Düşünme :
İnsanda anımsama ve hayal kurma yeteneği olduğu gibi bir de, hayvanlardan farklı olarak, düşünme yeteneği vardır. Düşünme, eşyayı ve olayları birbiriyle karşılaştırmak, bunların birbirine uyan ve uymayan yönlerini bulmak ve aralarındaki benzerliklere veya farklara göre onları sınıflandırmak demektir. Duyu organlarımız aracılığıyla aldığımız sayısız algıları, karmakarışık bir durumdan kurtarıp onlardan benzer niteliklere sahip olanları birer, bağ ile bağlıyarak demetler haline koymak, düşünme sayesinde mümkün olur.
İnsan eski çağlardan beri ilkel yaşamından vaz geçmiş, düşünme sayesinde ateşi bulmuş, giysi, konut, ulaştırma ve savaş araçları yapmış daha sonra, buhar gücünü, elektriği keşfetmiş, bunlardan kendisi için en büyük yararlar sağlamıştır, İnsanın tüm bu ilerlemeleri, onun düşünme yeteneğinden doğmuştur.
Hayal ile düşünme arasında daima bir bağlantı vardır. Örneğin : Bir nehrin üstüne bir köprü kurulacağı zaman, önce hayal edilir. İmgelem, o köprüyü bir kıyıdan diğer kıyıya uzatarak yapılmasına olanak olup olmadığını kestirebilmesi için düşünmenin yardımına gereksinim duyar.
Düşünmede Ayırım ve Genelleme :
Düşünme olayı, zihnin en karmaşık işlemlerinden biridir. Kuramsal olarak düşünülecek olursa, bunun için ilk önce kavramları toplamak gerekir. Bu da ayrım ve genelleme sayesinde olur. Daha önce, algıların zihinde bırakmış olduğu izlere tasarım demiştik. Tasarımlar ise, somut ve soyut olmak üzere ikiye ayrılır. Örneğin : Elimize bir elma alıp, bunun rengi, biçimi, kokusu, tadı ve sıcaklığı hakkında bir algı oluşturduktan ve bu elmayı gözümüzün önünden kaldırdıktan sonra, aynı elmayı rengiyle, biçimiyle, (kokusu ve tadı ile tasarlayabiliriz. Bu tasarım bir tek elmaya ait olduğundan tekil bir tasarımdır. Yine bu elmayı, kendisine özgü olan tüm nitelikleriyle tasarladığımızda, bu tasarım aynı zamanda somut bir tasarımdır. İkinci, üçüncü kez başka birer elma aldığımızda, bunların her biri hakkında, somut birer tasarım elde etmiş oluruz. Bundan sonra zihin bu tasarımlan işlemeğe başlar. Önce her bir elmaya ait olan nitelikler analiz edilir. Bu sayede renk, biçim, koku, tat gibi nitelikler birbirinden ayrılır. Bu ayırma İşlemi ilk ayrım işlemidir.
Bumdan sonra ikinci bir işlem başlar ki, o da karşılaştırma işlemidir. Çeşitli elmaların renkleri, biçimleri, kokuları, birbiriyle karşılaştırılır. Bu karşılaştırma sonucunda bazı .niteliklerin tüm elmalarda bulunduğu, bazı niteliklerin de her elmada bulunmadığı anlaşılır. Bütün elmalarda bulunan niteliklere, ortak nitelikler denir. Bazı elmalarda bulunmayan niteliklere ise, ortak olmayan nitelikler veya özel nitelikler denir.
Bundan sonra asıl ayrım ve genelleme işlemi başlar. Yani ortak olmayan nitelikler ayrılır ve atılır. Ortak olan nitelikler ise birleştirilir. Bu suretle daha genel bir elma tasarımı elde edilir. İşte ortak olmayan nitelikleri ayırtıp atmağa ayrım ve ortak olan nitelikleri birleştirmeğe de genelleme denir.
