Ulusların özel Dil Varlığı
Atasözü
■ Halkın bilgeliğini dile getiren böyle sözler her ulusun dilinde vardır. Kutsal Kitap'larda, Eski Yunan ve Ro ma eserlerinde birçok atasözüne rast lanır. Özellikle sözlü edebiyatın yaygın olduğu çağlarda atasözlerinin şiir, masal, şarkı, destan ve hikâyeler içinde geniş ölçüde yer aldığı görülür. Türkler sözlü edebiyat dönemindeyken atasözlerini daha çok bu anlatımların başında ve sonunda kullanırlardı. Oğuz ve Kırgız destanlarında bu çeşit örnekler çoktur. Dede Korkut hikâyelerinde birçok atasözü vardır. Divanii Lûgat-it-Türk'te ise 291 atasözüne rastlanır. Edebî eserlere çok sayıda atasözü katma geleneği XV. yüzyıldan sonra görülmeğe başladı. XIX. yüzyılda batı edebiyatıyla ilgilenen aydınlar atasözleri-ne çok önem verdiler. Şinasî Durubi Emsali Osmaniye (Osmanlı Atasözleri) adlı eserinde 2 000 atasözünü ve deyimi biraraya getirdi. Ahmet Vefik Paşa içinde 4 300 atasözü ve deyim bulunan bir eser yazdı. Çağdaş derlemelerse pek çoktur.
Atasözleri her ulusun özel dilvarlığıdır. Bir ulusun düşünceleri, yaşayışı, inanışları, gelenekleri en iyi, atasözleriyle belirir. Bir atasözünün ilk taslağı belki bir kişi tarafından ortaya atılmıştır ama, zamanla başkalarının ağzında söylene söylene yapılan eklemeler ve değiştirmelerle o söz herkesçe beğenilen bir biçim almış ve sonunda toplumun ortak malı olmuştur.
Atasözlerinin özellikleri
1.Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. İçindeki kelimelerin yerine başkaları konamayacağı gibi, sözdiziminin biçimi de bozulamaz.
Örneğin «Derdini saklayan derman bulamaz
2.Atasözü kısa ve özlüdür. Az kelime ile çok şey anlatır: «Ak akçe
kara gün içindir
3.Bazı atasözleri sosyal olayları, bazıları ise doğal olayları uzun gözlem ve deneylerin sonucu olarak genel bir kural biçiminde belirtir: «Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür
4.Bazı atasözleri doğrudan doğruya ahlâk dersi ve öğüt verir, yol gös*terir: «Ayağını yorganına göre uzat
5.Bazı atasözleri töre ve gelenek, bazıları bir inanış bildirir: «Kızını dövmeyen dizini döver
Atasözü
■ Halkın bilgeliğini dile getiren böyle sözler her ulusun dilinde vardır. Kutsal Kitap'larda, Eski Yunan ve Ro ma eserlerinde birçok atasözüne rast lanır. Özellikle sözlü edebiyatın yaygın olduğu çağlarda atasözlerinin şiir, masal, şarkı, destan ve hikâyeler içinde geniş ölçüde yer aldığı görülür. Türkler sözlü edebiyat dönemindeyken atasözlerini daha çok bu anlatımların başında ve sonunda kullanırlardı. Oğuz ve Kırgız destanlarında bu çeşit örnekler çoktur. Dede Korkut hikâyelerinde birçok atasözü vardır. Divanii Lûgat-it-Türk'te ise 291 atasözüne rastlanır. Edebî eserlere çok sayıda atasözü katma geleneği XV. yüzyıldan sonra görülmeğe başladı. XIX. yüzyılda batı edebiyatıyla ilgilenen aydınlar atasözleri-ne çok önem verdiler. Şinasî Durubi Emsali Osmaniye (Osmanlı Atasözleri) adlı eserinde 2 000 atasözünü ve deyimi biraraya getirdi. Ahmet Vefik Paşa içinde 4 300 atasözü ve deyim bulunan bir eser yazdı. Çağdaş derlemelerse pek çoktur.
Atasözleri her ulusun özel dilvarlığıdır. Bir ulusun düşünceleri, yaşayışı, inanışları, gelenekleri en iyi, atasözleriyle belirir. Bir atasözünün ilk taslağı belki bir kişi tarafından ortaya atılmıştır ama, zamanla başkalarının ağzında söylene söylene yapılan eklemeler ve değiştirmelerle o söz herkesçe beğenilen bir biçim almış ve sonunda toplumun ortak malı olmuştur.
Atasözlerinin özellikleri
1.Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. İçindeki kelimelerin yerine başkaları konamayacağı gibi, sözdiziminin biçimi de bozulamaz.
Örneğin «Derdini saklayan derman bulamaz
2.Atasözü kısa ve özlüdür. Az kelime ile çok şey anlatır: «Ak akçe
kara gün içindir
3.Bazı atasözleri sosyal olayları, bazıları ise doğal olayları uzun gözlem ve deneylerin sonucu olarak genel bir kural biçiminde belirtir: «Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür
4.Bazı atasözleri doğrudan doğruya ahlâk dersi ve öğüt verir, yol gös*terir: «Ayağını yorganına göre uzat
5.Bazı atasözleri töre ve gelenek, bazıları bir inanış bildirir: «Kızını dövmeyen dizini döver
