalker kayaların oyulmasıyla yapılmışlar. En görkemlisi "Aynalı Mağara" adıyla geçer.
Kızlar Sarayı : Kalenin bir kısmı olup, Osmanlı şehzadeleri tarafından harem olarak kullanılmıştır.
Ferhat Su Kanalı : Kentin su ihtiyacı için yapılmıştır. geç hellenistik - Erken Roma dönemine aittir. Arazi eğimine uygun yapılmıştır. kayalar oyulmuş, yer yer duvarlar örülmüş, terazi sistemine uygun yapılmıştır. Ünlü Ferhat ile Şirin destanının konusu bu kanaldır. Gökmedrese : 1267 Yılında, Aamasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafından yapılmış bir Selçuklu eseridir. Kümbetin üzerindeki turkuaz çinilerden dolayı bu isimle anılır.
Darrüşşifa (Bimarhane) : İlhanlı Hükümdarı Sultan Mehmet Olcayto ve eşi İlduz Hatun adına, 1308'de yapılmıştır. Selçuklu medreseleri tipinde yapılmıştır. Ortasında açık bir avlu, kenarlarda tonoz örtülü mekanlar bulunur. Tıp medresesi olarak kullanılmıştır. Taç kapıdaki taş işçiliği muhteşemdir.
Sultan II.Bayezit Külliyesi : II.Bayezit adına, Şehzade Ahmet tarafından yaptırılmıştır. 1486 Yılında, şehzade Amasya Valisiydi. Mimarı ; Şemsettin Ahmet'tir. Camisi, ters T planlı, iki minarelidir.15.yy. kündakari sanatı caminin ahşap pencere kenarlarında güzelliğin doruğuna çıkmıştır. Muvakkithanenin önünde yapılan ama şimdilerde müze bahçesinde sergilenen Osmanlı güneş saati şekil olarak türünde tek örnektir.
Torumtay Kümbeti : Amasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafndan taş işçiliği açısından anıtsal eserler arasında yer alacak kadar güzel inşa ettirilmiştir.(İnşa tarihi :1278)
Taşhan :
Mutasarrıf Rahtuvan Mehmet paşa tarafından 1758'de yaptırılmış.Mimarı, Mehmet Kalfadır. Dikdörtgen planl, iki katlı, 34 odalıdır. Kesme taş ve tuğla ile örülmüştür.
Hükümet Konağı : Eski ahşap konak 1946 yılında yanınca, yerine yapılıp, 1949 yılında hizmete açılmıştır. Bodrum üstüne iki katlı inşa edilmiştir. 64 odaldır.
Belediye Konağı : 1922 yılı yapımıdır. osmanlı mimarisi ile Cumhuriyet mimarisi arasında bir geçiş yapısıdır.
Gar Binası : Birinci Ulusal Mimarlık Akımı dönemi özelliklerini taşır. Ortada, iki katlı anıtsal bir giriş kütlesi bulunur.
Gümüşlü Camisi, Bayezit Paşa Camisi, Yörgüç Paşa Camisi, Sofular Camisi, Şirvanlı Azeriler Camisi, Fethiye Camisi, Haliliye Medresesi, Abide Hatun Camii, Hilafet Gazi Kümbeti, Büyük Ağa (Kapı Ağa) Medresesi,Ezine Han, Bedestan, Eski Hamam, Hatuniye Mahallesi ve Yalı Evleri, Saraydüzü Kışla Binası, Zengin Arkeoloji Müzesi görülmesi gereken diğer mekanlar olarak sıralanabilirler.. Roma döneminde inşa edilen Alçak Köprü, 1076'da yapılan Çağlayan (İltekin) köprüsü, Künç Köprü, hamamlar, çeşmeler, Atabay Kurtoğlu Konağı, çocuk kütüphanesi olarak hizmet veren Kazanasmazlar Konağı yine yöreye ait zengin eserlerdir.
