Kütüphane, yazının bulunması ve kayıtlı bilginin oluşmaya başlamasıyla birlikte tarihsel ve toplumsal bir gereksinme sonucu ortaya çıkan, temel işlevi üretilen bilgiyi kayıt altına alıp düzenleyerek erişilebilir duruma getiren bir kurumdur. Kütüphane kurumuna varlık kazandıran ve gelişme nedeni olan bu işlev, kültür ile kültür politikası arasındaki ilişkileri de biçimlendirmektedir. Bilgiyi toplumsallaştıran bir kurum olarak kütüphane, toplumda duyuş, düşünüş ve değer birliğini oluşturan tüm düşünsel, sanatsal, bilimsel ve teknik ürünlerin üretilmesinde zorunlu olarak gereksinme duyulan bilgiyi sağlayarak, kültürün geliştirilmesi, saklanması ve aktarılması sürecinde yaşamsal bir rol oynamaktadır.
Ülkemizin 900 yıllık bir kütüphane geleneği vardır. İlk kütüphaneler, Anadolu’da ilk Beylikler ve Anadolu Selçukluları döneminde kurulmuş, Osmanlılar tarafından geliştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kütüphaneler camii, medrese ve vakıfların birer parçası olarak meydana gelmiştir. Vakıfların bağışlar yoluyla kurduğu bağımsız kütüphaneler daha sonraki dönemlerde görülmeye başlanmıştır. Bu anlamdaki ilk kütüphane Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından İstanbul’da 1678’de kurulan Köprülü Kütüphanesi’dir. İmparatorluk geliştikçe kütüphaneler sadece İstanbul’da değil, Anadolu’nun diğer şehirlerinde de kurulmaya başlamıştır. Devlet yetkilileri veya dini liderler tarafından vakıflar aracılığıyla kurulan bu kütüphanelerden bazıları halen koleksiyonlarıyla birlikte varlıklarını sürdürmektedirler. 1884’de Kütüphane-i Osmaniye olarak kurulan ve halen Beyazıt Devlet Kütüphanesi olarak hizmet vermekte olan kütüphane, Osmanlı döneminde devlet eliyle kurulan ilk kütüphane olup T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı olarak hizmet vermektedir.
Cumhuriyet döneminde kütüphanecilik alanındaki çalışmalar hızla artmıştır. Yurtdışında kütüphanecilik eğitimi alan kişiler, Türkiye’deki çağdaş kütüphaneciliğin kurucuları olmuşlardır. Üniversitelerde de 1954’ten sonra lisans ve lisansüstü eğitim veren kütüphanecilik bölümleri açılmıştır. Ülkemizde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet veren Halk, Çocuk ve Edebiyat Müze Kütüphaneleri, halkın kütüphane ile ilişkilerini artırarak okuma ve araştırma alışkanlığını geliştiren, düşünce ve bilgi ürünlerinin insanlar arasında paylaşılmasını sağlayan, çoğulcu demokrasi ve düşünce özgürlüğünün kaynağını oluşturan kuruluşlardır. Ayrıca her yaşta, her sosyo-ekonomik düzeyde, eğitim derecesinde, politik ve dini görüşte, insanların ayrım gözetilmeksizin ücretsiz ve serbestçe yararlandığı, toplumun sosyal kalkınmasına yardımcı olan kültürel, eğitici, dinlendirici-eğlendirici etkinliklerin yapıldığı merkezlerdir.
Bu doğrultuda kütüphaneler, sadece kitap okunan yerler olmayıp, güncel, çarpıcı, kamuoyunu ilgilendiren konularda konferanslar, seminerler, yuvarlak masa toplantıları, kurslar, imza günleri, konserler, şiir-edebiyat günleri, tiyatro çalışmaları, turnuvalar (satranç vb.), yarışmalar, el becerileri ve sanat sergileri, çocuklar için kitap okuma saatleri, çeşitli oyunlar, karagöz, kukla gösterisi, kitap özetleme yarışmaları, çocuk şenlikleri vb. etkinliklerin de düzenlendiği kurumlardır. Yerleşik kütüphane hizmetinden yararlanamayan kullanıcılarımıza gezici kütüphane araçlarıyla hizmet verilmektedir. Çocuklar, halk kütüphanelerindeki çocuk bölümlerini kullanabildikleri gibi; yalnızca çocuklara yönelik hizmet veren çocuk kütüphanelerinden de yararlanabilmektedir. Görme engelli kullanıcılarımız çeşitli kütüphanelerimizde bulunan konuşan kitaplık bölümlerinden yararlanabilmektedir. Çağımızın en önemli gereksinimi olan bilgiye erişimde en doğru adres niteliğini taşıyan kütüphanelerimiz, daha da anlam kazanarak büyümektedir.
