Laboratuarlarda kütle genellikle eşit kollu terazi ile ölçülür. Eşit kollu terazi*lerde terazi kolu denilen düzgün bir çubuk ortasından bir desteğe oturtul*muştur. Terazi kolu üzerinde binici denilen iki tane metal parçası vardır. Biniciler desteğin iki yanında yer alır. Bunlar terazi kolu üzerinde serbestçe hareket edebilirler. Terazi kolunun uçlarında iki kefe, ortalarında ise gösterge bulunur. Eşit kollu terazi ile kütle ölçümü yapılmadan önce terazinin dengede olup olmadığına bakılmalıdır. Terazinin dengede olması için kefeler boşken gösterge bölmenin sıfırında durmalı ya da her iki tarafa eşit salınımlar yapmalıdır.
İlaç kutularının üzerinde 20 mg, 100 mg, 500 mg gibi bir tabletin miktarını gösteren yazılar okumuşsunuzdur. Bu miktarlar hassas ölçüm gerektiren küçük miktarlardır. Laboratuarlardaki tartım takımlarında bu kütlelere karşılık gelen standart kütleler bulunur. Bu kütlelerin bulunmadığı durumlarda eşit kollu terazinin kolu bölmelendirilerek hassas tartımlar yapılır. Bunun için dengede olan terazinin sağ kolundaki binicinin bulunduğu yere sıfır yazılır. Sol kefeye 1 birim kütle konur. Sağ koldaki binici hareket ettirilerek denge tekrar sağlanır. Bu durumda binicinin bulunduğu yere 10 yazılır. 0 ile 10 arası cetvelle 10 eşit parçaya bölünerek işaretlenir. Her bölme 1 grama karşılık gelir.
X.AO = Y.BO+M.n
AO = N = BO = Bölme sayısı
m:binicinin kütlesi
n: binicinin yeri X = Y+
x: ölçen kütle, y: ölçülen kütle
NOT: Terazinin hassasiyeti denir. Yani terazi bundan daha küçük değerleri ölçemez.
Soru:
2 gramlık binici sağ kolda 6. bölmede iken x cismi 13 gr’la dengeleniyor. Kol uzunluğu 10. bölme ise x kaç gr ?
x= 13+m.n = 13+2.6 x =13+1,2 =14,2 gr
Soru:
AO = 10 bölme = N m = 2 gr n = 6
Y = x+m.n13 =x+2.6 13 – 1,2 = x
x = 11,8 gr
Soru:
Kütleleri 45 ve 60 kğ olan Ali ile Mehmet şekildeki gibi tahterevallide dengelenmek istiyorlar.
a) Ali’nin yanına kaç kg daha kolmalıdır?
15 + 45 = 60 kg
b) Ali’nin önüne B’ye kaç kg konmalıdır?
Sağ = Sol 60.2 = 45.2 + x.1
120 = 90 + x x = 30 kg
Gerçek kütle =
MGerçek =
Soru:
Kolların uzunluğu eşit olmayan bir terazinin sağ kefesinde tartılan bir cisim 1,8 gr geliyor.Sol kefede tartılırsa 5 gr geliyor.Cismin gerçek kütlesi kaç gramdır?
Sol a b Sağ Sol a b Sağ
1,8 gr x x 5 g
1,8xa = x.b 1,8a=x.xa x2= 5.1,8
5
x.a = 5.b b =x.a x = x =
5
x = 3 gr
İlaç kutularının üzerinde 20 mg, 100 mg, 500 mg gibi bir tabletin miktarını gösteren yazılar okumuşsunuzdur. Bu miktarlar hassas ölçüm gerektiren küçük miktarlardır. Laboratuarlardaki tartım takımlarında bu kütlelere karşılık gelen standart kütleler bulunur. Bu kütlelerin bulunmadığı durumlarda eşit kollu terazinin kolu bölmelendirilerek hassas tartımlar yapılır. Bunun için dengede olan terazinin sağ kolundaki binicinin bulunduğu yere sıfır yazılır. Sol kefeye 1 birim kütle konur. Sağ koldaki binici hareket ettirilerek denge tekrar sağlanır. Bu durumda binicinin bulunduğu yere 10 yazılır. 0 ile 10 arası cetvelle 10 eşit parçaya bölünerek işaretlenir. Her bölme 1 grama karşılık gelir.
Moment prensibi:
Kuvvet x kuvvet kolu = Yük x yük koluX.AO = Y.BO+M.n
AO = N = BO = Bölme sayısı
m:binicinin kütlesi
n: binicinin yeri X = Y+
x: ölçen kütle, y: ölçülen kütle
NOT: Terazinin hassasiyeti denir. Yani terazi bundan daha küçük değerleri ölçemez.
Soru:
2 gramlık binici sağ kolda 6. bölmede iken x cismi 13 gr’la dengeleniyor. Kol uzunluğu 10. bölme ise x kaç gr ?
x= 13+m.n = 13+2.6 x =13+1,2 =14,2 gr
Soru:
AO = 10 bölme = N m = 2 gr n = 6
Y = x+m.n13 =x+2.6 13 – 1,2 = x
x = 11,8 gr
Soru:
Kütleleri 45 ve 60 kğ olan Ali ile Mehmet şekildeki gibi tahterevallide dengelenmek istiyorlar.
a) Ali’nin yanına kaç kg daha kolmalıdır?
15 + 45 = 60 kg
b) Ali’nin önüne B’ye kaç kg konmalıdır?
Sağ = Sol 60.2 = 45.2 + x.1
120 = 90 + x x = 30 kg
Hatalı Terazi:
Terazinin sağ kolu sol koluna eşit değilse bu tip terazilere hatalı terazi denir. Kütlenin gerçek değerini bulmak için kütle, sağ ve sol kolda ayrı ayrı ölçülerek bulunur.Gerçek kütle =
MGerçek =
Soru:
Kolların uzunluğu eşit olmayan bir terazinin sağ kefesinde tartılan bir cisim 1,8 gr geliyor.Sol kefede tartılırsa 5 gr geliyor.Cismin gerçek kütlesi kaç gramdır?
Sol a b Sağ Sol a b Sağ
1,8 gr x x 5 g
1,8xa = x.b 1,8a=x.xa x2= 5.1,8
5
x.a = 5.b b =x.a x = x =
5
x = 3 gr