İnsanda anımsama ve hayal kurma yeteneği olduğu gibi bir de, hayvanlardan farklı olarak, düşünme yeteneği vardır. Düşünme, eşyayı ve olayları birbiriyle karşılaştırmak, bunların birbirine uyan ve uymayan yönlerini bulmak ve aralarındaki benzerliklere veya farklara göre onları sınıflandırmak demektir. Duyu organlarımız aracılığıyla aldığımız sayısız algıları, karmakarışık bir durumdan kurtarıp onlardan benzer niteliklere sahip olanları birer, bağ ile bağlıyarak demetler haline koymak, düşünme sayesinde mümkün olur.
İnsan eski çağlardan beri ilkel yaşamından vaz geçmiş, düşünme sayesinde ateşi bulmuş, giysi, konut, ulaştırma ve savaş araçları yapmış daha sonra, buhar gücünü, elektriği keşfetmiş, bunlardan kendisi için en büyük yararlar sağlamıştır, İnsanın tüm bu ilerlemeleri, onun düşünme yeteneğinden doğmuştur.
Hayal ile düşünme arasında daima bir bağlantı vardır. Örneğin : Bir nehrin üstüne bir köprü kurulacağı zaman, önce hayal edilir. İmgelem, o köprüyü bir kıyıdan diğer kıyıya uzatarak yapılmasına olanak olup olmadığını kestirebilmesi için düşünmenin yardımına gereksinim duyar.
Düşünmede Ayırım ve Genelleme :
Düşünme olayı, zihnin en karmaşık işlemlerinden biridir. Kuramsal olarak düşünülecek olursa, bunun için ilk önce kavramları toplamak gerekir. Bu da ayrım ve genelleme sayesinde olur. Daha önce, algıların zihinde bırakmış olduğu izlere tasarım demiştik. Tasarımlar ise, somut ve soyut olmak üzere ikiye ayrılır. Örneğin : Elimize bir elma alıp, bunun rengi, biçimi, kokusu, tadı ve sıcaklığı hakkında bir algı oluşturduktan ve bu elmayı gözümüzün önünden kaldırdıktan sonra, aynı elmayı rengiyle, biçimiyle, (kokusu ve tadı ile tasarlayabiliriz. Bu tasarım bir tek elmaya ait olduğundan tekil bir tasarımdır. Yine bu elmayı, kendisine özgü olan tüm nitelikleriyle tasarladığımızda, bu tasarım aynı zamanda somut bir tasarımdır. İkinci, üçüncü kez başka birer elma aldığımızda, bunların her biri hakkında, somut birer tasarım elde etmiş oluruz. Bundan sonra zihin bu tasarımlan işlemeğe başlar. Önce her bir elmaya ait olan nitelikler analiz edilir. Bu sayede renk, biçim, koku, tat gibi nitelikler birbirinden ayrılır. Bu ayırma İşlemi ilk ayrım işlemidir.
Bumdan sonra ikinci bir işlem başlar ki, o da karşılaştırma işlemidir. Çeşitli elmaların renkleri, biçimleri, kokuları, birbiriyle karşılaştırılır. Bu karşılaştırma sonucunda bazı .niteliklerin tüm elmalarda bulunduğu, bazı niteliklerin de her elmada bulunmadığı anlaşılır. Bütün elmalarda bulunan niteliklere, ortak nitelikler denir. Bazı elmalarda bulunmayan niteliklere ise, ortak olmayan nitelikler veya özel nitelikler denir.
Bundan sonra asıl ayrım ve genelleme işlemi başlar. Yani ortak olmayan nitelikler ayrılır ve atılır. Ortak olan nitelikler ise birleştirilir. Bu suretle daha genel bir elma tasarımı elde edilir. İşte ortak olmayan nitelikleri ayırtıp atmağa ayrım ve ortak olan nitelikleri birleştirmeğe de genelleme denir.
