FOBİK BOZUKLUKLAR
Fobik bozukluklar (phobic disorders) ya da fobik nevrozların (phobic neurosis) temel özelliği, kaygı bozukluklarında serbest olan kaygının bir duruma, kişiye, olaya, olguya bağlanmasıdır.
Hastada kaygının bağlandığı durum, kişi, nesne, olay, olgu dışında korkuyla ilgili, ilişkili belirti ve yakınma bulunmaz. Korku ancak söz konusu koşulların bulunduğu çevreye, ortama yaklaştıkça artar. Bu çevre ve ortamda yaşandıkça en şiddetli düzeye ulaşır. Uzaklaştıkça azalıp kaybolur. Hasta huzura kavuşup rahatlar. Fobik bozukluklarda korku bir anlamda hastayı tehdit | eden, tehlikeli olan çevreden, ortamdan korunmayı sağlamaya yöneliktir. Hasta bu çevrede, ortamda bulunmakta, yaşamakta direndikçe panik atağı nöbetlerine kadar varan belirtiler ve yakınmalar birbiri ardı sıra ortaya çıkar.
Fobik bozukluk anlamsızlığı, gereksizliği, mantıksızlığı, yersizliği hasta tarafından kabul edilen, ancak denetlenemeyen bir korku durumudur. Kaynağı durumluk kaygı düzeyidir. Kaygının akıl, mantık dışında bir kişiye, nesneye, olaya bağlanması, yüklenmesidir. Korku nesnesi karşısında ortaya çıkan belirtilerin dışında başka bir bozukluk genellikle bulunmaz. Daha önce panik nöbetinde sayılmış olan klinik belirtiler hastada fobik nesne ya da fobik durum karşısında aynı şekilde ortaya çıkar. Korku yaratan durumdan ya da nesneden uzaklaştıkça, bütün belirtiler yatışır ve hasta bir daha öyle bir duruma girmemeye çalışır; korku nesnesinden ya da durumundan kaçınır.
Sıklık ve Yaygınlık: Fobik bozuklukların yaygınlığını saptamak güçtür. Yaşamı çok kısıtlamayan hafif durumlarda çoğu kez hekime başvurulmaz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmış olan büyük bir epidemiyolojik araştırmalarda altı aylık bir süre içinde nüfusun % 5-12’sinde fobik bozukluk saptanmıştır. Fobiler kadınlarda erkeklere göre en az iki-üç kat fazladır. Türkiye Ruh Sağlığı Profili araştırmasında yetişkinler arasında panikbozukluğu % 0.4, agorafobi % 0.6, sosyal fobi % 1.8, özgül fobi % 2.7 oranında bulunmuştur. Agorafobi, sosyal fobi ve özgül fobilerin toplam oram ABD bulgularından çok farklı değildir.
Özcan Köknel, Kaygıdan Korkuya
Fobik bozukluklar (phobic disorders) ya da fobik nevrozların (phobic neurosis) temel özelliği, kaygı bozukluklarında serbest olan kaygının bir duruma, kişiye, olaya, olguya bağlanmasıdır.
Hastada kaygının bağlandığı durum, kişi, nesne, olay, olgu dışında korkuyla ilgili, ilişkili belirti ve yakınma bulunmaz. Korku ancak söz konusu koşulların bulunduğu çevreye, ortama yaklaştıkça artar. Bu çevre ve ortamda yaşandıkça en şiddetli düzeye ulaşır. Uzaklaştıkça azalıp kaybolur. Hasta huzura kavuşup rahatlar. Fobik bozukluklarda korku bir anlamda hastayı tehdit | eden, tehlikeli olan çevreden, ortamdan korunmayı sağlamaya yöneliktir. Hasta bu çevrede, ortamda bulunmakta, yaşamakta direndikçe panik atağı nöbetlerine kadar varan belirtiler ve yakınmalar birbiri ardı sıra ortaya çıkar.
Fobik bozukluk anlamsızlığı, gereksizliği, mantıksızlığı, yersizliği hasta tarafından kabul edilen, ancak denetlenemeyen bir korku durumudur. Kaynağı durumluk kaygı düzeyidir. Kaygının akıl, mantık dışında bir kişiye, nesneye, olaya bağlanması, yüklenmesidir. Korku nesnesi karşısında ortaya çıkan belirtilerin dışında başka bir bozukluk genellikle bulunmaz. Daha önce panik nöbetinde sayılmış olan klinik belirtiler hastada fobik nesne ya da fobik durum karşısında aynı şekilde ortaya çıkar. Korku yaratan durumdan ya da nesneden uzaklaştıkça, bütün belirtiler yatışır ve hasta bir daha öyle bir duruma girmemeye çalışır; korku nesnesinden ya da durumundan kaçınır.
Sıklık ve Yaygınlık: Fobik bozuklukların yaygınlığını saptamak güçtür. Yaşamı çok kısıtlamayan hafif durumlarda çoğu kez hekime başvurulmaz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmış olan büyük bir epidemiyolojik araştırmalarda altı aylık bir süre içinde nüfusun % 5-12’sinde fobik bozukluk saptanmıştır. Fobiler kadınlarda erkeklere göre en az iki-üç kat fazladır. Türkiye Ruh Sağlığı Profili araştırmasında yetişkinler arasında panikbozukluğu % 0.4, agorafobi % 0.6, sosyal fobi % 1.8, özgül fobi % 2.7 oranında bulunmuştur. Agorafobi, sosyal fobi ve özgül fobilerin toplam oram ABD bulgularından çok farklı değildir.
Özcan Köknel, Kaygıdan Korkuya
