Avrupa Kömür Ve Çelik Topluluğu
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ya da AKÇT, Soğuk Savaş döneminde Batı Avrupa ülkelerini birleştirmesi amacıyla kurulmuş, altı üyeli uluslararası bir örgüttü. Bu örgüt Avrupa demokrasisinin temellerinin atılmasında ve günümüz Avrupa Birliği'nin gelişmesinde rol oynamıştır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu uluslarüstü prensiplere göre oluşturulmuş ilk örgüttür. Topluluğun ilkeleri 1949 mayısında Avrupa Konseyi'nin kuruluşunda, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından duyrulmuştur.
Oluşumu
Avrupa Kömür ve Çelik Birliği'nin oluşturulması önerisi ilk olarak Fransız dışişleri bakanı Robert Schuman tarafından başta Fransa ve Batı Almanya olmak üzere üyeleri arasında kömür ve çelik endüstrilerinin yönetimini bir araya getirmesi, dönemin en önemli sanayi hammaddeleri olan kömür ve çelikten doğabilecek herhangi bir uyuşmazlığın önlenmesi ve buna bağlı olarak iki ülke arasındaki olası bir savaşın engellenmesi amacıyla yapıldı. Böylece Avrupa'daki ilk uluslarüstü topluluk 1951 Paris Antlaşması'yla yalnızca Fransa ve Almanya'nın katılımlarıyla değil, İtalya ve üç Benelüks ülkesi Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından da oluşturulmuş oldu. Topluluk, hükûmetleri temsil eden milletvekilleri ve bağımsız yargıçlar tarafından denetlenen yüksek temsilcilerce yönetildi.
1957 yılında topluluğa katılan iki benzer kurumdan sonra, 1969'da topluluğun tüm kurumları tek çatı altında birleştirilmiş ve Avrupa Ekonomik Topluluğu adını almıştır. Bu topluluk da daha sonra Avrupa Birliği'nin bir parçası hâline gelmiş ancak 2002 yılına dek kendi kimliğini korumuştur. Paris Antlaşması'nın miadını doldurması üzerine anlaşmanın yenilenmesine gerek görülmemiş ve topluluğun tüm hakları Avrupa Topluluğuna devredilmiştir. Var olduğu süre boyunca Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu tek pazar yaratmada başarılı olmuşsa da kömür ve çelik sanayisinin gerilemesine engel olamamıştır. Ancak bunun yerine ileride kurulacak olan bir Avrupa Birliği'ne gerçek anlamda zemin hazırlamıştır.
Topluluğun geçmişi
Fransa dışişleri bakanı ve başbakanı olduğu dönemlerde Robert Schuman, Fransa politikasının Ruhr ve Saar gibi bazı Alman topraklarının denetim altında tutulmasını ya da işgal edilmesini öngören gaulist doğrultudan uzaklaşmasında en etkili kişilerdendir. Aşırı milliyetçi, gaulist ve komünist çevrelerden gelen çok büyük tepkilere karşın Almanya'yla entegrasyon için sunduğu birtakım ilkeler Fransız Meclisi'nde onaylandı. Schuman'ın ilkeleri genel olarak ahlakî konulardaydı ve iki ülke arasında demokratik eşitliği öngörüyordu. Schuman'ın ilkeleri 9 Mayıs 1950 tarihinde (daha sonra Avrupa Günü olarak kutlanmaya başlandı) kayıtlara Schuman Bildirgesi olarak geçti. Böylece Fransa uluslarüstü bir toplulukta egemenlik haklarını paylaşmayı ve genişletmeyi kabul eden ilk ülke oldu. Schuman ve çalışma arkadaşları tarafından hazırlanan metin ortak bir kömür ve çelik fonu oluşturmak ve bir tek pazar yaratmak fikrini ortaya atıyordu.
Schuman, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu Alman-Frasız kömür ve çelik üretiminin bir organizasyon çerçevesi içinde yüksek bir güç altında birleştirilmesi olarak tanımlamış ve başka Avrupa ülkelerine de açık olduğunu belirtmiştir. Bu tür bir ortaklığın, Fransa ve Almanya arasındaki sorunlara bir çözüm getireceği ve ülkelerin ekonomilerinin büyümesine katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Aralarında tarihten gelen anlaşmazlıklar olan bu iki ülke arasındaki sorular böyle bir antlaşmanın imzalanması önlenmiş olacaktı. Savaş zamanında bir ülkeyi yönetebilmek için dönemin en önemli iki kaynağı olan kömür ve çeliğin iki ülke arasında bir komisyona bırakılmasıyla olası bir savaş nedeni de ortadan kaldırılmış oldu. Schuman Fransız Parlamentosu'nun kabul ettiği bu ilkelerin dünyada ilk demokratik ve uluslarüstü kurum olacağını belirtti.