T.C KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
Ülkemizin 900 yıllık bir kütüphane geleneği vardır. İlk kütüphaneler, Anadolu’da ilk Beylikler ve Anadolu Selçukluları döneminde kurulmuş, Osmanlılar tarafından geliştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kütüphaneler camii, medrese ve vakıfların birer parçası olarak meydana gelmiştir. Vakıfların bağışlar yoluyla kurduğu bağımsız kütüphaneler daha sonraki dönemlerde görülmeye başlanmıştır. Bu anlamdaki ilk kütüphane Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından İstanbul’da 1678’de kurulan Köprülü Kütüphanesi’dir. İmparatorluk geliştikçe kütüphaneler sadece İstanbul’da değil, Anadolu’nun diğer şehirlerinde de kurulmaya başlamıştır. Devlet yetkilileri veya dini liderler tarafından vakıflar aracılığıyla kurulan bu kütüphanelerden bazıları halen koleksiyonlarıyla birlikte varlıklarını sürdürmektedirler. 1884’de Kütüphane-i Osmaniye olarak kurulan ve halen Beyazıt Devlet Kütüphanesi olarak hizmet vermekte olan kütüphane, Osmanlı döneminde devlet eliyle kurulan ilk kütüphane olup T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı olarak hizmet vermektedir.
Cumhuriyet döneminde kütüphanecilik alanındaki çalışmalar hızla artmıştır. Yurtdışında kütüphanecilik eğitimi alan kişiler, Türkiye’deki çağdaş kütüphaneciliğin kurucuları olmuşlardır. Üniversitelerde de 1954’ten sonra lisans ve lisansüstü eğitim veren kütüphanecilik bölümleri açılmıştır. Ülkemizde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet veren Halk, Çocuk ve Edebiyat Müze Kütüphaneleri, halkın kütüphane ile ilişkilerini artırarak okuma ve araştırma alışkanlığını geliştiren, düşünce ve bilgi ürünlerinin insanlar arasında paylaşılmasını sağlayan, çoğulcu demokrasi ve düşünce özgürlüğünün kaynağını oluşturan kuruluşlardır. Ayrıca her yaşta, her sosyo-ekonomik düzeyde, eğitim derecesinde, politik ve dini görüşte, insanların ayrım gözetilmeksizin ücretsiz ve serbestçe yararlandığı, toplumun sosyal kalkınmasına yardımcı olan kültürel, eğitici, dinlendirici-eğlendirici etkinliklerin yapıldığı merkezlerdir.
Bu doğrultuda kütüphaneler, sadece kitap okunan yerler olmayıp, güncel, çarpıcı, kamuoyunu ilgilendiren konularda konferanslar, seminerler, yuvarlak masa toplantıları, kurslar, imza günleri, konserler, şiir-edebiyat günleri, tiyatro çalışmaları, turnuvalar (satranç vb.), yarışmalar, el becerileri ve sanat sergileri, çocuklar için kitap okuma saatleri, çeşitli oyunlar, karagöz, kukla gösterisi, kitap özetleme yarışmaları, çocuk şenlikleri vb. etkinliklerin de düzenlendiği kurumlardır. Yerleşik kütüphane hizmetinden yararlanamayan kullanıcılarımıza gezici kütüphane araçlarıyla hizmet verilmektedir. Çocuklar, halk kütüphanelerindeki çocuk bölümlerini kullanabildikleri gibi; yalnızca çocuklara yönelik hizmet veren çocuk kütüphanelerinden de yararlanabilmektedir. Görme engelli kullanıcılarımız çeşitli kütüphanelerimizde bulunan konuşan kitaplık bölümlerinden yararlanabilmektedir. Çağımızın en önemli gereksinimi olan bilgiye erişimde en doğru adres niteliğini taşıyan kütüphanelerimiz, daha da anlam kazanarak büyümektedir.
T.C KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
