Kırsal yerleşme
Madde 1- Bu Kanun, ülke genelindeki tüm kırsal ve kentsel alanlarda yerleşme ve yapılaşmanın; bilim, teknik, sanat ve sağlık kuralları ile yöresel koşullara uygun, doğal, tarihi ve kültürel çevreyi korumayı, yaşatmayı ve geliştirmeyi temel alan, sürdürülebilir gelişme ilkesi ile uyumlu, sektörler arası uyumu sağlamaya yönelik önlemleri alan, afetlere karşı duyarlı, güvenli ve yaşam kalitesini artırıcı oluşumunu, kullanımını ve bu süreçlerle ilgili denetimi sağlamak, bunlarla ilgili politika, ilke ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiştir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, ülke genelindeki tüm kırsal ve kentsel alanlarda yapılan ve yapılacak her tür ve ölçekteki haritalar, planlar, projeler ve etütler ile resmi ve özel mevcut ve yapılacak tüm yapıların; Kanunun amacına uygun inşasına, tadilatına, ilave ve güçlendirilmesine ilişkin projelendirilmesi ve gerçekleştirilmesine yönelik süreç, örgütlenme ve uygulama araçlarını, katılım, yapım, kullanım ve denetim kurallarını ve esaslarını kapsar.
Genel Esaslar
Madde 3- Bu Kanunun uygulanmasında; planlama ve yapılaşmada, toplumsal adalet, toplum ve kamu yararının üstünlüğü, fert, toplum ve çevre sağlığı ile güvenliğinin korunması, sağlıklı ve güvenli yaşam çevrelerinin oluşturulması, yaşayanların haklarına saygılı ve karar süreçlerine katan, afete duyarlı, doğal, tarihi ve kültürel değerleri koruyan, yaşatan ve geliştiren, kaynaklarla dengeli kentsel ve kırsal gelişmeyi sağlamaya yönelik plan hiyerarşisinin kurulması, sosyal ve teknik altyapının ve yaşanabilir çevrenin oluşturulması ile kurumlar ve disiplinler arası eşgüdümün sağlanması esastır.
Herhangi bir alan, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, her tür ve ölçekteki plan kararlarına, imar progr****** bulunduğu bölgenin sosyal, kültürel ekonomik, coğrafik ve jeolojik koşullarına ve ilgili mevzuatlara aykırı kullanılamaz ve kullandırılamaz.
Fiziksel çevrenin engelliler için ulaşılabilir ve yaşanılabilir kılınması için, imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda ilgili standartlara uyulması, mevcut alan ve yapılarda gerekli önlemlerin alınması zorunludur.
Eşgüdüm, Uygulama ve İstisnalar
Madde 4- 2863/3386 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 383/444 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname, 3621/3830 sayılı Kıyı Kanunu, 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 3202 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Teşkilatı Hakkında Kanun, 4342/4368 sayılı Mera Kanunu, 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ile diğer özel kanunlar kapsamında kalan alanlarda planlama ve yapılaşma konularında; anılan kanunlardaki doğal, kültürel, tarihi, ekolojik ve tarımsal amaçlı korumaya ve afete karşı dayanıklı yapılaşmaya ilişkin ilke ve esaslar çerçevesinde, ilgili kurum, kuruluş ve kurulların görüşleri doğrultusunda, bu Kanun hükümleri uygulanır.
388 sayılı Güneydoğu Anadolu Projesi Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine Dair Kanun, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu, 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanunu, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun, 775 sayılı Gecekondu Kanunu, 442/3367 sayılı Köy Kanunu, 3213 sayılı Maden Kanunu ve birinci fıkrada sayılmayan diğer özel kanunlarla belirlenmiş ve belirlenecek alanlarda anılan kanunların bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri ile hüküm bulunmayan hallerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
Türk Silahlı Kuvvetlerince Milli Savunma Bakanlığına tahsisli veya tahsissiz olarak kullanılan araziler ile harekat açısından gelecekte kullanılmak üzere elde boş bulundurulan araziler ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında kalan yerler ile Askeri Hava Alanları Mania Planları kapsamında kalan yerlerde bu Kanun hükümlerinin nasıl uygulanacağı Milli Savunma Bakanlığı ve Bakanlıkça müştereken belirlenir.
Bu kanunla belirlenen her ölçekteki plan onama, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin verme yetkisine sahip idareler dışında, diğer kanunlarla yetki ve görev verilen Bakanlık, Kurum ve Kuruluşların yetkileri bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sona erer.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yürürlüğe girecek kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. Yeni tür ve ölçekte plan tanımlanamaz.
Bakanlıklar ve diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının kuruluş kanunlarında yer alan, bu kanunun plan onama yetkileri ile uygulamaya ilişkin hükümlerine aykırı hükümler uygulanmaz, bu kanunun uygulanmasını değiştirecek yeni hüküm ihdas edilemez.
Tanımlar
Madde 5- Bu Kanunda kullanılan bazı terimler aşağıda tanımlanmıştır:
Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını, İlgili İdare: Belediye sınırları içinde belediye, belediye sınırları dışında valiliktir.
Belediye Grubu: Nüfusları, ekonomik, sosyal, kültürel, doğal ve yerel özellikleri ve gelişme potansiyellerine göre belediyelerin, planlama ve yapılanma esasları ve istihdam edecekleri teknik elemanlar konusunda özelliklerine göre belirlenen gruptur.
İmar Mevzuatı: Bu Kanun ve bu kanun uyarınca çıkarılan yönetmelikler ile kullanılan malzemelere ilişkin olanlar da dahil, yerleşme ve yapılaşmaya yönelik, uygulamaları belirleyen tüm kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, Türk standartları, kabul edilmiş uluslararası standartlar ve sözleşmeler, teknik şartnameler, her ölçekte planlar, plan notları, kurul kararları, bilimsel, teknik ve etik kuralları,
Yer seçimi: Ülkenin uluslararası ortamlarda rekabet edebilir yapıya kavuşturularak gelişmesini sağlamak amacıyla; sanayi, turizm, ulaşım, toplu konut, tarım, enerji ve çevre yatırımları, finans ve ticaret merkezleri gibi özel öneme sahip kullanımlar ile enerji, bilişim, iletişim gibi ileri teknoloji gerektiren kullanımlara yönelik bölge ve alanlarla ilgili yer seçimi; sürdürülebilir ve sağlıklı kentleşmeyi yönlendirmek için varsa ülke fiziki planına, gelişme ve kalkınma politikalarına, ekonomik, sosyal, doğal, kültürel, bilimsel ve afet verilerine ve çevresel etki değerlendirme verilerine uygun ve onlarla bütünleşecek biçimde, Bakanlık eşgüdümünde, ilgili Bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan Yer seçimi Komisyonunca gerçekleştirilen işlemdir.
Mekansal Strateji Planı: Genel ve uzun dönemli ilke ve hedefler ile mekansal ana yönlendirme kararlarını belirleyen Ülke Fiziki Planı, Bölge Planı ve Alt Bölge Planıdır.