Şehzadeler Şehri Amasya'dan Padişahlığa gidenler :
Bir çok şehzade burada doğmuş ve yine burada valilik yapmışlardı. Osmanlı İmparatorluğu içinn önemli bir kentti Amasya. İşte, Amasya valiliği yapıp, imparatorluğun başına geçenler; Yıldırım Bayezit :1389 Yılında, şehzadeliği sırasında şehri fethedip Osmanlı topraklarına kattı ve burada valilik yaptı ve aynı yıl padişh oldu.
Çelebi (I.) Mehmet : Yıldırım Bayezit'in oğlu. O da babası gibi önce burada valilik yaptı. Sonra Osmanlı padişahı oldu.
II.Murat : 1404 yılında Amasya Sarayı'nda doğdu.11 Yaşındayken şehrin valisi, 1421 yılında da Osmanlı İmparatorluğunun padişahı oldu.
Fatih Sultan (II.Mehmet) Mehmet :1438 Yılında bir yıl kadar Amasya Valiliği yaptı. Daha sonra padişah oldu, İstanbul'u fethedip, bir çağı kapatıp yeni bir çağ açtı.
Sultan II.Bayezit : Amasya valiliği 27 yıl sürdü. Göreve atandığında yedi yaşındaydı. yaşındayken vali oldu.
III.Murat : II.Selim'in oğludur. Aamsya valiliği yaklaşık bir yıl kadar sürmüştür. Amasya'da valilik yapmış on şehzadedir.
Konaklama :
Farklı konaklama seçenekleri bulunuyor. Nehrin kenarındaki yalılar, şık, butik konaklama merkezlerine dönüştürülmüşler.
Ayadınlı Otel, Büyük Amasya Oteli, Emin Efendi Konakları, Grand Pasha Otel, Melis Hotel, Şükrü Bey Konağı, The Apple Palace.
Yöre Mutfağı
Amasya'da da diğer eski kentlerde oluğu gibi, eski kültürlerin tatları var yemeklerde. Ayrıca, şehre özgü yüksek kültür düzeyi ve zengin ekolojik ayrıcalık da yöre mutfağının çeşitlendirilmesinde önemli birer öge olmuş.
Çatal çorba, sakala çarpan, toyga çorbası, cilbir, helle çorbası, kesme ibik çorbası, yarma çorbası, Bakla dolması, etli bamya, keşkek, ciğer sarması, göbek dolması, madımak, mıhlama, mumbar, işkembe, pastırmalı pancar, patlıcan pehli, pastırma pağallemesi, pirpirim, sirkeli ciğer ve sulu köfte.
Tatlıları da şöyle sıralayabiliriz; Dene hasudası, kuymak, yuka tatlısı, ayva gailesi, elma tatlısı, fırın sütlaç, gelin parmağı, gömlek kadayıfı, kalbur tatlısı, höşmerim, peluza (hasuda), şeker böreği, unutma beni, vişneli ekmek ve zerdali gailesi. Amasya çöreği, yağlı/katmer, kabak kavuklu pilav, bişi, cırıtka/ cızlak /akıtma, döndürme, ekmek aşı (papara), eli böğründe, haşhaşlı cevizli çörek, hengel, kıymasız mantı, kaypak, mayalı, patlıcanlı pilav, sini suböreği, tepsi böreği, yakasal böreği ve yanuç, yöresel yemekler olarak sayılabilir.
Ulaşım
Amasya; komşu illerden Samsun, Çorum ve Tokat'a Devlet Karayolu ile bağlıdır. Aynı zamanda Avrupa -İran Uluslararası (E-5) Karayolu üzerindedir. İle en yakın deniz ve havayolu limanları 130 km. uzaklıkta olan Samsun İlinde bulunmaktadır.
Karayolu : Otogarın şehir merkezine uzaklığı 1,5 kilometredir. Ulaşım şehir içi minibüs ve firma servisleri ile yapılmaktadır.
Otogar Tel : (+90-358) 218 80 12
Demiryolu : Amasya, Sivas-Samsun demiryolu üzerinde Sivas'a 261 km. Samsun'a ise 134 km. uzaklıktadır. İl hudutları içerisinde iki gar (Amasya-Hacıbayram) ve 6 istasyon (Kızılca, Kayabaşı, Eryatağı, Bovazköy, Suluova, Hacıbayram) bulunmaktadır.