Antlaşmalar
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kuran yüz madde uzunluğundaki Paris Antlaşması 18 Nisan 1951 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalandı. Böylece uluslarüstü ilkelere göre oluşturulmuş ilk uluslararası topluluk kurulmuş oldu. Bu topluluk, bir kömür ve çelik ortak pazarı yaratmayı, işsizlik oranını düşürmeyi, katılımcı ülkelerin ekonomilerini iyileştirmeyi ve pazarı geliştirmek için kuruldu. Ayrıca, istikrarı koruyup, işsizliği düşürerek büyük miktarlarda üretim ve dağıtımın da aşamalı olarak örgütlenmesi amaçlandı. Kömür ortak pazarı 10 Şubat 1953 yılında açıldı.
Paris Antlaşması'ndan altı yıl sonra, topluluğun altı üyesi arasında Roma Antlaşmaları imzalandı ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) oluşturuldu. Bu yeni topluluklar da bazı değişiklik ve düzenlemeler dışında Avrupa Kömür ve Çelik Topluğu'nun ilkeleri üzerine kuruldu. İmzalandıktan sonra elli süreli geçerli olması öngörülen Paris Antlaşması'nın aksine Roma Antlaşmaları'na bir geçerlilik süresi koyulmadı. Bu antlaşmadan sonra gümrük birliği ve atom enerjisi üzerine çalışmalar başlatıldı.
Birleşme Antlaşması ve sonu
Ayrı yasal kurumlar olmalarına karşın Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulukları başlangıçta ortak bir meclis ve Avrupa Adalet Divanı'nı paylaşmıştır. Ancak bu sürede konseyleri ve yöneticileri birbirinden ayrı olmuştur. Birleşme Antlaşması bu üç kurumu Avrupa Ekonomik Topluluğu çatısı altında birleştirmiştir. Avrupa Ekonomik Topluluğu da daha sonra bugünkü Avrupa Birliği'nin üç sütunundan biri olmuştur.
2002 yılında geçerliliğinin kalkması beklenen Paris Antlaşması'yla, 90'lı yıllarda bu konuda ne yapılacağı tartışmaları başladı. Sonuç olarak antlaşmanın süresinin uzatılmamasına karar verildi. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun görev alanları, Roma Antlaşması'na aktarıldı. 23 Temmuz 2002'de antlaşma resmen yürürlükten kalktı. O gün, Brüksel'deki Avrupa Komisyonu'nun kapısındaki Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu bayrağı da gönderden indirildi.
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ya da AKÇT, Soğuk Savaş döneminde Batı Avrupa ülkelerini birleştirmesi amacıyla kurulmuş, altı üyeli uluslararası bir örgüttü. Bu örgüt Avrupa demokrasisinin temellerinin atılmasında ve günümüz Avrupa Birliği'nin gelişmesinde rol oynamıştır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu uluslarüstü prensiplere göre oluşturulmuş ilk örgüttür. Topluluğun ilkeleri 1949 mayısında Avrupa Konseyi'nin kuruluşunda, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından duyrulmuştur.
Oluşumu
Avrupa Kömür ve Çelik Birliği'nin oluşturulması önerisi ilk olarak Fransız dışişleri bakanı Robert Schuman tarafından başta Fransa ve Batı Almanya olmak üzere üyeleri arasında kömür ve çelik endüstrilerinin yönetimini bir araya getirmesi, dönemin en önemli sanayi hammaddeleri olan kömür ve çelikten doğabilecek herhangi bir uyuşmazlığın önlenmesi ve buna bağlı olarak iki ülke arasındaki olası bir savaşın engellenmesi amacıyla yapıldı. Böylece Avrupa'daki ilk uluslarüstü topluluk 1951 Paris Antlaşması'yla yalnızca Fransa ve Almanya'nın katılımlarıyla değil, İtalya ve üç Benelüks ülkesi Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından da oluşturulmuş oldu. Topluluk, hükûmetleri temsil eden milletvekilleri ve bağımsız yargıçlar tarafından denetlenen yüksek temsilcilerce yönetildi.
1957 yılında topluluğa katılan iki benzer kurumdan sonra, 1969'da topluluğun tüm kurumları tek çatı altında birleştirilmiş ve Avrupa Ekonomik Topluluğu adını almıştır. Bu topluluk da daha sonra Avrupa Birliği'nin bir parçası hâline gelmiş ancak 2002 yılına dek kendi kimliğini korumuştur. Paris Antlaşması'nın miadını doldurması üzerine anlaşmanın yenilenmesine gerek görülmemiş ve topluluğun tüm hakları Avrupa Topluluğuna devredilmiştir. Var olduğu süre boyunca Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu tek pazar yaratmada başarılı olmuşsa da kömür ve çelik sanayisinin gerilemesine engel olamamıştır. Ancak bunun yerine ileride kurulacak olan bir Avrupa Birliği'ne gerçek anlamda zemin hazırlamıştır.