Ülke Fiziki Planı: Ülke bütününde sosyo-ekonomik yapının düzenlenerek yönlendirilmesi, verimliliğin yükseltilmesi, dengeli büyümenin sağlanması, tarihsel, kültürel ve çevresel değerlerin korunmasına ilişkin mekansal stratejileri belirleyen, kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum organizasyonları arasında iletişimi kuran, kalkınma planları ile uyumlu ve dinamik yıllık programlara sahip kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan belgedir.
Bölge Planı: Kalkınma planları ve yıllık programlarla biçimlenerek, planlama amaç ve ihtiyaçlarına göre varsa ülke fiziki planında belirlenecek bölgelerde, doğal, beşeri, sosyal, kültürel ve ekonomik kaynak, olanak ve potansiyeli değerlendirmek üzere yapılan çalışmalar ile, ekonomik, sosyal, kültürel, sektörel ve fiziksel faaliyetlerin korunması, kullanılması, sınırlandırılması ve gelişimi ile bu faaliyetlerin bölge içinde dağılımına ve afet tehlike ve risklerini en aza indirmeye yönelik hedef ve ilke kararlarından oluşan, yer seçimi kriterlerine uygun, alt ölçekli planlara veri teşkil edecek politikaları oluşturan, 1/50.000 ve üstü ölçekte hazırlanan, açıklama raporu ile bir bütün olan plandır.
Alt Bölge Planı: Mekansal ve işlevsel bütünlük arz eden bir veya birden fazla il sınırları bütününde veya bir kısmında, varsa ülke fiziki planı ve bölge planlarına uygun olarak, demografik, kültürel, ekonomik, sosyal, fiziksel araştırmaların ve verilerin değerlendirilmesi ile hazırlanan, korunacak tabiat ve kültür varlıkları, su havzaları, ormanlar, tarımsal alanlar ve benzeri doğal kaynak ve varlıklar, afete maruz ve afet riskli yerleşme ve alanlar, temel altyapı, enerji, sanayi, ticaret, turizm merkezleri, ulaşım merkez ve eksenleri ile ana ulaşım ve altyapı kararlarını içeren, makro ölçekte nüfus dağılımı ve yoğunluğunu veren, yerleşme gelişme yönünü gösteren, konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi ana kullanımı kararlarını yürürlükteki tüm mevzuat hükümleri doğrultusunda belirleyen, sektörler arasında koruma kullanma dengesi sağlayan, idareler ve disiplinler arası eşgüdüm esaslarını içeren, yer seçimi kriterlerine uygun, alt ölçekli planları yönlendiren, 1/50.000 ve/veya 1/25.000 ölçekte hazırlanan, açıklama raporları ve plan notları ile bir bütün olan plandır.
İmar Planı: Varsa bölge ve alt bölge planı kararlarına uygun biçimde, yöre halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, doğal, kültürel ve tarihi mirası korumayı, sağlıklı ve güvenli bir çevre ve afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturmayı, enerji verimliliğini ve yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla yerleşmenin ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları ve uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgedir. İmar planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere iki aşamadan oluşur.
Nazım İmar Planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durum, jeolojik ve hidrojeolojik bilgiler ve afet verileri işlenmiş olarak, doğal, kültürel ve tarihi mirasın korunması, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturma, enerji verimliliğini artırma ilkeleri gözetilerek, varsa bölge ve alt bölge planlarına uygun biçimde hazırlanan, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları içeren, yer seçimi kriterlerine uygun, uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olan ve zaman ve mekan etaplarını belirleyen, 1/5.000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve detaylı açıklama raporu ile bir bütün olan plandır.
Uygulama İmar Planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine, kadastral durum, jeolojik bilgiler ve afet verileri işlenmiş olarak nazım imar planı kararlarına uygun biçimde, doğal, kültürel ve tarihi mirasın korunması, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturma, enerji verimliliğini artırma ilkeleri gözetilerek hazırlanan, arsa ve arazi düzenleme sınırlarını, uygulama için gerekli imar programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve esaslarını, çeşitli bölgelerin yapı adalarını, parselleri, bunların kullanma kararlarını, yoğunluk, alan büyüklüğü ve ölçülerini, düzenini, yaya ve trafik yollarını, yolların eğimlerini, köprüleri, geçitleri, meydanları, umumi hizmet alanlarını, kamu hizmet alanlarını, peyzaj alanlarını ve yapılaşmaya ilişkin, taban alanı katsayısı, kat alanı katsayısı, yükseklik, yaklaşma mesafeleri, ön ve arka cephe hatları gibi tüm bilgileri ayrıntıları ile gösteren raporuyla bir bütün olan plandır.
Kırsal Yerleşme Planı: Ekonomik hayatın, peyzajın, doğal koşulların ve geleneksel değerlerin tarım ve hayvancılık üzerine kurulu olduğu köy yerleşik alanı ve civarını da kapsayan kırsal alanlarda yaşayanların ekonomik, barınma, dinlenme ve eğlenme faaliyetlerini geliştirmeye yönelik olarak tarım, hayvancılık, ekonomik, sosyal, kültürel ve doğal değerlerin sürdürülebilir biçimde korunması ve geliştirilmesi, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturulması amacı ile hazırlanan, sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçları kırsal yaşam biçimine göre belirlenen planlardır.
İmar Programı: İmar planının uygulanmasını sağlayacak yönetsel, mali öneri ve önlemleri de içeren, süreç ve yöntemleri belirleyen, imar planı ile birlikte onaylanan program ile bu programa dayalı olarak hazırlanan 5 yıllık uygulama programlarından oluşan düzenlemedir.
Yerleşme Alanı: İmar planı sınırları içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür.
Umumi Hizmet Alanları: Meydan, yol, park, yeşil alan, mezarlık, çocuk bahçesi, otopark, açık pazar yeri, hal, mezbaha, toplu taşım istasyonu, terminal, spor ve oyun alanı gibi alanlar ile kültür, sağlık, eğitim, güvenlik amaçlı yapı ve tesislerle dini tesislere ayrılan kamu ortak kullanımına yönelik alanlardır.
Parselasyon Planı: Mevzuata, uygulama imar planı ve plan notlarına uygun yapılaşmaya temel oluşturmak ve kamu hizmet ve tesis alanları da dahil tüm kullanımların, kesin parselasyon durumunu gösteren ve tapuya tescil işlemlerinde esas alınan umumi hizmet alanlarının kamu eline geçişini de sağlamak amacıyla hazırlanan, arazi ve arsa düzenleme işlemini de gösteren, ülke koordinat sistemine dayalı, dağıtım cetveli ve bu cetvele ilişkin açıklama raporu ile bir bütün olan belgelerdir.
Halihazır Harita: Yersel veya fotogrametrik yöntemle günün gelişmiş teknolojisinden de yararlanılarak, çizgisel veya sayısal olarak yapılan, ülke koordinat sistemine dayalı, topografik nitelikli, fiziksel yapıyı ve mevcut kullanım şekillerini ve kadastro bilgilerini de gösteren, ekleriyle bir bütün olan haritalardır
Jeolojik Harita: Onaylı halihazır haritalar üzerinde arazinin jeolojik yapısı ve litolojik, hidrojeolojik koşulları ve özellikleri açısından yerleşime uygunluğunu irdeleyen, afet haritalarının hazırlanmasına veri oluşturan, açıklama raporu ile bir bütün olan haritadır.