İstasyon Tel : (+90-358) 218 12 39
Yapmadan Dönme
Kral Kaya Mezarlarını ziyaret etmeden,
II. Bayezid Külliyesi ve Bimarhaneyi gezmeden,
Borabay gölünü görmeden,
Amasya Misket elması yemeden, ama kiraz zamanı ise kesinlikle kirazını tatmadan, elma marmeladı almadan,
Amasya'ya özel teneke semaverden satın almadan,
Amasya Müzesindeki mumyaları ve Hitit tanrı heykelini (Teşup) görmeden.,
Yeşilırmak kenarındaki yalı evlerini, küçük dar sokaklarını gezmeden,
Amasya'nın zengin mutfağının yanı sıra Beyzade Köftesi ve Şehzade Döneri olarak adlandırılan köfte ve dönerden tatmadan, Amasya'dan dönmeyin.
Osmanlı'nın da, tam 12 şehzadesi burada doğar. İmparatorluğun 33 padişahından altısı burada doğan şehzadelerden seçilir..
7500 yaşında bir kent Amasya. Yapılan kazılarla kentin tarihi M.Ö. 5500’e kadar gidiyor. Hitit’ler, Frig’ler, Kimmer- İskit’ler, Med’ler- Pers’ler, Roma, Bizans, Danişmentliler, Selçuk’lular geçmiş Amasya'dan. 1386 yılında Osmanlı hakimiyetine girmiş. Bir ara (M.Ö. 291) Pers-Pontus Krallığının merkezi olmuş.
Yeşilırmak'ın vadisinde, Harşena Dağı eteklerine kurulmuş. Sayısız bilim adamı ve sanatkar yetiştirmiş. Kurtuluş savaşının başlangıç temelleri de Amasya'da atılmış.
İlçeleri : Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova.
Bir Meyve Cenneti
Misket elmasının memleketi Amasya. Şimdilerde kiraz ve şeftalisiyle öne çıkıyor. Ama bamyası ve Merzifon lahanasıyla, Osmanlı tarihine damgasını vurmuş ve bu günkü futbol kulüplerinin temeli Amasya'nın iki sebzesiyle atılmış.
Antik Çağdan bu yana yerleşim var
Her devirde önemli bir kent. 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan Milli Mücadelenin ilk adımı 12 Haziran 1919'da Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam ediyor. Erzurum ve Sivas Kongrelerinin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919'da yayınlanan Amasya Tamimi ile "Milletin İstiklalini yine milletin azim ve kararının kurtaracağı" burada ilan edilmiştir.
Şehrin siluetinde, antik çağdan kral mezarları, eteklerinde Osmanlı dokusu bulunuyor. Ortada, etrafına bolluk ve bereket saçan, aktığı her yere hayat götüren Yeşilırmak. Kenarında muhteşem yalı evleri, konaklar.
Tarihi Mekanlar :
Amaasya (Harşema) Kalesi: Erken Tuç çağında (M.Ö.3200) ina edilmiş.
Kral Kaya Mezarları : Helenistik dönemde, Harşema Dağı'nın güney eteklerine, kalker kayaların oyulmasıyla yapılmışlar. En görkemlisi "Aynalı Mağara" adıyla geçer.
Kızlar Sarayı : Kalenin bir kısmı olup, Osmanlı şehzadeleri tarafından harem olarak kullanılmıştır.
Ferhat Su Kanalı : Kentin su ihtiyacı için yapılmıştır. geç hellenistik - Erken Roma dönemine aittir. Arazi eğimine uygun yapılmıştır. kayalar oyulmuş, yer yer duvarlar örülmüş, terazi sistemine uygun yapılmıştır. Ünlü Ferhat ile Şirin destanının konusu bu kanaldır. Gökmedrese : 1267 Yılında, Aamasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafından yapılmış bir Selçuklu eseridir. Kümbetin üzerindeki turkuaz çinilerden dolayı bu isimle anılır.
