Kısa Boylu Radyasyon Nedir?
Yerden hasıl olan uzun dalga boylu enerjiye karşı yer radyasyonu ya da mukabil yer radyasyonu denir. Böylece atmosfer, dolaylı olarak dünya yüzeyinden enerji alır. Su buharı ve karbondioksit taşıyan atmosferin alt katlan, âdeta bir örtü gibi yansıyan enerjiyi tutarak tekrar zemine, yani dünya yüzeyine gönderir; geceleyin orta ve yüksek enlemlerde sıcaklığın aşırı şekilde düşmesini engeller.
Şu sonuçlara ulaşılabilir:
1. Yeryüzünün ısınması, Güneş’ten gelen ve enerji taşıyan kısa dalga boylu radyasyonun özellikle bulut ve kara yüzeyine çarparak uzun dalga boylu radyasyona dönüşerek enerjisini açığa çıkarmasıyla oluşur.
2. Herhangi bir yerin ısınması gelen enerji ile giden enerji arasındaki orana, yani albedoya bağlıdır. Güneş ışınlarının eğik geldiği, kar ve buz örtüsünün bulunduğu yüksek enlemler az ısınırken, ışınların dik ve dike yakın geldiği, zeminin koyu renkli olduğu yerler fazla ısınır.
3. Bulut örtüsü, güneş enerjisinin bir bölümünü tuttuğu, yerden yansıyan enerjiyi tutararak tekrar yansıttığı için yüzeyin ısınma ve soğumasını dengeleyerek ılıman koşullar yaratır.
4. Alçak ve orta enlemlerdeki enerji fazlalığı, yüksek enlemlerde ise enerji açığı vardır. Rüzgâr ve denizdeki akıntılar, alçak ve yüksek enlemler arasında enerjiyi naklettiğinden enlemler arasındaki enerji açığını azaltır. Meridyonel yönde, yani kuzey-güney yönünde sıcaklık taşınması en fazla 20-60 arasındaki orta enlemlerde gerçekleşir.
Ayrıca su buharı içerisindeki saklı enerjinin yağış sırasında açığa çıkması da ısınmayı artırır. Örneğin Atlas Okyanusu’nun ekvatoral kesiminden suyun buharlaşmasıyla alınan saklı sıcaklık, yağışın düştüğü orta ve yüksek enlemlere nakledilir.
Yerden hasıl olan uzun dalga boylu enerjiye karşı yer radyasyonu ya da mukabil yer radyasyonu denir. Böylece atmosfer, dolaylı olarak dünya yüzeyinden enerji alır. Su buharı ve karbondioksit taşıyan atmosferin alt katlan, âdeta bir örtü gibi yansıyan enerjiyi tutarak tekrar zemine, yani dünya yüzeyine gönderir; geceleyin orta ve yüksek enlemlerde sıcaklığın aşırı şekilde düşmesini engeller.
Şu sonuçlara ulaşılabilir:
1. Yeryüzünün ısınması, Güneş’ten gelen ve enerji taşıyan kısa dalga boylu radyasyonun özellikle bulut ve kara yüzeyine çarparak uzun dalga boylu radyasyona dönüşerek enerjisini açığa çıkarmasıyla oluşur.
2. Herhangi bir yerin ısınması gelen enerji ile giden enerji arasındaki orana, yani albedoya bağlıdır. Güneş ışınlarının eğik geldiği, kar ve buz örtüsünün bulunduğu yüksek enlemler az ısınırken, ışınların dik ve dike yakın geldiği, zeminin koyu renkli olduğu yerler fazla ısınır.
3. Bulut örtüsü, güneş enerjisinin bir bölümünü tuttuğu, yerden yansıyan enerjiyi tutararak tekrar yansıttığı için yüzeyin ısınma ve soğumasını dengeleyerek ılıman koşullar yaratır.
4. Alçak ve orta enlemlerdeki enerji fazlalığı, yüksek enlemlerde ise enerji açığı vardır. Rüzgâr ve denizdeki akıntılar, alçak ve yüksek enlemler arasında enerjiyi naklettiğinden enlemler arasındaki enerji açığını azaltır. Meridyonel yönde, yani kuzey-güney yönünde sıcaklık taşınması en fazla 20-60 arasındaki orta enlemlerde gerçekleşir.
Ayrıca su buharı içerisindeki saklı enerjinin yağış sırasında açığa çıkması da ısınmayı artırır. Örneğin Atlas Okyanusu’nun ekvatoral kesiminden suyun buharlaşmasıyla alınan saklı sıcaklık, yağışın düştüğü orta ve yüksek enlemlere nakledilir.