Afet Haritası: Jeolojik haritalar ve jeolojik-jeoteknik etüt raporları da kullanılarak deprem, yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman gibi doğal ve teknolojik afetlere maruz, afete uğramış ya da afet etkisine açık alanlara ait harita bilgilerinin onaylı halihazır haritalar üzerine bütünleştirilerek işlenmesi ile elde edilen ve raporu ile bir bütün oluşturan, planlama alanında oluşabilecek tüm afet risklerini ortaya koyan ve afet zararlarının azaltılmasına yönelik alan kullanım karar önerilerini de içeren planlamaya esas teşkil eden haritadır.
Zemin/Kaya Etüdü: Ruhsata esas statik projelerin hazırlanmasından önce imar planına esas oluşturan afet haritası verileri dikkate alınarak, yerinde ve/veya laboratuarda yapılacak zemin/kaya mekaniği deneyleri ile olası bir deprem anında zemine gelecek dinamik yüklere karşı zeminin davranışının ve zemin-temel-yapı etkileşiminin belirlenmesine esas teşkil eden araştırmaları ve zemin mekaniği, zemin dinamiği ve zemin emniyet gerilmesi hesaplarını ve karşılaşılması muhtemel sorunlar ve çözüm önerilerini de kapsayan etüttür.
İmar Adası: İmar planında belirli kullanımlar için ayrılan, çevresi yol ya da dere, göl, kanal, gibi eşiklerle sınırlı alandır.
İmar Parseli: İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin Kanun, imar planı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir.
Yapı: Karada ve suda, kalıcı veya geçici, zemine doğrudan veya dolaylı olarak bağlı, resmi veya özel bina ve benzerleri ile yol, köprü, tünel, hava meydanı, baraj, dolgu, iskele, liman, kule, istinat, ihata ve bahçe duvarları, su, kanalizasyon, gaz, elektrik, telekomünikasyon santral ve istasyonları, iletim ve dağıtım hatları vb. enerji ve haberleşme alt yapı tesis ve tesisatları ile bunların eklerini ve bütün bunların yer üstü ve yer altında yapılacak her türlü inşaat, tesisat, santral, imalat, montaj, değiştirme, sondaj, güçlendirme ve esaslı onarımını kapsayan, yapım işlerini içine alan, sabit veya hareketli tesislerdir.
Bina: İçinde yaşamak veya çeşitli eylem ve işlevleri gerçekleştirmek üzere inşa edilen yapıdır.
Basit Tamir ve Onarım: Yapılarda derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması işlemleridir.
Esaslı Onarım: Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini değiştiren işlemlerdir.
Yapı Sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Yapım Süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı tarih arasındaki süredir.
Yapı Denetim Hizmeti: yapıya ilişkin, zemin ve temel etüt raporlarının, yapı aplikasyon projesinin, mimari, statik, mekanik, elektrik tesisat, çevre, peyzaj vb. projeleri ile bunlara ait detay, hesap, metraj ve keşiflerinin, yapı eleman ve malzemelerinin, tüm yapım işlerinin, kanunlara, yönetmeliklere, imar planına, standartlara, Bakanlıkça belirlenen teknik esaslara uygun olup olmadığının incelemesine, uygun olanlar hakkında yapı kullanma izin belgesi verilmesine esas rapor düzenlenmesine ilişkin hizmettir.
Yapı Denetim Hizmet Süresi: Yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında imzalanan yapı denetim hizmet sözleşmesi tarihi ile bu sözleşmede belirtilen ve yapı ruhsatına işlenen iş bitirme tutanağının düzenlendiği tarih arasında geçen süredir.
Yapı İnşaat Alanı: Binalarda ışıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanıdır.
Taban Alanı Kat Sayısı: Parselde yer alan yapıların, yapı yaklaşma mesafeleri içinde kalmak koşuluyla, zemin ve/veya bodrum katlar esas alınarak, taban alanının imar parseli alanına oranıdır.
Kat Alanı Kat Sayısı: Açık çıkmalar, iç yüksekliği 1.80 metreyi aşmayan yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için, otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu, hidrofor, çöp deposu, öğütme, arıtma bölümleri hariç olmak üzere yapının bütün konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi bu amaçla kullanmak üzere ayrılmış bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlardan oluşan kullanılabilir katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı; bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ile kapalı çıkmalar dahil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır.
Yapı Yaklaşık Maliyet Bedeli: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedel ve yapı ile ilgili betonarme, iksa, fore ve çakma kazık, istinat duvarı ve yapı malzemeleri ve benzeri gibi özellikli imalatların keşif toplam bedelini, binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif bedelidir.
Taşıyıcı Sistem: Yapıların; inşaat mühendisinin görev alanında bulunan, mimari projesine uygun, temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümleri ve istinat yapılarıdır.
Yapı Hasarı: Kullanım hatasından doğan ve doğal afet ve benzeri etkiler nedeni ile ilgili yönetmelikte öngörülen hasarlar hariç, projelerinin ve yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, ek**** hatalı ve kusurlu yapılması veya yanlış malzeme seçimi nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan veya proje ve yapım hatası nedeniyle bitişik yapılarda zarar oluşturan tazminata konu olan her türlü hasardır.
Teknik Danışman: Planlama, projelendirme, uygulama ve denetim gibi teknik işleri yürüten, idare ve diğer ilgililerle ilişkileri sağlayan; şehir plancısı, mimar ve mühendisler veya bu meslek mensuplarından oluşan kuruluşlardır.
Plan Müellifi: Plan yapma yetkisine sahip şehir plancısı unvanlı kişi veya tüzel kişilerdir.
Harita Müellifi: Halihazır harita ve parselasyon planı yapma yetkisine sahip harita ve kadastro, jeodezi ve fotogrametri mühendisi unvanlı, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu kişi veya tüzel kişilerdir.
Proje Müellifi: Uzmanlık konusuna uygun olarak, yapı ruhsatına esas her türlü etüt, yapı aplikasyon, kentsel tasarım peyzaj, yapı projeleri ile bunlara ilişkin mahal listesi ve programı, metraj ve keşif hazırlama yetkisine ve telif hakkına sahip, ilgili meslek odasına kayıtlı ve büroları bu odalarca tescillenen, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu mimar ve mühendisleridir.
Yapı Denetim Kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile yanı sıra jeolojik/jeoteknik ve zemin etütlerinin, yapı projelerinin ve yapımın denetimini yapan, mevcut yapıların mevzuata uygunluğunun tespiti hususu da dahil teknik denetim konusunda müşavirlik hizmeti de verebilen, Bakanlıkça kayıt altına alınan ve yapının denetim sorumluluğunu üstlenen, tümü mimar ve mühendislerin ortaklığı ile kurulan, kontrol elemanı mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarının da görevlendirildiği, mali sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu tüzel kişiliklerdir.