Darrüşşifa (Bimarhane) : İlhanlı Hükümdarı Sultan Mehmet Olcayto ve eşi İlduz Hatun adına, 1308'de yapılmıştır. Selçuklu medreseleri tipinde yapılmıştır. Ortasında açık bir avlu, kenarlarda tonoz örtülü mekanlar bulunur. Tıp medresesi olarak kullanılmıştır. Taç kapıdaki taş işçiliği muhteşemdir.
Sultan II.Bayezit Külliyesi : II.Bayezit adına, Şehzade Ahmet tarafından yaptırılmıştır. 1486 Yılında, şehzade Amasya Valisiydi. Mimarı ; Şemsettin Ahmet'tir. Camisi, ters T planlı, iki minarelidir.15.yy. kündakari sanatı caminin ahşap pencere kenarlarında güzelliğin doruğuna çıkmıştır. Muvakkithanenin önünde yapılan ama şimdilerde müze bahçesinde sergilenen Osmanlı güneş saati şekil olarak türünde tek örnektir.
Torumtay Kümbeti : Amasya Valisi Seyfettin Torumtay tarafndan taş işçiliği açısından anıtsal eserler arasında yer alacak kadar güzel inşa ettirilmiştir.(İnşa tarihi :1278)
Taşhan :
Mutasarrıf Rahtuvan Mehmet paşa tarafından 1758'de yaptırılmış.Mimarı, Mehmet Kalfadır. Dikdörtgen planl, iki katlı, 34 odalıdır. Kesme taş ve tuğla ile örülmüştür.
Hükümet Konağı : Eski ahşap konak 1946 yılında yanınca, yerine yapılıp, 1949 yılında hizmete açılmıştır. Bodrum üstüne iki katlı inşa edilmiştir. 64 odaldır.
Belediye Konağı : 1922 yılı yapımıdır. osmanlı mimarisi ile Cumhuriyet mimarisi arasında bir geçiş yapısıdır.
Gar Binası : Birinci Ulusal Mimarlık Akımı dönemi özelliklerini taşır. Ortada, iki katlı anıtsal bir giriş kütlesi bulunur.
Gümüşlü Camisi, Bayezit Paşa Camisi, Yörgüç Paşa Camisi, Sofular Camisi, Şirvanlı Azeriler Camisi, Fethiye Camisi, Haliliye Medresesi, Abide Hatun Camii, Hilafet Gazi Kümbeti, Büyük Ağa (Kapı Ağa) Medresesi,Ezine Han, Bedestan, Eski Hamam, Hatuniye Mahallesi ve Yalı Evleri, Saraydüzü Kışla Binası, Zengin Arkeoloji Müzesi görülmesi gereken diğer mekanlar olarak sıralanabilirler.. Roma döneminde inşa edilen Alçak Köprü, 1076'da yapılan Çağlayan (İltekin) köprüsü, Künç Köprü, hamamlar, çeşmeler, Atabay Kurtoğlu Konağı, çocuk kütüphanesi olarak hizmet veren Kazanasmazlar Konağı yine yöreye ait zengin eserlerdir.
Şehzadeler Şehri Amasya'dan Padişahlığa gidenler :
Bir çok şehzade burada doğmuş ve yine burada valilik yapmışlardı. Osmanlı İmparatorluğu içinn önemli bir kentti Amasya. İşte, Amasya valiliği yapıp, imparatorluğun başına geçenler; Yıldırım Bayezit :1389 Yılında, şehzadeliği sırasında şehri fethedip Osmanlı topraklarına kattı ve burada valilik yaptı ve aynı yıl padişh oldu.
Çelebi (I.) Mehmet : Yıldırım Bayezit'in oğlu. O da babası gibi önce burada valilik yaptı. Sonra Osmanlı padişahı oldu.
II.Murat : 1404 yılında Amasya Sarayı'nda doğdu.11 Yaşındayken şehrin valisi, 1421 yılında da Osmanlı İmparatorluğunun padişahı oldu.
Fatih Sultan (II.Mehmet) Mehmet :1438 Yılında bir yıl kadar Amasya Valiliği yaptı. Daha sonra padişah oldu, İstanbul'u fethedip, bir çağı kapatıp yeni bir çağ açtı.