Topluluğun geçmişi
Fransa dışişleri bakanı ve başbakanı olduğu dönemlerde Robert Schuman, Fransa politikasının Ruhr ve Saar gibi bazı Alman topraklarının denetim altında tutulmasını ya da işgal edilmesini öngören gaulist doğrultudan uzaklaşmasında en etkili kişilerdendir. Aşırı milliyetçi, gaulist ve komünist çevrelerden gelen çok büyük tepkilere karşın Almanya'yla entegrasyon için sunduğu birtakım ilkeler Fransız Meclisi'nde onaylandı. Schuman'ın ilkeleri genel olarak ahlakî konulardaydı ve iki ülke arasında demokratik eşitliği öngörüyordu. Schuman'ın ilkeleri 9 Mayıs 1950 tarihinde (daha sonra Avrupa Günü olarak kutlanmaya başlandı) kayıtlara Schuman Bildirgesi olarak geçti. Böylece Fransa uluslarüstü bir toplulukta egemenlik haklarını paylaşmayı ve genişletmeyi kabul eden ilk ülke oldu. Schuman ve çalışma arkadaşları tarafından hazırlanan metin ortak bir kömür ve çelik fonu oluşturmak ve bir tek pazar yaratmak fikrini ortaya atıyordu.
Schuman, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu Alman-Frasız kömür ve çelik üretiminin bir organizasyon çerçevesi içinde yüksek bir güç altında birleştirilmesi olarak tanımlamış ve başka Avrupa ülkelerine de açık olduğunu belirtmiştir. Bu tür bir ortaklığın, Fransa ve Almanya arasındaki sorunlara bir çözüm getireceği ve ülkelerin ekonomilerinin büyümesine katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Aralarında tarihten gelen anlaşmazlıklar olan bu iki ülke arasındaki sorular böyle bir antlaşmanın imzalanması önlenmiş olacaktı. Savaş zamanında bir ülkeyi yönetebilmek için dönemin en önemli iki kaynağı olan kömür ve çeliğin iki ülke arasında bir komisyona bırakılmasıyla olası bir savaş nedeni de ortadan kaldırılmış oldu. Schuman Fransız Parlamentosu'nun kabul ettiği bu ilkelerin dünyada ilk demokratik ve uluslarüstü kurum olacağını belirtti.
Antlaşmalar
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kuran yüz madde uzunluğundaki Paris Antlaşması 18 Nisan 1951 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalandı. Böylece uluslarüstü ilkelere göre oluşturulmuş ilk uluslararası topluluk kurulmuş oldu. Bu topluluk, bir kömür ve çelik ortak pazarı yaratmayı, işsizlik oranını düşürmeyi, katılımcı ülkelerin ekonomilerini iyileştirmeyi ve pazarı geliştirmek için kuruldu. Ayrıca, istikrarı koruyup, işsizliği düşürerek büyük miktarlarda üretim ve dağıtımın da aşamalı olarak örgütlenmesi amaçlandı. Kömür ortak pazarı 10 Şubat 1953 yılında açıldı.
Paris Antlaşması'ndan altı yıl sonra, topluluğun altı üyesi arasında Roma Antlaşmaları imzalandı ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) oluşturuldu. Bu yeni topluluklar da bazı değişiklik ve düzenlemeler dışında Avrupa Kömür ve Çelik Topluğu'nun ilkeleri üzerine kuruldu. İmzalandıktan sonra elli süreli geçerli olması öngörülen Paris Antlaşması'nın aksine Roma Antlaşmaları'na bir geçerlilik süresi koyulmadı. Bu antlaşmadan sonra gümrük birliği ve atom enerjisi üzerine çalışmalar başlatıldı.
Birleşme Antlaşması ve sonu
Ayrı yasal kurumlar olmalarına karşın Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulukları başlangıçta ortak bir meclis ve Avrupa Adalet Divanı'nı paylaşmıştır. Ancak bu sürede konseyleri ve yöneticileri birbirinden ayrı olmuştur. Birleşme Antlaşması bu üç kurumu Avrupa Ekonomik Topluluğu çatısı altında birleştirmiştir. Avrupa Ekonomik Topluluğu da daha sonra bugünkü Avrupa Birliği'nin üç sütunundan biri olmuştur.
2002 yılında geçerliliğinin kalkması beklenen Paris Antlaşması'yla, 90'lı yıllarda bu konuda ne yapılacağı tartışmaları başladı. Sonuç olarak antlaşmanın süresinin uzatılmamasına karar verildi. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun görev alanları, Roma Antlaşması'na aktarıldı. 23 Temmuz 2002'de antlaşma resmen yürürlükten kalktı. O gün, Brüksel'deki Avrupa Komisyonu'nun kapısındaki Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu bayrağı da gönderden indirildi.