Denetim Sorumlusu Mimar ve Mühendis: Bakanlık tarafından kayıt altına alınmış, jeolojik/jeoteknik ve zemin etütlerinin, yapı aplikasyon, peyzaj ve yapı projelerinin ve yapımın denetimini yapan, mevcut yapıların mevzuata uygunluğunun tespiti hususu da dahil yapının, uzmanlık alanına uygun denetim sorumluluğunu alan, sicilleri üyesi olduğu meslek odasınca tutulan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu, yapı denetim kuruluşu ortağı mimar ve mühendislerdir.
Kontrol Elemanları: Denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin yönetiminde yapı denetimine katılan ve sicilleri ilgili meslek odasınca tutulan, kontrol elemanı olarak kayıt altına alınan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırılması zorunlu, mimar ve mühendislerdir.
Yardımcı Kontrol Elemanları: Denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin yönetiminde kontrol elemanları ile birlikte yapı denetimine katılan teknik öğretmen, yüksek tekniker, tekniker ve teknisyendir.
Yapı Müteahhidi: Ticari amaçla ya da kendisi için, şahsi finans kaynaklarını kullanarak kendi imkanları ve/veya taşeron kullanarak, yapım işini üstlenen, yapının ve malzemelerinin; yürürlükteki plan ve mevzuata, bilimsel, teknik sanat ve sağlık kurallarına, standartlara ruhsat eki projelerine uygun olarak ve bünyesindeki ilgili uzmanların gözetimi ve yapı denetim kuruluşunun denetimi altında inşa edileceğini, iş güvenliği ve işçi sağlığı ilkelerine uygun davranılacağını yapı sahibine ve ilgili idareye taahhüt eden, ilgili meslek odasına kayıtlı, mali sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu, gerçek ve tüzel kişidir.
Şantiye Şefi: Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneten, yapının ve malzemelerinin; yürürlükteki plan ve mevzuata, bilimsel, teknik, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara ruhsat eki uygulama projelerine uygun olarak, yapı denetim kuruluşunun denetimi altında inşa edileceğini iş güvenliği ve işçi sağlığı ilkelerine uygun davranılacağını, yapı sahibine yapı müteahhidine ve ilgili idareye taahhüt eden ve uygulayan, sicili üyesi olduğu meslek odasınca tutulan ve şantiye şefi olarak kayıtlanan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu mimar veya mühendislerdir.
Teknik Eleman: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine, harita kadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren en az lise dengi okullardan mezun olmuş elemanlardır.
Yapı Sorumluları: Bu kanun uyarınca yapılması zorunlu sigortalarını yaptıran, yapım işlerinde görev alan, yapı müteahhidi, proje müellifleri, varsa teknik danışman, şantiye şefi ve yapı denetim kuruluşu ve denetim sorumlusu mimar ve mühendisler ile kontrol ve yardımcı kontrol elemanları ve laboratuar görevlileridir.
Laboratuar: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham Madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon, test yapabilen, diğer özelliklerini tayin eden, ilgili mevzuat uyarınca akredite olmuş veya Bakanlıktan izin almış, Bakanlıkça kayıt altına alınan, sicilleri ilgili meslek odalarınca tutulan, laboratuar sorumlusu tarafından yönetilen tesistir.
Yapı Projeleri: Bir yapının, arazi ve zemin etütleri yapılmış, yapı aplikasyon, peyzaj, çevre, mimari, statik, mekanik, elektrik ve diğer tesisatları ile bunlara ilişkin mahal listesi, programı, metraj ve keşif ve her türlü detayın belirtildiği projedir.
Standart Yapı Ruhsatı: Belediye sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde inşa edilecek yapılar için Belediye veya Valiliklerce, İmar Kanunu, İmar Planı ve Yönetmelik hükümleri ile TS 8737 standardına uygun olarak, yapı sahibi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, tüm proje müellifleri ve yapı denetim kuruluşu yetkilisinin, denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin imzaları alınarak usulüne uygun olarak düzenlenen belgedir.
Standart Yapı Kullanma İzin Belgesi: Belediye sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde inşa edilen yapıların, tamamen bittiği takdirde, onaylı parselasyon planına ve tapu kaydına işlenen, kullanılabilmesi için, yapı ruhsatını veren belediye ve valiliklerce TS 10970 standardına uygun olarak düzenlenen, yapı sahibi, yapı müteahhidi, şantiye şefi ile yapı denetim kuruluşu yetkilisinin, denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin ve tüm proje müelliflerinin imzaları alınarak, usulüne uygun düzenlenen belgedir.
Zarar Gören: Etüt, planlama, projelendirme ve yapımdan kaynaklanan yapı hasarı nedeni ile maddi zarara uğrayan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Sigorta Şirketleri: 7397 sayılı Sigorta Murakebe Kanununa göre kurulmuş olan şirketlerdir.
All Risk Sigortası: Yapı müteahhidi tarafından yaptırılması zorunlu olan, yapı inşaat ruhsatı ile yapı kullanma izin belgesi alınması arasındaki süre içinde meydana gelebilecek, her türlü can ve mal kaybı ve hasarını kapsayan sigortadır.
Mali Sorumluluk Sigortası: Bu Kanundan kaynaklanan görevleri nedeni ile yapı denetim kuruluşları ve yapı müteahhidi tarafından yaptırılması gereken sigortadır.
Mesleki Sorumluluk Sigortası: Yapının projelendirilmesinde görev alan tüm meslek mensubu mimar ve mühendisler, şantiye şefi, denetim sorumlusu mimar ve mühendisler, kontrol elemanı mimar ve mühendisler ile laboratuar sorumlularının yaptırmakla zorunlu oldukları, üyesi bulundukları meslek odalarınca takibi yapılacak sigortadır.
Harita ve Parselasyon Planı Denetim Komisyonu: İlgili idarelerce, yapılan veya yaptırılan halihazır haritaları ve parselasyon planlarını onaylanmadan önce mevzuat, teknik yeterlilik, toplum ve kamu yararına uygunluk açısından denetlemekle görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Plan Denetim Komisyonu: İlgili idarelerce, yapılan veya yaptırılan imar planlarını onaylanmadan önce mevzuat, teknik yeterlilik, planların kademeli birlikteliği ilkesi, şehircilik ilke ve planlama esasları, doğal ve kültürel değerlerin ve çevrenin korunması ile toplum ve kamu yararına uygunluk açısından denetlemekle görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Yapı Denetim Komisyonu: Yapının, projelendirme ve yapım sürecinde görev alan tüm sorumluların ve bunlara ait kuruluşların faaliyetlerini izlemek, faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek ihtilafları çözümlemek, itirazları karara bağlamak, mevzuata aykırı uygulamalar hakkında kararlar almak ve uygulanmasını sağlamakla görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Ayrıca bu kanunla ilgili diğer tanımlar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklerde yer alır.