Sultan II.Bayezit : Amasya valiliği 27 yıl sürdü. Göreve atandığında yedi yaşındaydı. yaşındayken vali oldu.
III.Murat : II.Selim'in oğludur. Aamsya valiliği yaklaşık bir yıl kadar sürmüştür. Amasya'da valilik yapmış on şehzadedir.
Konaklama :
Farklı konaklama seçenekleri bulunuyor. Nehrin kenarındaki yalılar, şık, butik konaklama merkezlerine dönüştürülmüşler.
Ayadınlı Otel, Büyük Amasya Oteli, Emin Efendi Konakları, Grand Pasha Otel, Melis Hotel, Şükrü Bey Konağı, The Apple Palace.
Yöre Mutfağı
Amasya'da da diğer eski kentlerde oluğu gibi, eski kültürlerin tatları var yemeklerde. Ayrıca, şehre özgü yüksek kültür düzeyi ve zengin ekolojik ayrıcalık da yöre mutfağının çeşitlendirilmesinde önemli birer öge olmuş.
Çatal çorba, sakala çarpan, toyga çorbası, cilbir, helle çorbası, kesme ibik çorbası, yarma çorbası, Bakla dolması, etli bamya, keşkek, ciğer sarması, göbek dolması, madımak, mıhlama, mumbar, işkembe, pastırmalı pancar, patlıcan pehli, pastırma pağallemesi, pirpirim, sirkeli ciğer ve sulu köfte.
Tatlıları da şöyle sıralayabiliriz; Dene hasudası, kuymak, yuka tatlısı, ayva gailesi, elma tatlısı, fırın sütlaç, gelin parmağı, gömlek kadayıfı, kalbur tatlısı, höşmerim, peluza (hasuda), şeker böreği, unutma beni, vişneli ekmek ve zerdali gailesi. Amasya çöreği, yağlı/katmer, kabak kavuklu pilav, bişi, cırıtka/ cızlak /akıtma, döndürme, ekmek aşı (papara), eli böğründe, haşhaşlı cevizli çörek, hengel, kıymasız mantı, kaypak, mayalı, patlıcanlı pilav, sini suböreği, tepsi böreği, yakasal böreği ve yanuç, yöresel yemekler olarak sayılabilir.
Ulaşım
Amasya; komşu illerden Samsun, Çorum ve Tokat'a Devlet Karayolu ile bağlıdır. Aynı zamanda Avrupa -İran Uluslararası (E-5) Karayolu üzerindedir. İle en yakın deniz ve havayolu limanları 130 km. uzaklıkta olan Samsun İlinde bulunmaktadır.
Karayolu : Otogarın şehir merkezine uzaklığı 1,5 kilometredir. Ulaşım şehir içi minibüs ve firma servisleri ile yapılmaktadır.
Otogar Tel : (+90-358) 218 80 12
Demiryolu : Amasya, Sivas-Samsun demiryolu üzerinde Sivas'a 261 km. Samsun'a ise 134 km. uzaklıktadır. İl hudutları içerisinde iki gar (Amasya-Hacıbayram) ve 6 istasyon (Kızılca, Kayabaşı, Eryatağı, Bovazköy, Suluova, Hacıbayram) bulunmaktadır.
İstasyon Tel : (+90-358) 218 12 39
Yapmadan Dönme
Kral Kaya Mezarlarını ziyaret etmeden,
II. Bayezid Külliyesi ve Bimarhaneyi gezmeden,
Borabay gölünü görmeden,
Amasya Misket elması yemeden, ama kiraz zamanı ise kesinlikle kirazını tatmadan, elma marmeladı almadan,
Amasya'ya özel teneke semaverden satın almadan,
Amasya Müzesindeki mumyaları ve Hitit tanrı heykelini (Teşup) görmeden.,
Yeşilırmak kenarındaki yalı evlerini, küçük dar sokaklarını gezmeden,
Amasya'nın zengin mutfağının yanı sıra Beyzade Köftesi ve Şehzade Döneri olarak adlandırılan köfte ve dönerden tatmadan, Amasya'dan dönmeyin.