Madde 1- Bu Kanun, ülke genelindeki tüm kırsal ve kentsel alanlarda yerleşme ve yapılaşmanın; bilim, teknik, sanat ve sağlık kuralları ile yöresel koşullara uygun, doğal, tarihi ve kültürel çevreyi korumayı, yaşatmayı ve geliştirmeyi temel alan, sürdürülebilir gelişme ilkesi ile uyumlu, sektörler arası uyumu sağlamaya yönelik önlemleri alan, afetlere karşı duyarlı, güvenli ve yaşam kalitesini artırıcı oluşumunu, kullanımını ve bu süreçlerle ilgili denetimi sağlamak, bunlarla ilgili politika, ilke ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiştir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, ülke genelindeki tüm kırsal ve kentsel alanlarda yapılan ve yapılacak her tür ve ölçekteki haritalar, planlar, projeler ve etütler ile resmi ve özel mevcut ve yapılacak tüm yapıların; Kanunun amacına uygun inşasına, tadilatına, ilave ve güçlendirilmesine ilişkin projelendirilmesi ve gerçekleştirilmesine yönelik süreç, örgütlenme ve uygulama araçlarını, katılım, yapım, kullanım ve denetim kurallarını ve esaslarını kapsar.
Genel Esaslar
Madde 3- Bu Kanunun uygulanmasında; planlama ve yapılaşmada, toplumsal adalet, toplum ve kamu yararının üstünlüğü, fert, toplum ve çevre sağlığı ile güvenliğinin korunması, sağlıklı ve güvenli yaşam çevrelerinin oluşturulması, yaşayanların haklarına saygılı ve karar süreçlerine katan, afete duyarlı, doğal, tarihi ve kültürel değerleri koruyan, yaşatan ve geliştiren, kaynaklarla dengeli kentsel ve kırsal gelişmeyi sağlamaya yönelik plan hiyerarşisinin kurulması, sosyal ve teknik altyapının ve yaşanabilir çevrenin oluşturulması ile kurumlar ve disiplinler arası eşgüdümün sağlanması esastır.
Herhangi bir alan, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, her tür ve ölçekteki plan kararlarına, imar progr****** bulunduğu bölgenin sosyal, kültürel ekonomik, coğrafik ve jeolojik koşullarına ve ilgili mevzuatlara aykırı kullanılamaz ve kullandırılamaz.
Fiziksel çevrenin engelliler için ulaşılabilir ve yaşanılabilir kılınması için, imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda ilgili standartlara uyulması, mevcut alan ve yapılarda gerekli önlemlerin alınması zorunludur.
Eşgüdüm, Uygulama ve İstisnalar
Madde 4- 2863/3386 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 383/444 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname, 3621/3830 sayılı Kıyı Kanunu, 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 3202 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Teşkilatı Hakkında Kanun, 4342/4368 sayılı Mera Kanunu, 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ile diğer özel kanunlar kapsamında kalan alanlarda planlama ve yapılaşma konularında; anılan kanunlardaki doğal, kültürel, tarihi, ekolojik ve tarımsal amaçlı korumaya ve afete karşı dayanıklı yapılaşmaya ilişkin ilke ve esaslar çerçevesinde, ilgili kurum, kuruluş ve kurulların görüşleri doğrultusunda, bu Kanun hükümleri uygulanır.
388 sayılı Güneydoğu Anadolu Projesi Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine Dair Kanun, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu, 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanunu, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun, 775 sayılı Gecekondu Kanunu, 442/3367 sayılı Köy Kanunu, 3213 sayılı Maden Kanunu ve birinci fıkrada sayılmayan diğer özel kanunlarla belirlenmiş ve belirlenecek alanlarda anılan kanunların bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri ile hüküm bulunmayan hallerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
Türk Silahlı Kuvvetlerince Milli Savunma Bakanlığına tahsisli veya tahsissiz olarak kullanılan araziler ile harekat açısından gelecekte kullanılmak üzere elde boş bulundurulan araziler ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında kalan yerler ile Askeri Hava Alanları Mania Planları kapsamında kalan yerlerde bu Kanun hükümlerinin nasıl uygulanacağı Milli Savunma Bakanlığı ve Bakanlıkça müştereken belirlenir.
Bu kanunla belirlenen her ölçekteki plan onama, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin verme yetkisine sahip idareler dışında, diğer kanunlarla yetki ve görev verilen Bakanlık, Kurum ve Kuruluşların yetkileri bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sona erer.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yürürlüğe girecek kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. Yeni tür ve ölçekte plan tanımlanamaz.
Bakanlıklar ve diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının kuruluş kanunlarında yer alan, bu kanunun plan onama yetkileri ile uygulamaya ilişkin hükümlerine aykırı hükümler uygulanmaz, bu kanunun uygulanmasını değiştirecek yeni hüküm ihdas edilemez.
Tanımlar
Madde 5- Bu Kanunda kullanılan bazı terimler aşağıda tanımlanmıştır:
Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını, İlgili İdare: Belediye sınırları içinde belediye, belediye sınırları dışında valiliktir.
Belediye Grubu: Nüfusları, ekonomik, sosyal, kültürel, doğal ve yerel özellikleri ve gelişme potansiyellerine göre belediyelerin, planlama ve yapılanma esasları ve istihdam edecekleri teknik elemanlar konusunda özelliklerine göre belirlenen gruptur.
İmar Mevzuatı: Bu Kanun ve bu kanun uyarınca çıkarılan yönetmelikler ile kullanılan malzemelere ilişkin olanlar da dahil, yerleşme ve yapılaşmaya yönelik, uygulamaları belirleyen tüm kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, Türk standartları, kabul edilmiş uluslararası standartlar ve sözleşmeler, teknik şartnameler, her ölçekte planlar, plan notları, kurul kararları, bilimsel, teknik ve etik kuralları,
Yer seçimi: Ülkenin uluslararası ortamlarda rekabet edebilir yapıya kavuşturularak gelişmesini sağlamak amacıyla; sanayi, turizm, ulaşım, toplu konut, tarım, enerji ve çevre yatırımları, finans ve ticaret merkezleri gibi özel öneme sahip kullanımlar ile enerji, bilişim, iletişim gibi ileri teknoloji gerektiren kullanımlara yönelik bölge ve alanlarla ilgili yer seçimi; sürdürülebilir ve sağlıklı kentleşmeyi yönlendirmek için varsa ülke fiziki planına, gelişme ve kalkınma politikalarına, ekonomik, sosyal, doğal, kültürel, bilimsel ve afet verilerine ve çevresel etki değerlendirme verilerine uygun ve onlarla bütünleşecek biçimde, Bakanlık eşgüdümünde, ilgili Bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan Yer seçimi Komisyonunca gerçekleştirilen işlemdir.
Mekansal Strateji Planı: Genel ve uzun dönemli ilke ve hedefler ile mekansal ana yönlendirme kararlarını belirleyen Ülke Fiziki Planı, Bölge Planı ve Alt Bölge Planıdır.
Ülke Fiziki Planı: Ülke bütününde sosyo-ekonomik yapının düzenlenerek yönlendirilmesi, verimliliğin yükseltilmesi, dengeli büyümenin sağlanması, tarihsel, kültürel ve çevresel değerlerin korunmasına ilişkin mekansal stratejileri belirleyen, kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum organizasyonları arasında iletişimi kuran, kalkınma planları ile uyumlu ve dinamik yıllık programlara sahip kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan belgedir.
Bölge Planı: Kalkınma planları ve yıllık programlarla biçimlenerek, planlama amaç ve ihtiyaçlarına göre varsa ülke fiziki planında belirlenecek bölgelerde, doğal, beşeri, sosyal, kültürel ve ekonomik kaynak, olanak ve potansiyeli değerlendirmek üzere yapılan çalışmalar ile, ekonomik, sosyal, kültürel, sektörel ve fiziksel faaliyetlerin korunması, kullanılması, sınırlandırılması ve gelişimi ile bu faaliyetlerin bölge içinde dağılımına ve afet tehlike ve risklerini en aza indirmeye yönelik hedef ve ilke kararlarından oluşan, yer seçimi kriterlerine uygun, alt ölçekli planlara veri teşkil edecek politikaları oluşturan, 1/50.000 ve üstü ölçekte hazırlanan, açıklama raporu ile bir bütün olan plandır.
Alt Bölge Planı: Mekansal ve işlevsel bütünlük arz eden bir veya birden fazla il sınırları bütününde veya bir kısmında, varsa ülke fiziki planı ve bölge planlarına uygun olarak, demografik, kültürel, ekonomik, sosyal, fiziksel araştırmaların ve verilerin değerlendirilmesi ile hazırlanan, korunacak tabiat ve kültür varlıkları, su havzaları, ormanlar, tarımsal alanlar ve benzeri doğal kaynak ve varlıklar, afete maruz ve afet riskli yerleşme ve alanlar, temel altyapı, enerji, sanayi, ticaret, turizm merkezleri, ulaşım merkez ve eksenleri ile ana ulaşım ve altyapı kararlarını içeren, makro ölçekte nüfus dağılımı ve yoğunluğunu veren, yerleşme gelişme yönünü gösteren, konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi ana kullanımı kararlarını yürürlükteki tüm mevzuat hükümleri doğrultusunda belirleyen, sektörler arasında koruma kullanma dengesi sağlayan, idareler ve disiplinler arası eşgüdüm esaslarını içeren, yer seçimi kriterlerine uygun, alt ölçekli planları yönlendiren, 1/50.000 ve/veya 1/25.000 ölçekte hazırlanan, açıklama raporları ve plan notları ile bir bütün olan plandır.
İmar Planı: Varsa bölge ve alt bölge planı kararlarına uygun biçimde, yöre halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, doğal, kültürel ve tarihi mirası korumayı, sağlıklı ve güvenli bir çevre ve afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturmayı, enerji verimliliğini ve yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla yerleşmenin ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları ve uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgedir. İmar planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere iki aşamadan oluşur.
Nazım İmar Planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durum, jeolojik ve hidrojeolojik bilgiler ve afet verileri işlenmiş olarak, doğal, kültürel ve tarihi mirasın korunması, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturma, enerji verimliliğini artırma ilkeleri gözetilerek, varsa bölge ve alt bölge planlarına uygun biçimde hazırlanan, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları içeren, yer seçimi kriterlerine uygun, uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olan ve zaman ve mekan etaplarını belirleyen, 1/5.000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve detaylı açıklama raporu ile bir bütün olan plandır.
Uygulama İmar Planı: Onaylı halihazır haritalar üzerine, kadastral durum, jeolojik bilgiler ve afet verileri işlenmiş olarak nazım imar planı kararlarına uygun biçimde, doğal, kültürel ve tarihi mirasın korunması, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturma, enerji verimliliğini artırma ilkeleri gözetilerek hazırlanan, arsa ve arazi düzenleme sınırlarını, uygulama için gerekli imar programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve esaslarını, çeşitli bölgelerin yapı adalarını, parselleri, bunların kullanma kararlarını, yoğunluk, alan büyüklüğü ve ölçülerini, düzenini, yaya ve trafik yollarını, yolların eğimlerini, köprüleri, geçitleri, meydanları, umumi hizmet alanlarını, kamu hizmet alanlarını, peyzaj alanlarını ve yapılaşmaya ilişkin, taban alanı katsayısı, kat alanı katsayısı, yükseklik, yaklaşma mesafeleri, ön ve arka cephe hatları gibi tüm bilgileri ayrıntıları ile gösteren raporuyla bir bütün olan plandır.
Kırsal Yerleşme Planı: Ekonomik hayatın, peyzajın, doğal koşulların ve geleneksel değerlerin tarım ve hayvancılık üzerine kurulu olduğu köy yerleşik alanı ve civarını da kapsayan kırsal alanlarda yaşayanların ekonomik, barınma, dinlenme ve eğlenme faaliyetlerini geliştirmeye yönelik olarak tarım, hayvancılık, ekonomik, sosyal, kültürel ve doğal değerlerin sürdürülebilir biçimde korunması ve geliştirilmesi, afete karşı dayanıklı ve sağlıklı yapılaşma oluşturulması amacı ile hazırlanan, sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçları kırsal yaşam biçimine göre belirlenen planlardır.
İmar Programı: İmar planının uygulanmasını sağlayacak yönetsel, mali öneri ve önlemleri de içeren, süreç ve yöntemleri belirleyen, imar planı ile birlikte onaylanan program ile bu programa dayalı olarak hazırlanan 5 yıllık uygulama programlarından oluşan düzenlemedir.
Yerleşme Alanı: İmar planı sınırları içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür.
Umumi Hizmet Alanları: Meydan, yol, park, yeşil alan, mezarlık, çocuk bahçesi, otopark, açık pazar yeri, hal, mezbaha, toplu taşım istasyonu, terminal, spor ve oyun alanı gibi alanlar ile kültür, sağlık, eğitim, güvenlik amaçlı yapı ve tesislerle dini tesislere ayrılan kamu ortak kullanımına yönelik alanlardır.
Parselasyon Planı: Mevzuata, uygulama imar planı ve plan notlarına uygun yapılaşmaya temel oluşturmak ve kamu hizmet ve tesis alanları da dahil tüm kullanımların, kesin parselasyon durumunu gösteren ve tapuya tescil işlemlerinde esas alınan umumi hizmet alanlarının kamu eline geçişini de sağlamak amacıyla hazırlanan, arazi ve arsa düzenleme işlemini de gösteren, ülke koordinat sistemine dayalı, dağıtım cetveli ve bu cetvele ilişkin açıklama raporu ile bir bütün olan belgelerdir.
Halihazır Harita: Yersel veya fotogrametrik yöntemle günün gelişmiş teknolojisinden de yararlanılarak, çizgisel veya sayısal olarak yapılan, ülke koordinat sistemine dayalı, topografik nitelikli, fiziksel yapıyı ve mevcut kullanım şekillerini ve kadastro bilgilerini de gösteren, ekleriyle bir bütün olan haritalardır
Jeolojik Harita: Onaylı halihazır haritalar üzerinde arazinin jeolojik yapısı ve litolojik, hidrojeolojik koşulları ve özellikleri açısından yerleşime uygunluğunu irdeleyen, afet haritalarının hazırlanmasına veri oluşturan, açıklama raporu ile bir bütün olan haritadır.
Afet Haritası: Jeolojik haritalar ve jeolojik-jeoteknik etüt raporları da kullanılarak deprem, yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman gibi doğal ve teknolojik afetlere maruz, afete uğramış ya da afet etkisine açık alanlara ait harita bilgilerinin onaylı halihazır haritalar üzerine bütünleştirilerek işlenmesi ile elde edilen ve raporu ile bir bütün oluşturan, planlama alanında oluşabilecek tüm afet risklerini ortaya koyan ve afet zararlarının azaltılmasına yönelik alan kullanım karar önerilerini de içeren planlamaya esas teşkil eden haritadır.
Zemin/Kaya Etüdü: Ruhsata esas statik projelerin hazırlanmasından önce imar planına esas oluşturan afet haritası verileri dikkate alınarak, yerinde ve/veya laboratuarda yapılacak zemin/kaya mekaniği deneyleri ile olası bir deprem anında zemine gelecek dinamik yüklere karşı zeminin davranışının ve zemin-temel-yapı etkileşiminin belirlenmesine esas teşkil eden araştırmaları ve zemin mekaniği, zemin dinamiği ve zemin emniyet gerilmesi hesaplarını ve karşılaşılması muhtemel sorunlar ve çözüm önerilerini de kapsayan etüttür.
İmar Adası: İmar planında belirli kullanımlar için ayrılan, çevresi yol ya da dere, göl, kanal, gibi eşiklerle sınırlı alandır.
İmar Parseli: İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin Kanun, imar planı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir.
Yapı: Karada ve suda, kalıcı veya geçici, zemine doğrudan veya dolaylı olarak bağlı, resmi veya özel bina ve benzerleri ile yol, köprü, tünel, hava meydanı, baraj, dolgu, iskele, liman, kule, istinat, ihata ve bahçe duvarları, su, kanalizasyon, gaz, elektrik, telekomünikasyon santral ve istasyonları, iletim ve dağıtım hatları vb. enerji ve haberleşme alt yapı tesis ve tesisatları ile bunların eklerini ve bütün bunların yer üstü ve yer altında yapılacak her türlü inşaat, tesisat, santral, imalat, montaj, değiştirme, sondaj, güçlendirme ve esaslı onarımını kapsayan, yapım işlerini içine alan, sabit veya hareketli tesislerdir.
Bina: İçinde yaşamak veya çeşitli eylem ve işlevleri gerçekleştirmek üzere inşa edilen yapıdır.
Basit Tamir ve Onarım: Yapılarda derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması işlemleridir.
Esaslı Onarım: Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini değiştiren işlemlerdir.
Yapı Sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Yapım Süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı tarih arasındaki süredir.
Yapı Denetim Hizmeti: yapıya ilişkin, zemin ve temel etüt raporlarının, yapı aplikasyon projesinin, mimari, statik, mekanik, elektrik tesisat, çevre, peyzaj vb. projeleri ile bunlara ait detay, hesap, metraj ve keşiflerinin, yapı eleman ve malzemelerinin, tüm yapım işlerinin, kanunlara, yönetmeliklere, imar planına, standartlara, Bakanlıkça belirlenen teknik esaslara uygun olup olmadığının incelemesine, uygun olanlar hakkında yapı kullanma izin belgesi verilmesine esas rapor düzenlenmesine ilişkin hizmettir.
Yapı Denetim Hizmet Süresi: Yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında imzalanan yapı denetim hizmet sözleşmesi tarihi ile bu sözleşmede belirtilen ve yapı ruhsatına işlenen iş bitirme tutanağının düzenlendiği tarih arasında geçen süredir.
Yapı İnşaat Alanı: Binalarda ışıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanıdır.
Taban Alanı Kat Sayısı: Parselde yer alan yapıların, yapı yaklaşma mesafeleri içinde kalmak koşuluyla, zemin ve/veya bodrum katlar esas alınarak, taban alanının imar parseli alanına oranıdır.
Kat Alanı Kat Sayısı: Açık çıkmalar, iç yüksekliği 1.80 metreyi aşmayan yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için, otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu, hidrofor, çöp deposu, öğütme, arıtma bölümleri hariç olmak üzere yapının bütün konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi bu amaçla kullanmak üzere ayrılmış bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlardan oluşan kullanılabilir katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı; bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ile kapalı çıkmalar dahil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır.
Yapı Yaklaşık Maliyet Bedeli: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedel ve yapı ile ilgili betonarme, iksa, fore ve çakma kazık, istinat duvarı ve yapı malzemeleri ve benzeri gibi özellikli imalatların keşif toplam bedelini, binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif bedelidir.
Taşıyıcı Sistem: Yapıların; inşaat mühendisinin görev alanında bulunan, mimari projesine uygun, temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümleri ve istinat yapılarıdır.
Yapı Hasarı: Kullanım hatasından doğan ve doğal afet ve benzeri etkiler nedeni ile ilgili yönetmelikte öngörülen hasarlar hariç, projelerinin ve yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, ek**** hatalı ve kusurlu yapılması veya yanlış malzeme seçimi nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan veya proje ve yapım hatası nedeniyle bitişik yapılarda zarar oluşturan tazminata konu olan her türlü hasardır.
Teknik Danışman: Planlama, projelendirme, uygulama ve denetim gibi teknik işleri yürüten, idare ve diğer ilgililerle ilişkileri sağlayan; şehir plancısı, mimar ve mühendisler veya bu meslek mensuplarından oluşan kuruluşlardır.
Plan Müellifi: Plan yapma yetkisine sahip şehir plancısı unvanlı kişi veya tüzel kişilerdir.
Harita Müellifi: Halihazır harita ve parselasyon planı yapma yetkisine sahip harita ve kadastro, jeodezi ve fotogrametri mühendisi unvanlı, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu kişi veya tüzel kişilerdir.
Proje Müellifi: Uzmanlık konusuna uygun olarak, yapı ruhsatına esas her türlü etüt, yapı aplikasyon, kentsel tasarım peyzaj, yapı projeleri ile bunlara ilişkin mahal listesi ve programı, metraj ve keşif hazırlama yetkisine ve telif hakkına sahip, ilgili meslek odasına kayıtlı ve büroları bu odalarca tescillenen, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu mimar ve mühendisleridir.
Yapı Denetim Kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile yanı sıra jeolojik/jeoteknik ve zemin etütlerinin, yapı projelerinin ve yapımın denetimini yapan, mevcut yapıların mevzuata uygunluğunun tespiti hususu da dahil teknik denetim konusunda müşavirlik hizmeti de verebilen, Bakanlıkça kayıt altına alınan ve yapının denetim sorumluluğunu üstlenen, tümü mimar ve mühendislerin ortaklığı ile kurulan, kontrol elemanı mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarının da görevlendirildiği, mali sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu tüzel kişiliklerdir.
Denetim Sorumlusu Mimar ve Mühendis: Bakanlık tarafından kayıt altına alınmış, jeolojik/jeoteknik ve zemin etütlerinin, yapı aplikasyon, peyzaj ve yapı projelerinin ve yapımın denetimini yapan, mevcut yapıların mevzuata uygunluğunun tespiti hususu da dahil yapının, uzmanlık alanına uygun denetim sorumluluğunu alan, sicilleri üyesi olduğu meslek odasınca tutulan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu, yapı denetim kuruluşu ortağı mimar ve mühendislerdir.
Kontrol Elemanları: Denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin yönetiminde yapı denetimine katılan ve sicilleri ilgili meslek odasınca tutulan, kontrol elemanı olarak kayıt altına alınan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırılması zorunlu, mimar ve mühendislerdir.
Yardımcı Kontrol Elemanları: Denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin yönetiminde kontrol elemanları ile birlikte yapı denetimine katılan teknik öğretmen, yüksek tekniker, tekniker ve teknisyendir.
Yapı Müteahhidi: Ticari amaçla ya da kendisi için, şahsi finans kaynaklarını kullanarak kendi imkanları ve/veya taşeron kullanarak, yapım işini üstlenen, yapının ve malzemelerinin; yürürlükteki plan ve mevzuata, bilimsel, teknik sanat ve sağlık kurallarına, standartlara ruhsat eki projelerine uygun olarak ve bünyesindeki ilgili uzmanların gözetimi ve yapı denetim kuruluşunun denetimi altında inşa edileceğini, iş güvenliği ve işçi sağlığı ilkelerine uygun davranılacağını yapı sahibine ve ilgili idareye taahhüt eden, ilgili meslek odasına kayıtlı, mali sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu, gerçek ve tüzel kişidir.
Şantiye Şefi: Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneten, yapının ve malzemelerinin; yürürlükteki plan ve mevzuata, bilimsel, teknik, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara ruhsat eki uygulama projelerine uygun olarak, yapı denetim kuruluşunun denetimi altında inşa edileceğini iş güvenliği ve işçi sağlığı ilkelerine uygun davranılacağını, yapı sahibine yapı müteahhidine ve ilgili idareye taahhüt eden ve uygulayan, sicili üyesi olduğu meslek odasınca tutulan ve şantiye şefi olarak kayıtlanan, mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu mimar veya mühendislerdir.
Teknik Eleman: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine, harita kadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren en az lise dengi okullardan mezun olmuş elemanlardır.
Yapı Sorumluları: Bu kanun uyarınca yapılması zorunlu sigortalarını yaptıran, yapım işlerinde görev alan, yapı müteahhidi, proje müellifleri, varsa teknik danışman, şantiye şefi ve yapı denetim kuruluşu ve denetim sorumlusu mimar ve mühendisler ile kontrol ve yardımcı kontrol elemanları ve laboratuar görevlileridir.
Laboratuar: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham Madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon, test yapabilen, diğer özelliklerini tayin eden, ilgili mevzuat uyarınca akredite olmuş veya Bakanlıktan izin almış, Bakanlıkça kayıt altına alınan, sicilleri ilgili meslek odalarınca tutulan, laboratuar sorumlusu tarafından yönetilen tesistir.
Yapı Projeleri: Bir yapının, arazi ve zemin etütleri yapılmış, yapı aplikasyon, peyzaj, çevre, mimari, statik, mekanik, elektrik ve diğer tesisatları ile bunlara ilişkin mahal listesi, programı, metraj ve keşif ve her türlü detayın belirtildiği projedir.
Standart Yapı Ruhsatı: Belediye sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde inşa edilecek yapılar için Belediye veya Valiliklerce, İmar Kanunu, İmar Planı ve Yönetmelik hükümleri ile TS 8737 standardına uygun olarak, yapı sahibi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, tüm proje müellifleri ve yapı denetim kuruluşu yetkilisinin, denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin imzaları alınarak usulüne uygun olarak düzenlenen belgedir.
Standart Yapı Kullanma İzin Belgesi: Belediye sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde inşa edilen yapıların, tamamen bittiği takdirde, onaylı parselasyon planına ve tapu kaydına işlenen, kullanılabilmesi için, yapı ruhsatını veren belediye ve valiliklerce TS 10970 standardına uygun olarak düzenlenen, yapı sahibi, yapı müteahhidi, şantiye şefi ile yapı denetim kuruluşu yetkilisinin, denetim sorumlusu mimar ve mühendislerin ve tüm proje müelliflerinin imzaları alınarak, usulüne uygun düzenlenen belgedir.
Zarar Gören: Etüt, planlama, projelendirme ve yapımdan kaynaklanan yapı hasarı nedeni ile maddi zarara uğrayan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Sigorta Şirketleri: 7397 sayılı Sigorta Murakebe Kanununa göre kurulmuş olan şirketlerdir.
All Risk Sigortası: Yapı müteahhidi tarafından yaptırılması zorunlu olan, yapı inşaat ruhsatı ile yapı kullanma izin belgesi alınması arasındaki süre içinde meydana gelebilecek, her türlü can ve mal kaybı ve hasarını kapsayan sigortadır.
Mali Sorumluluk Sigortası: Bu Kanundan kaynaklanan görevleri nedeni ile yapı denetim kuruluşları ve yapı müteahhidi tarafından yaptırılması gereken sigortadır.
Mesleki Sorumluluk Sigortası: Yapının projelendirilmesinde görev alan tüm meslek mensubu mimar ve mühendisler, şantiye şefi, denetim sorumlusu mimar ve mühendisler, kontrol elemanı mimar ve mühendisler ile laboratuar sorumlularının yaptırmakla zorunlu oldukları, üyesi bulundukları meslek odalarınca takibi yapılacak sigortadır.
Harita ve Parselasyon Planı Denetim Komisyonu: İlgili idarelerce, yapılan veya yaptırılan halihazır haritaları ve parselasyon planlarını onaylanmadan önce mevzuat, teknik yeterlilik, toplum ve kamu yararına uygunluk açısından denetlemekle görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Plan Denetim Komisyonu: İlgili idarelerce, yapılan veya yaptırılan imar planlarını onaylanmadan önce mevzuat, teknik yeterlilik, planların kademeli birlikteliği ilkesi, şehircilik ilke ve planlama esasları, doğal ve kültürel değerlerin ve çevrenin korunması ile toplum ve kamu yararına uygunluk açısından denetlemekle görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Yapı Denetim Komisyonu: Yapının, projelendirme ve yapım sürecinde görev alan tüm sorumluların ve bunlara ait kuruluşların faaliyetlerini izlemek, faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek ihtilafları çözümlemek, itirazları karara bağlamak, mevzuata aykırı uygulamalar hakkında kararlar almak ve uygulanmasını sağlamakla görevli olan, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılan, Yönetmelikle belirlenen komisyondur.
Ayrıca bu kanunla ilgili diğer tanımlar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklerde yer alır.
